پشت پرده قطعی های اخیر زمینه سازی برای افزایش قیمت برق است؟

گروه اقتصاد و درآمد جی پلاس: قطعی های مکرر برق در اقصی نقاط کشور در ساعت های متمادی و دفعات زیاد در طول روز باعث بروز نارضایتی در شهروندان شده است تا جایی که شب گذشته در برخی از مناطق از جمله شهرری و بابلسر تعدادی از شهروندان در مقابل اداره برق شهر خود حضور پیدا کردند و دست به اعتراض زدند. 

 

اما ماجرا چیست؟ 

در ماه های اخیر پاسخ های مختلفی که درخصوص قطعی برق داده شده آنقدر متفاوت بوده که از ابهامات نه تنها کاسته نشده بلکه بر شدت آن نیز افزوده شده است.

از سوخت مازوت و ممنوعیت آن گرفته تا استخراج رمز ارزها و کمبود منابع آبی و ... تا اینکه اخیرا گفته شده کمبود 10 هزار مگاواتی تولید برق باعث قطعی ها در شهرهای مختلف شده است. 

محمد خدادادی بهلولی یکی از مدیران وزارت نیرو اخیرا در خلال گفت و گویی گفته است که هر 300 مگاوات برق، نیاز 35 هزار واحد مسکونی را تامین می کند. با این احتساب کمبود 10 هزار مگاواتی برق تنها مصرف 1.1 میلیون خانوار را تحت شعاع خود قرار می دهد. این در حالی است که مطابق سرشماری سال 1395،   4.2 میلیون خانوار در تهران زندگی می کنند که این روزها اغلب شان از قطعی های مکرر برق ناراضی هستند. علاوه بر این در تمام شهرهای کشور سیاست قطعی برق اعمال شده است و با این اوصاف نمی توان گفت مشکل اصلی کمبود 10 هزار مگاواتی برق است. 

 

می خواهند برق را گران کنند؟ 

در روزهای اخیر از سوی برخی مسئولان و برخی فعالان رسانه ای، کلیدواژه ی نقش قیمت گذاری دستوری در بی سرو سامان بودن حامل های انرژی در حال تاکید است. سیاستی که در سال های اخیر برای بالا بردن نرخ حامل های انرژی جهت کسب درآمد بیشتر دولت به کار برده می شود که تجربه نشان داده است آثار جبران ناپذیری را در پی خواهد داشت. 

فرشاد مومنی یکی از صاحبنظران عرصه اقتصاد در خصوص اجرای سیاستی مشابه آنچه گفته شد در سال 89، می گوید: «ما در صفحه ی یک گزارش رسمی بانک مرکزی تحت عنوان خلاصه‌ی تحولات اقتصادی کشور که در سال 1391 منتشر شد، با پدیده‌ی آثار قابل انتظار اجرای طرح هدفمندسازی‌ یارانه‌ها و افزایش قیمت حامل‌های انرژی روبرو شدیم که فهرستی که از آثار قابل انتظار می‌دهد، ازجمله: 1- قیمت تمام شده‌ی محصولات انرژی‌بر جهش پیدا خواهد کرد. 2- هزینه‌های حمل و نقل افزایش چشمگیر پیدا خواهد کرد. 3- توان مالی تولیدکنندگان سقوط خواهد کرد. 4- قدرت خرید مصرف‌کنندگان سقوط خواهد کرد. همه‌ی اینها در سند رسمی منعکس شده و اسمی که در صفحه‌ی اول روی کار گذاشته آثار قابل انتظار است؛ بدین معنا که از پیش می‌دانستیم این اتفاقات می‌افتند»

شعار حذف قیمت گذاری دستوری توسط برخی فعالان اقتصادی مشهور درحالی مطرح می شود که بسیاری از کارشناسان به شدت آن را مامنی برای سفله پروری، افزایش رانت و فشار به طبقات فرودست تلقی می کنند. 

غلامحسین حسن تاش صاحب نظر حوزه انرژی می گوید: «گفتیم اصول قیمت‌گذاری منطقی چه چیزهایی هستند. گفتند می‌خواهیم بهینه‌سازی کنیم، مصرف غیر بهینه است. گفتیم بهینه‌سازی چه مسائل و اصولی دارد و کتاب ترجمه کردیم. با مرحوم آقای دکتر صدیقی کتاب سیاستگذاری‌های افزایش راندمان را ترجمه کردیم و گفتیم به غربی‌هایی که استناد می‌کنید ببینید خودشان چه کاری انجام دادند. بحث الگوی مصرف را مطرح کردند و هر کدام جواب داده شد مستمسک دیگری پیدا کردند و گاهی به وجه شرعی متوسل شدند و گفتند اسراف و قاچاق می‌شود و عدالت اجتماعی برقرار نمی‌شود. هر کدام توضیح و جواب داده شد در آخر معلوم شد بودجه کم داریم و نمی‌توانیم صنعت نفت را اداره کنیم. ما گفتیم صادقانه همان چیزی که مشکلتان است را بگویید و ادبیات مربوط به بهینه‌سازی و قیمت‌گذاری را خراب نکنید اینها چیزهایی هستند که باید حل شوند. 

