به گفته اصلانی عضو هیئت مدیره کانون‌های شوراهای اسلامی کار سراسر کشور، ماده ۹۰ قانون تامین اجتماعی یک الزام قانونی است و تمامی کارفرمایان موظف به تبعیت از آن هستند. برخی کارگاه‌ها که مسئول فنی دارند که رسیدگی به مباحث فنی، ایمنی و بهداشت را بر عهده دارند. رسیدگی و توجه به معاینات پزشکی نیز بر عهده این افراد است. همچنین مامور و کارشناس فنی حرفه‌ای وظیفه دارد که به مسائل بهداشت حرفه‌ای مثل حوادث کار، تجهیزات ایمنی، لباس، ماسک به کارگر ندهد باید به موضوع ورود کنند.
جی پلاس؛ ایلنا نوشت: معاینات پزشکی کارگران یکی از مواد مهم و از اساسی‌ترین برنامه‌های بهداشت حرفه‌ای بوده و در موارد گوناگون با اهداف و انگیزه‌های متفاوت انجام می‌گیرد. منظور از معاینات پزشکی، تعیین میزان سلامت کارگران تشخیص و درمان به هنگام بیماری‌ها، انتخاب کارگران مناسب برای مشاغل گوناگون، تطبیق وضع کارگر با کاری که انجام می‌دهد و سرانجام جلوگیری از بروز حوادث و پیشگیری از بیماری‌های شغلی و غیر شغلی است.
یکی از مهمترین و اساسی‌ترین برنامه‌های پیشگیری از بروز بیماری‌ها و حوادث ناشی از کار در هر کشوری که به عضویت سازمان بین المللی کار و بهداشت جهانی درآمده انجام معاینات پزشکی نیروی کار است. سازمان تامین اجتماعی به عنوان مهمترین و بزرگ‌ترین سازمان حمایتی از نیروی کار و تولید در برابر آسیب‌های گوناگون مثل عوارض ناشی از ابتلا به بیماری‌ها و حوادث ناشی از کار موظف است تا تسهیلاتی را جهت ارائه خدمات مربوط به معاینات پزشکی شاغلین بیمه شده در مجموعه کلینیک‌های طب کار ایجاد نماید.
بر اساس ماده۹۰ قانون تامین‌اجتماعی، افراد شاغل در کارگاه‌ها باید قابلیت و استعداد جسمانی متناسب با کارهای مرجوع را داشته باشند. به این منظور کارفرمایان موظف هستند پیش از به کار گرفتن نیروی انسانی، معاینه پزشکی در بدو استخدام کارگران را انجام دهند. در صورتی که پس از استخدام مشمولان قانون، معلوم شود که مزدبگیران در حین استخدام، قابلیت و استعداد کار مرجوع را نداشته‌اند و کارفرما در معاینه پزشکی آنها تعلل کرده و در نتیجه بیمه‌شده دچار حادثه شده یا بیماری‌اش شدت یافته، سازمان تامین‌اجتماعی تعهدات قانونی را درباره بیمه‌شده اجرا کرده و هزینه‌های مربوط به آن را از کارفرما طبق ماده۵۰ قانون تامین‌اجتماعی مطالبه و وصول خواهد کرد. چنانچه معاینات اولیه به‌درستی و به‌طور کامل انجام شود، ممکن است در بعضی از موارد منجر به آشکارشدن برخی بیماری‌های نهفته فرد شود و شخص بتواند با مشخص‌شدن نتایج معاینات، اقدام به درمان به‌موقع بیماری خود کند.
هدف از الزام کارفرمایان به اجرای ماده ۹۰ قانون تامین اجتماعی، صیانت از نیروی کار، پیشگیری از حوادث ناشی از کار، ضرورت توجه به الزامات قانونی از سوی کارفرما و ارجاع شغل متناسب با توانایی جسمی و روحی افراد است. بر این اساس، افراد شاغل در کارگاه‌ها باید قابلیت و استعداد جسمانی متناسب با کارهای مرجوع را داشته باشند و کارفرمایان مکلفند قبل از به کارگیری کارگران، ترتیب معاینه پزشکی آنها را بدهند.
بر اساس دستور اداری ۵۰۱۰/۹۳/۲۸۳۴ مورخ ۹۳/۸/۱۹ معاون فنی و درآمد سازمان تامین اجتماعی، اخذ معاینات موضوع ماده ۹۰ قانون تامین اجتماعی از کارفرمایان حوزه عمل توسط واحدهای اجرائی سازمان بمنظور انجام وظیفه قانونی کارفرما در جهت حفظ و صیانت از نیروی کار و بکارگماری افراد با توجه به استعداد و توانائی انجام کار است. اگر شغل افراد ثابت بماند و تنها محل کارگاه تغییر کند، دیگر نیازی به انجام آزمایش نیست.
هرچند معاینات ماده ۹۰ قانون باید قبل از استخدام و به‌کارگیری افراد انجام شود، ولی پذیرش نتیجه معاینات آن‌دسته از مستخدمانی که کارفرمای آنان در طول یک‌سال اول اشتغال و بیمه‌پردازی آنها مبادرت به معرفی‌شان به مراکز معاینه‌کننده موردتایید سازمان تامین‌اجتماعی برای انجام معاینات نیز کرده‌اند بلامانع خواهد بود. ضمناً چنانچه معاینات قبل از استخدام در موعد مقرر (حداکثر یک‌سال اول اشتغال) توسط کارفرما انجام شده، ولی تحویل شعبه بیمه‌پردازی نشده باشد، پذیرش آن با کنترل رعایت ضوابط بلامانع است.
