میرزا احمد آشتیانی فقیه و فیلسوف شیعی در سال ۱۳۰۰ قمری به دنیا آمد. او در محضر اساتیدی همچون میرزا حسین نائینی، آیت الله بروجردی، سید ضیاء الدین عراقی و... شاگردی کرد.
به گزارش خبرنگار جی پلاس، در راستای شناساندن بزرگان اندیشه دینی در این صفحه بر آنیم که این شخصیت های ارجمند جهان اسلام و تشیع را به مخاطبان معرفی کنیم و مطالب منتشرشده قطره ای است از دریای زندگی این بزرگواران که به قدر وسعمان است. باشد که مفید فایده افتد. این قسمت به زندگی میرزا احمد آشتیانی اختصاص دارد.
زندگینامه میرزا احمد آشتیانی
میرزا احمد آشْتیانی(۱۳۰۰-۱۳۹۵ق)، فقیه و فیلسوف شیعه، فرزند کوچک میرزا محمد حسن آشتیانی است. وی از مراجعی همچون میرزا حسین نائینی، شیخ عبدالکریم حائری، آقا ضیاء عراقی، سید ابوالحسن اصفهانی و آقا حسین بروجردی اجازه اجتهاد داشت. او مدرس علوم معقول و منقول بود و از جمله آثار ایشان می‌توان رساله قول ثابت، مقالات احمدیه و نامه رهبران را نام برد. وی از سال ۱۳۴۰ تا هنگام وفات در تهران به تدریس و ارشاد مردم اشتغال داشت.
در همین رابطه بخوانید:
آیت الله شیخ حسین نجفی اهری که بود؟/نقش او در پیشبرد نهضت امام چه بود؟
از زندگی آیت الله سید حسین بادکوبه ای چه می دانید؟
اطلاعات فردی
میرزا احمد آشتیانی (۱۳۰۰-۱۳۹۵ق)
زادروز ۱۳۰۰ق
درگذشت ۱۳۹۵ق
آرامگاه تهران صحن حضرت عبدالعظیم (س) در شهر ری
محل زندگی تهران
تحصیلات اجتهاد
استادان آیات: محمدحسین نائینی و آقا ضیاء عراقی، عبدالکریم حائری، سید ابوالحسن اصفهانی و آقا حسین بروجردی
پیشه فقیه و فیلسوف
منصب مدرس و متصدی مدرسه علمیه مروی
آثار رساله قول ثابت، نامه رهبران، مقالات احمدیه، طرائف الحکم، لوامع الحقایق فی اصول العقاید
خویشاوندان میرزا حسن مجتهد آشتیانی (فرزند)
تولد و وفات
میرزا احمد آشتیانی چهارمین و کوچکترین فرزند میرزاحسن مجتهد آشتیانی است که در سال ۱۳۰۰ق متولد شد و در روز سه شنبه ۳ تیر ۱۳۵۴ش مطابق با ۱۴ جمادی‌الثانی ۱۳۹۵ق درگذشت. به مناسبت درگذشت او روز ۴ تیر ۱۳۵۴ش بازار تهران تعطیل و پیکر او تشییع شد و در آستانه حضرت عبدالعظیم و در مقبره خانوادگی خودشان به خاک سپرده شد.[۱]
وی هنگام وفات، متصدی مدرسه علمیه مروی، بزرگ‌ترین حوزه علمیه تهران، بود.
فرزند ارشد او به نام میرزا محمدباقر (۱۳۲۳-۱۴۰۴ق) نیز از علمای طراز اول ایران در دوران خود بود.
تحصیلات
او پس از پایان تحصیل مقدمات عربی و ادبیات فارسی، به خواندن سطوح فقه و اصول نزد پدر خود پرداخت و بعد از درگذشت او (۱۳۱۹ق)، تحصیلات خویش را نزد علمای دیگر مانند سیدمحمد یزدی، میرزا هاشم رشتی، حکیم کرمانشاهی و حکیم اشْکوَری دنبال کرد و آنگاه در مدرسه سپهسالار به تدریس علوم معقول و منقول مشغول شد.
تدریس
او در ۱۳۴۰ق رهسپار نجف اشرف شد و علاوه بر کسب فیض از استادانی همچون محمد حسین نائینی و آقا ضیاء عراقی، خود نیز مجلس درس فلسفه دایر کرد.
در ۱۳۵۰ق به ایران برگشت و بقیه عمر را در تهران به تدریس فقه و اصول و علوم عقلی، تألیف کتاب و ارشاد مردم گذراند.
شخصیت علمی
میرزا احمد علاوه بر احاطه بر علوم عقلی و نقلی، در پزشکی قدیم و دانش های قدیم و دانش های ریاضی نیز دستی داشت. خط را بسیار زیبا می نوشت و با تخلص واله شعر می سرود.[۲]
اجتهاد
میرزا احمد از پنج تن از مراجع زمان یعنی میرزا حسین نائینی، شیخ عبدالکریم حائری، آقا ضیاء عراقی، سید ابوالحسن اصفهانی و آقا حسین بروجردی اجازه اجتهاد داشت.
