بهمن آرمان: چینی ها بعد خشک کردن هورالعظیم به جای استخراج نفت ایران برای عراقی ها کار کردند/ جمعیت ساکن ایران 70 میلیون نفر است/ مشکلات سرراه دولت قابل حل شدن هستند

گروه اقتصاد و درآمد: دولت سیزدهم مستقر شده است و در روزهای آینده کابینه آن معرفی و شروع به کار خواهد کرد.

با توجه به اولویت مسائل اقتصادی برای مردم، با بهمن آرمان استاد دانشگاه و اقتصاددان درباره وضعیت پیش روی دولت سیزدهم به گفت و گو پرداخته ایم.

 آرمان در پاسخ به این سوال که وضعیت پیش روی اقتصاد ایران باتوجه به استقرار دولت جدید را چگونه می بیند، گفت: شرایط فعلی و میزان حضور میزان در انتخابات ریاست جمهوری که اندک بود عملا نشان دهنده این است که مردم از شرایط فعلی اقتصاد کشور ناراضی هستند چراکه نرخ بیکاری بالا است، سن ازدواج افزایش و میزان موالید 20 درصد کاهش پیدا کرده و همه این ها به علاوه افزایش بزهکاری های ناشی از فقر است.

وی بابیان اینکه آمار سرقت آنقدر بالا می رود که آینه یا چراغ یک خودرو هم به سرقت می شود، گفت: کافی است به میدان های بزرگ شهرها سر بزنیم و می بینیم که افراد زیادی منتظر کار هستند اما کاری پیدا نمی کنند. من به عنوان یک اقتصاددان بررسی های میدانی انجام می دهم و با افرادی مواجه شد که از روستاهای شمال خراسان، لرستان و ... به تهران می ایند برای لقمه ای نان و می گفتند چندروز است کار پیدا نمی کنیم.

آرمان در ادامه گفت: من شخصا باورم این است که آقای رییسی نقطه نظرات نویی را مطرح کردند به طوری که در مناظرات انتخاباتی و نشست مطبوعاتی خود سخانی مبنی بر ادامه رفتارهای پوپولیستی گذشته مطرح نکرد و از سوی دیگر وعده های نشدنی هم از سوی ایشان شنیده نشد. دو نکته مهم از سوی رییس جمهور جدید شنیده شد که یکی تعلق گرفتن یارانه به تولید و دیگری کاهش مالیات بخش تولید به 10 درصد و افزایش مالیات بر سوداگری و بخش غیر مولد بود.

آقای رییسی باید فضا را باز کند و اجازه دهند تکنوکرات ها در ساختار قدرت حضور داشته باشند و همانطور که آقای هاشمی گفت من خودم به قدر کافی سیاسی هستم و وزرای من سد، راه آهن، فولاد و سیمان بسازند.اگر دردهه 70 تورم وجود داشت اما اشتغال زایی هم بود، به این دلیل بود که تکنوکرات ها در امور حضور داشتند.

چینی ها بعد از خشک کردن هورالعظیم  نفت ایران را استخراج نکردند!

این استاد دانشگاه گفت: بخشی از این مشکل هایی که ما داریم سرچشمه شان سوء مدیریت است.  دیدیم که اعتراضات مردم از خوزستان آغاز شد درحالیکه این استان ثروتمند ترین استان کشور است چراکه سهم آن از تولید ناخالص حدود 12.5 درصد است.

سوال اینجا است چرا اعتراضات در استانی که 90 درصد نفت کشور را تولید می کند و دومین قطب تولید فولاد است با وجود رودخانه های بزرگ دز و کرخه رخ داده است؟

آیا با روش های نوین آبیاری مانند آبیاری زیر سطحی که مصرف آّب را تا حدود 50 درصد و برداشت محصول را 45 درصد بیشتر می کند، باید شاهد لنگ ماندن مردم خوزستان برای چندمتر مکعب آب باشیم؟ خانم ابتکار رسما می گوید خشک شدن هورالعظیم به خاطر تصمیمات سیاسی و امنیتی بوده نه تغییرات اقلیمی.

سال هاپیش به مناطق غرب کارون که حوزه های مشترک نفتی ما با عراق است می دیدم تعداد زیادی کامیون پر از خاک در آن مناطق تردد می کنند. وقتی علت آن را پرسیدم گفتند این کامیون ها به این خاطر می روند که هوزالعظیم را خشک کنند تا نفت از آنجا استخراج کنند.