توجه به طب کار ضروری است
علی اصلانی (عضو هیئت مدیره کانون‌های شوراهای اسلامی کار سراسر کشور) در این باره توضیح داد: تمامی کارفرمایان موظف هستند تا نکات ایمنی را در کارگاه خود رعایت کنند. اگر یک کارفرما از انجام وظایف خود سرباز زند، بازرسان اداره کار و وزارت بهداشت با استناد به ماده ۹۰ قانون تامین اجتماعی موضوع را پیگیری و او را به مراجع قانونی معرفی می‌کنند.
به گفته وی، اگرچه مشکلاتی طب کار هنوز وجود دارد اما این شرایط موجود نسبت به گذشته تغییر و اوضاع بهتر شده است. این روزها، سازمان تامین اجتماعی نسبت به معاینات پزشکی بدو استخدام حساس است و به موضوع ورود می‌کند. پیش از این، اگر یک کارگر، کارگاه محل اشتغال خود را تغییر می‌داد، دیگر نیازی به آزمایش مجدد نبود اما به دلیل مشکلات متعددی که برای مزدبگیران ایجاد می‌شد؛ تامین اجتماعی تصمیم گرفت تا دستورالعمل‌های خود را تغییر دهد. دستورالعمل‌ها در طول دو سال گذشته تغییر کردند؛ بنابراین اگر کارگاه محل اشتغال یک کارگر تغییر کند، مزدبگیر باید تمامی آزمایشات پزشکی را پشت سربگذارد. تغییر دستورالعمل‌های سازمان نه تنها به سود کارگران است بلکه تامین اجتماعی از مزایای آن بهره‌مند خواهد شد.
عضو هیئت مدیره کانون‌های شوراهای اسلامی کار سراسر کشور تصریح کرد: وقتی کد محل اشتغال تغییر کند یا کارگرانی که در بدو استخدام هستند، اگر تحت آزمایش پزشکی قرار نگیرند، سازمان کد بیمه‌ای به آنها نخواهد داد. اگر چنین مراحلی انجام نشود، کارفرما نمی‌تواند لیست بیمه کارگر را رد کند و حق کار اجحاف می‌شود. بنابراین لازم است کارگر آزمایشات بدو استخدام را بگذراند.
کارفرمایان موظف به رعایت الزامات قانونی هستند
به گفته اصلانی، ماده ۹۰ قانون تامین اجتماعی یک الزام قانونی است و تمامی کارفرمایان موظف به تبعیت از آن هستند. برخی کارگاه‌ها که مسئول فنی دارند که رسیدگی به مباحث فنی، ایمنی و بهداشت را بر عهده دارند. رسیدگی و توجه به معاینات پزشکی نیز بر عهده این افراد است. همچنین مامور و کارشناس فنی حرفه‌ای وظیفه دارد که به مسائل بهداشت حرفه‌ای مثل حوادث کار، تجهیزات ایمنی، لباس، ماسک به کارگر ندهد باید به موضوع ورود کنند. کارگاه‌های کوچک‌تر که نیروی تحت عنوان مسئول فنی ندارند، کارگران می‌توانند تخلفات کارفرما را درباره طب کار از طریق وزارت بهداشت پیگیری کنند.
این کارشناس روابط کار اظهار داشت: شعب سازمان تامین اجتماعی و اداره کل تعاون کار بر اساس موقعیت جغرافیای تقسیم شده‌اند، یعنی با توجه به وسعت شهرها شعب مختلفی را ایجاد کرده‌اند. هرکدام از شعب تامین اجتماعی چندین کارگزاری را تحت پوشش خود دارد و کارگر باید با توجه به منطقه محل اشتغال خود به شعب بیمه یا کارگزاری مراجعه کند. این امکان وجود دارد که کارگر ساکن شرق تهران باشد اما محل اشتغال او در غرب باشد بنابراین باید به شعبه غرب مراجعه کند. همچنین کارفرمایان نمی‌توانندکارگران را به هر آزمایشگاهی معرفی کنند زیرا سازمان تامین اجتماعی برخی آزمایشگاه‌هایی را امین خود می‌داند تا از تضییع حقوق کارگران جلوگیری کند.
سخن پایانی
در واقع مذاکره با کارشناس بهداشت حرفه‌ای و معاینات بالینی باید با فواصل منظم در طول دوره استخدام انجام شود.شناسایی زود هنگام بیماری‌های شغلی از این جهت اهمیت دارد که اغلب بیماری‌های ناشی از کار هر چه سریع‌تر و زودتر شناسایی شوند می‌توان با انجام اقدامات درمانی و پیشگیرانه مناسب از پیشرفت آنها به مراحل شدید و غیر قابل درمان ممانعت کرده و از ایجاد ناتوانی دائمی‌کارگر جلوگیری کرد که این مسأله در نهایت هم به نفع کارگر، هم به نفع کارفرما و هم به نفع سلامت جامعه خواهد بود.