وی در ادامه می گوید: اینکه دائم اقتصاد کشور را در دور تسلسل باطلی قرار دهید و قیمت چیزی را بالا ببرید آثار تورمی آن ظاهر شود بعد بگویید اختلاف بین تورم جهانی و داخلی وجود دارد نرخ ارز را بالا ببرید. اگر نرخ ارز را بالا ببرید دوباره انرژی فوب خلیج فارس را با نرخ ارز جدید محاسبه کنید و دوباره بگویید انرژی ارزان است و چرا ارزان به مردم می‌دهید؟ تا چه زمانی می‌خواهیم اقتصاد را در دور تسلسل باطل نگه داریم؟

وی با طرح این پرسش که آیا بقیه‌ی کالاها و خدمات در ایران با قیمت‌های بین‌المللی و فوب خلیج فارس تعیین می‌شود که این گونه حامل‌های انرژی را تعیین کنیم؟، افزود:  چند روز پیش در بحثی یک آقایی بحث قیمت فوب خلیج فارس و قیمت‌های جهانی و... را مطرح می‌کرد. در آنجا کسی گفت آیا دستمزدهای ما در ایران که قدرت خرید مردم را تعیین می‌کند با قیمت‌های جهانی تعیین می‌شوند؟ ایشان عصبانی شد و در صحبت‌های بعدی مدعی عدالت اجتماعی بود. چنان خشمگینانه با بحث دستمزد برخورد کرد که برای من عجیب بود. او گفت حامل‌های انرژی استاندارد هستند ولی بهره‌وری نیروی کار استاندارد نیست. شما که معتقد هستید قیمت و آثارش چیز شگفت‌آوری است که به هر چیز بزنید بهره‌وری همه چیز را حل می‌کند به کارگری که حداکثر 5 تومان می‌دهید و کارگر مشابه او در آلمان 3 تا 4 هزار یورو می‌گیرد به این کارگر بگویید اگر استاندارد بهره‌وری آلمانی را پیاده کردید 4 هزار یورو در ماه حقوق می‌دهیم. ببینید اگر او مسئله‌ی دانش و آموزش و کارایی حل نکرد و تا نیمه شب هم کار نکرد تا ماهانه 80 تومان حقوق بگیرد... چگونه است که در آنجا مکانیزم قیمت‌ها عمل نمی‌کند ولی در اینجا عمل می‌کند؟

 

با این حال، علی رغم توجه دولت ها در سال های اخیر برای بالا بردن قیمت حامل های انرژی و کسب درآمد ز طریق آن، در ماجرای قطعی های برق اخیر نمی توان توپ را فقط به زمین دولت انداخت.

امروز سه شنبه 15 تیر 1400 رییس کمیسیون اقتصادی مجلس در حاشیه جلسه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی کدهای جدیدی دراین خصوص مطرح کرد. 

پورابراهیمی در ویدئوی زیر می گوید: متاسفانه نیروگاه هایی که امروز در بخش خصوصی حضور دارند به دلیل سیاست های اشتباه در وزارت نیرو در قیمت گذاری دستوری و عدم پرداخت تعهدات به آنها و همچنین بر اساس تصمیمات وزارت نیرو که امکان صادرات را برای آنها فراهم نمی کند، امکان ادامه فعالیت هایش سلب شده است»

این برای اولین بار است که نارضایتی نیروگاه های خصوصی تولید برق از سوی مقامات رسمی به عنوان یکی از عوال مشکلات تامین برق نام برده می شود و از آنجا که عدم اجازه صادرات برق به این نیروگاه ها به عنوان یک گلایه به میان آمده است، شائبه خودداری اعتراضی نیروگاه های خصوصی با وجود امکان تولید برق به منظور گرفتن امتیاز مطرح می شود که بایستی توسط مالکان آن پاسخ داده شود. 

 

بخش خصوصی دست کیست؟

 

با میان آمدن نام بخش خصوصی تولیدکننده برق این سوال مطرح می شود که مالکیت این نیروگاه ها در دست کیست؟ 

در ادامه به بررسی مالکان برخی نیروگاه های تولید برق بخش خصوصی در اطراف استان تهران می پردازیم:

1. نیروگاه دماوند: بنا بر اطلاعات سازمان بورس و اوراق بهادار تهران مالکیت 75 درصد سهام این شرکت متعلق به بانک دی یعنی سازمان بنیاد شهید است. 

2.نیروگاه رودشور: این نیروگاه متعلق به شرکت آرین ماهتاب گستر است که بنابر گزارش سایت اقتصاد شهروند ۲۲ درصد سهامش در اختیار شرکت سرمایه گذاری و توسعه عمران استان کرمان (نماد کرمان) و بیش از ۱۰ درصد سهام،‌ در اختیار شرکت سرمایه گذاری  مس سرچشمه (با نماد سرچشمه) است.

 

3. نیروگاه شهید رجایی: این نیرگاه طبق اسناد موجود در روزنامه رسمی کشور تحت مالکیت شرکتی سهامی عام است که هیات مدیره آن بر عهده تعدادی افراد با شخصیت حقیقی است. 
این نیروگاه در وبسایت خود طی اطلاعیه ای تاکید کرده است که با تمام ظرفیت در حال تولید برق است. 

4. نیروگاه پرند: این نیرواه متعلق به گروه مپنا است که 47.5 درصد سهام این شرکت متعلق به سهام دار عمده آن یعنی شرکت سرمایه گذاری برق و آب صبا است. 

شرکت برق و آب صبا خود به دو شرکت تعلق دارد. صاحیان آن شرکت ساتکاب و مهاب قدس هستند. 

در اساسنامه ساتکاب آمده است که کلیه سهام آن متعلق به دولت است. 

5. نیروگاه قم: این نیروگاه متعلق به بنیاد مستضعفان است. 

6. نیروگاه بعثت: مالکیت سهام عمده این شرکت نیز با مجموعه شرکت برق و آب صبا یعنی خود دولت است.