در خلیج مکزیک برای رسیدن به کفت دریا باید 2500 متر پایین بروند تا حفاری کنند  و ما در مناطق خلیج فارس درحال استخراج نفت هستیم. چه دلیلی دارد هورالعظیم را برای استخراج نفت خشک کنیم؟ اکنون اطلاعاتی به دست می رسد که به دلیل تحریم ها ما نمی توانستیم تجهیزات لازم را برای استخراج نفت وارد کشور کنیم و برای همین هم کار را تحویل چینی ها دادند تا با خشک کردن زمین ها چاه استخراج نفت حفر کنند که همین کار هم نکردند و اطلاعات ما را بردند به عراقی ها دادند و از آنجا شروع به استخراج نفت کردند.

جمعیت ساکن در ایران 70 میلیون نفر است

این اقتصاد دان با بیا اینکه اگر ما نخواهیم واقعیات را درک کنیم با بحران بیشتری روبرو خواهیم شد گفت: من فکر می کنم کمبود مرغ یک زنگ خطر بزرگی را به صدا آورد. در جریان گران شدن قیمت مرغ ما مجبور به اعتراف این موضوع شدیم که 85 درصد نهاده های دامی وارداتی است. تاکی میخواهیم نفت بفروشیم و گندم و دانه روغنی وارد کنیم؟

شاید برای مردم ایران تعجب آور باشد اگر من اینجا بگویم ایران علی رغم جمعیت ساکنش چیزی حدود 70 میلیون بیشتر نیست زیرا طبق آمار رسمی صندوق بین المللی پول سالانه 500 هزار نفر از کشور ما مهاجرت می کنند. مرکز آمار ایران در سال 1398 این رقم را 700 هزار عنوان کرد. همین کشور پنجمین وارد کننده جو، وارد کننده بزرگ روغن خام نباتی و یکی از بزرگترین واردکننده های ذرت در جهان است. ادامه وضع موجود برای هرکسی که می خواهد قدرت را در اختیار داشته باشد با روش های فعلی امکان پذیر نیست.

 مشکلات سرراه دولت قابل حل شدن هستند

بهمن آرمان با اشاره به اینکه اقتصاد یک کشور زمانی ضعیف می شود ابتدایی ترین واکنشی که که می توان شاهدش بود کاهش ارزش پول ملی است، بیان کرد: کاهش ارزش پول ملی به خودی خود یک پدیده منفی نیست برای مثال آمریکایی ها که از نظر اقتصادی  شرایط خوبی قرار دارند توانسته است با یک رشد 6 درصدی به پیش از بحران کرونا برگردد. طبیعتا در چنین شرایطی باید ارزش دلار در بازارهای جهانی بالا برود اما چنین اتفاقی نیفتاده است چراکه آمریکایی ها می دانند افزایش نرخ دلار باعث ارزان شدن واردات و سخت شدن صادرات خواهد شد.

ما بخاطر سیاست های اشتباه یه صورت مصنوعی و برای یک مدت زمان طولانی ارزش ریال را بالا گرفتیم  در نتیجه واردات هر کالایی در ایران توجیه داشت و صادرات کالا توجیهی نداشت اما همین چندسال که ما به سمت واقعی شدن نرخ ارز حرکت کردیم دیگر واردات برخی کالاها مقرون به صرفه نیست و صادرات کشور دچار جهش شده است.الان شاهد آن هستیم که تبدیل به تنها کشوری شدیم در غرب آسیا که می توانیم مانیتور تلویزیون تولید کنیم. در اقتصادهای بزرگتر از ما مانند ترکیه و عربستان هم چنین اتفاقی رخ نداده است.

در چنین شرایطی یک مقدار زیادی از کاهش ارزش پول ملی ما  نشان دهنده بازگشت به واقعیت ها بود یعنی نرخی که ما داشتیم مصنوعی بود چراکه دلالی و واردات را توجیه می کرد لذا آنچه که رخ داد اتفاقی میمون بود ولی آنچه که باعث شد ما نتوانیم از این ابزار استفاده کنیم به خاطر سوء مدیریت ها و شبکه های مافیایی است که مبارزه با آنها کار ساده ای نیست البته ما هنور به آن مرحله نرسیدیم که مافیاها در کشور ما تصمیم گیرنده نهایی باشند بنابراین با یک مقداری سخت گیری و مقررات زدایی می توان این کار را کرد.

من در دوران سازندگی معاون بورس تهران بودم، می توانم درباره این قضاوت کنم که دست هایی در کار است که برخی ها منافع خود را در رانت ها دنبال می کنند اما از طرفی شاهدیم که آقای رییسی گفت می خواهیم به بورس عمق ببخشیم و سرمایه ها را به بخش تولید ببریم. بعید می دانم بتوانیم باز به فروش 4.2 میلیون بشکه ای نفت برسیم، بنابراین اتکای ما بایستی به مردم باشد و پول مردم را تولید ببریم. این نشان می دهد سیاست های اعمال شده در وزارت اقتصاد باید تغییرات عمده ای پیدا کنند و بورس را اصلاح کنیم.