آثار
براساس گزارش رضا استادی، جمعاً ۶۲ کتاب و رساله و حاشیه از میرزا احمد باقیمانده که بیش از ۲۷ کتاب و رساله آن به چاپ نرسیده است.[۳] از تألیفات چاپ نشده او ۳۲ حاشیه است که میرزا احمد آنها را بر کتاب‌های معتبر فقه، اصول، حکمت، معانی و بیان، عرفان، صرف و نحو عربی، هیأت و منطق نوشته است.
برخی از آثار چاپ شده میرزا، عبارتند از:
رساله قول ثابت به فارسی، به کوشش کوشانپور شامل ۵ اصل، در اثبات خداوند، اثبات علم خداوندی، اثبات لزوم بعثت نبی، اثبات امامت و برزخ و معاد. این رساله اولینبار در ۱۳۳۵ق چاپ سنگی شده است؛
نامه رهبران، آموزش کتاب تکوین به فارسی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴ق (چاپ اول، ۱۳۶۰ق)، مشتمل بر فلسفه و اصول عقاید شیعه.
مقالات احمدیه به فارسی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۷ق، شامل ۳ مقاله در بیان فواید خودشناسی (مقاله اول) و اصول اخلاق (مقالات دوم و سوم).
طرائفالحکم به عربی. تهران، صدوق، ۱۳۴۰ش، در ۲ جلد، همراه با ترجمه فارسی زیر عنوان اندرزهای ممتاز.
مناسک حج به فارسی، تهران، ۱۳۸۶ق.
لوامع الحقایق فی اصول العقاید به عربی، تهران، ۱۳۵۳ش، جزء اول این کتاب شامل مبحث توحید و نبوت و جزء دوم آن مشتمل بر مبحث امامت و معاد است.
چهارده رساله فارسی، به کوشش رضا استادی، تهران، چهلستون مسجدجامع، ۱۴۰۳ق. این مجموعه شامل ۱۴ رساله است: پرسش‌نامه، آداب دعا، اخلاق و توحید، میزان القرائة، توحید و معاد، عیدیه، دلائل التوحید، بیان نافع، یادآور در توحید، تفسیر آیه قُلِ الروُح، سرمایه سعادت، کلمه طیبه، قول ثابت و هدیه احمدیه قبلاً به طور مستقل چاپ شده است.
صد و بیست حدیث و چهار رساله عرفانی و فلسفی به عربی، به کوشش رضا استادی، تهران، چهلستون، ۱۴۰۶ق، شامل: الاحادیث المنتخبة، تبیان المسالک فی باب الوجود والموجود، الولایة، هدیه احمدیه، علم الباری و قصد السبیل فی رد الجبر والتفویض، به ضمیمه کتاب نور الهدایة فی الامامة، تألیف جلالالدین دوانی.
رساله قصد السبیل قبلاً همراه رساله تبیان المسالک، و هدیه احمدیه با چاپ سنگی منتشر شده است. رساله الولایة نیز یکبار در ۱۳۶۸ق با چاپ سنگی منتشر شده است.
پانویس
۱. سایت آستان حضرت عبدالعظیم
۲. مطهری، خدمات متقابل اسلام و ایران، ص ۶۱۹.
۳. چهارده رساله فارسی، مقدمه، ص۲۳-۲۵.
منابع
آشتیانی، احمد، چهارده رساله فارسی، به کوشش رضا استادی، تهران، چهلستون، ۱۴۰۳ق، ص ۱۸-۲۷.
آشتیانی، صد و بیست حدیث و چهار رساله عرفانی و فلسفی، به کوشش رضا استادی، تهران، چهلستون، ۱۴۰۶ق، ص۸-۸.
آشتیانی، جلالالدین، شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم، مشهد، باستان، ۱۳۸۵ق، مقدمه، ص ۴۸.
آقابزرگ، الذریعه، ج ۴۲، ص۴؛ ج۹۹، ص۱۷، ۲۰۹، ج ۲۳، ص ۲۴.
ابنترکه، صاینالدین، تمهید القواعد، به کوشش جلالالدین آشتیانی، تهران، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه، ۱۳۶۰ش، مقدمه، ص۳.
غفوری، حسن، مختصری از شرح زندگانی آقامیرزا احمد آشتیانی، (چاپ نشده)، ۱۳۵۴ش.
غفوری، یادنامهای از گلهای معرفت، تألیف ۱۳۶۳ش (چاپ نشده).
«مختصری از شرح احوال و آثار استاد میرزا احمد آشتیانی»، معارف اسلامی، تهران، س۱، ش۱، (شهریور ۱۳۴۵ش).
مشار،خانبایا، مؤلفین کتب چاپی فارسی و عربی، ج ۱، ص ۳۲۵.
مطهری، مرتضی، خدمات متقابل اسلام و ایران، تهران، صدر، ۱۳۶۲ش.