با این اقدامات مشکلات سرراه قابل حل شدن هستند اما نه به دست افرادی که بینش کافی ندارند یا نفت پرست هستند. من معتقدم می شود کارهایی کرد. ما دیر یا زود ناچار به انجام مذاکره با قدرت های بزرگ خواهیم شد.

در منطقه پر آشوب ما افغانستان و پاکستان در شرایط مناسبی قرار ندارند و همسایگان غربی ما در صورت تداوم محدودیت های ناشی از کرونا به یک کانون ناآرام دیگر تبدیل شوند.

ایران دارای پتانسیل هایی است که در راه درست می توان از آنها استفاده کرد.ما انتظار داریم دولت جدید سیاست های جاری در جهان را که مبتنی بر تولید هستند را در دستور کار خود قرار دهند. کارها دشوار است و نباید انتظار معجزه داشته باشیم ولی در نهایت این را هم باید بپذیریم که ما تا ابد نمی توانیم ارتباط خود را با جهان قطع کنیم. ما باید به تکنولوژی روز و بازارهای جهانی دسترسی داشته باشیم. این اتکای ما به شرق نشان داد که این درجه اطمینان به آنها کافی است. روس ها حتی در قضیه واکسن هم به تعهدات خود پایبند نبودند.

افزایش قیمت بنزین آزاد راه حلی برای جبران کسری بودجه

بهمن آرمان با اشاره به نامه خود به رییس جمهور جدید، گفت: من یک پیشنهاد کوچک به آقای رییسی دادم مبنی بر اینکه قیمت بنزین آزاد به 4 هزار تومان برسد. هیچ اتفاقی نمی افتد و پیامد تورمی هم نخواهد داشت و در عین حال 14.6 هزار میلیارد تومان درآمد کسب خواهید کرد.

وی در پاسخ به این سوال که برخی کارشناسان اقتصادی درخصوص بار تورمی افزایش نرخ بنزین و بروز نارضایتی مردمی در پی اتخاذ چنین تصمیماتی، گفت: بر این باور هستم این تصمیم پیامدهای تورمی نخواهند داشت چرا که بنزین آزاد را معمولا کسانی استفاده می کنند که دارای توان مالی هستند. همین الان ما شاهد آن هستیم  بدون آنکه بنزین گران شده باشد، قیمت کرایه تاکسی شدیدا بالا رفته است. بنابراین ما ناچاریم حقیقت را بپذیریم و حقیقت این نیست ما بنزین را به صورتی که هزینه حمل خود را تامین نمی کند، به دست مردم برسانیم.

عوارض ادامه اینکار به شکل تورم دامن مردم را می گیرد چرا که منجر به کسری بوده می شود.

افزایش قیمت سهام شرکت ها منطقی نیست

آرمان که در سال های دور معاون سازمان بورس و اوراق بهادار بوده است، در گفت و گو با خبرنگار جی پلاس می گوید: افزایش قیمت های جدید در بورس که در حال رخ دادن است را چندان منطقی نمی دانم. واقعیت این است که چرخ اقتصاد باید بچرخد تا چرخ بورس هم بچرخد و ما در حال حاضر این را نمی توانیم مشاهده کنیم. تولید فولاد، سیمان و بسیاری از کالاهای دیگر که شرکت های تولیدکننده آنها در بورس حضور دارند کاهش پیدا کرده است. 

وی با بیان اینکه در چنین شرایطی چطور می توان انتظار داشت که افزایش قسمت سهام در بورس را روندی طبیعی، منطقی و علمی بدانیم؟ خاطرنشان کرد: من اعتقاد ندارم این روند طبیعی باشد. 

این اقتصاددان در پایان گفت: عده ای عنوان می کنند افزایش قیمت ها در بورس متاثر از افزایش نرخ تورم است که بعید می دانم چنین تصوری درست باشد. در حال حاضر ما چیزی حدود 14 هزار مگاوات کمبود نیروی برق داریم. پیامدهای خاموشی های اخیر در ماه های آینده خود را نشان می دهد.در شرایط فعلی اگر ما بیاییم یک شرکت سهامی عام را تاسیس کنیم و یک نیروگاه برق بسازیم که برق شما قطع نشود، آیا مردم استقبال نمی کنند؟ ما الان چاره ای نداریم جز اینکه آب دریا را شیرین کنیم و به فلات مرکزی ایران بفرستیم. خوب اگر به مردم ساکن این مناطق بگوییم ارزش اموال شما تا زمانی برقرار است که آب وجود داشته باشد. آیا آنها حاضر نخواهند شد سهامی شرکتی را بخرند و با آن یک آب شیرین کن در کنار دریا تاسیس کنند تا آب مورد نیازشان تامین شود؟