جی پلاس؛
با ماه مبارک رمضان چگونه وداع کنیم؟
سید بن طاووس رحمه الله در کتاب شریف اقبال در قالب طرح سوالی می فرمایند: «معنای وداع با ماه رمضان چیست؟ ماه رمضان زمان است و موجود زنده نیست لذا چگونه او را مورد خطاب قرار دهیم و چگونه او متوجه این وداع می شود؟».
به گزارش خبرنگار جی پلاس، از اعمال مهمی که برای شب آخر ماه مبارک رمضان به آن توصیه شده است، وداع با این ماه شریف است. حجت الاسلام ابوالفضل ابراهیمی در یادداشتی به مناسبت پایان ماه مبارک رمضان اینگونه آورده است:
مرحوم میرزا جواد آقا ملکی تبریزی استاد حضرت امام رضوان الله علیهما یکی از اعمال مهم در شب آخر ماه مبارک رمضان را وداع با این ماه شریف می دانند.
سید بن طاووس رحمه الله در کتاب شریف اقبال در قالب طرح سوالی می فرمایند: «معنای وداع با ماه رمضان چیست؟ ماه رمضان زمان است و موجود زنده نیست لذا چگونه او را مورد خطاب قرار دهیم و چگونه او متوجه این وداع می شود؟»
در همین رابطه بخوانید:
دعای شب های دهه آخر ماه مبارک رمضان
نکته های مهم در باب استجابت دعا در شب قدر از استاد فاطمی نیا
توصیه های مهم آیت الله کشمیری برای استفاده بیشتر از ماه مبارک رمضان
ادعیه بعد از نمازهای واجب در ماه مبارک رمضان+صوت
سپس در جواب این سوال می فرمایند: عادت عقلای عالم چه قبل از رسول خدا صلی الله علیه و آله و چه در زمان حضور ایشان و چه بعد از رحلت حضرت مورد خطاب قرار دادن شهرها، اوطان و زمان های خاص است و با زبان حال این امور را مورد خطاب قرار می دهند.پس از ظهور اسلام این سیره امضا شد و قرآن نیز این شیوه را به کار برد. در سوره «ق» می‌فرمایند: یَوْمَ نَقُولُ لِجَهَنَّمَ هَلِ امْتَلَأْتِ وَ تَقُولُ هَلْ مِنْ مَزِیدٍ(۳۰) در این روز به جهنم می گوییم: آیا لبریز شده ای؟ جهنم می گوید: آیا افزون بر این هم وجود دارد.
در این آیه خدای متعال جواب جهنم را در مقابل سوال از او نقل می کند که این زبان حال است و موارد مشابه آن در قرآن و روایات و محاورات بسیار است. از آنجا که مسلمانان با ماه رمضان مصاحبت دارند و این مصاحبت و همراهی از همراهی با نظایر آنکه در قالب زبان حال مورد خطاب قرار می گیرند برتر است لذا انگیزه سخن گفتن با زبان حال نسبت به این ماه مبارک بیشتر است.
مرحوم میرزا جواد ملکی تبریزی در کتاب شریف المراقبات پس از نقل جواب سید بن طاووس پاسخ دیگری ارائه داده و می فرمایند: درست است که زمان و مکان و سایر اشیا که در بین عقلا دارای شعور و درک نمی‌باشند اما تمامی این اشیا، زمان ها و مکان ها در عوالم بالاتر از این حیات دنیا دارای حیات و شعور و صاحب نطق اند و شاهد بر این مطلب روایات فراوانی است که احوالات برزخ و قیامت را نقل می کنند و در مکاشفات اولیای الهی مشاهده شده است. تمام اشیا در عوالم بالاتر از این دنیا دارای وجود متناسب با آن عالم هستند که احکام خاص خود را دارند. بعضی از احکام عوالم بالا وجود حیات و شعور موجودات در آن عوالم است چرا که آنجا عالم حیات و شعور است و در آیه شریفه می‌خوانیم: وَ مَا هٰذِهِ الْحَیَاةُ الدُّنْیَا إِلاَّ لَهْوٌ وَ لَعِبٌ وَ إِنَّ الدَّارَ الْآخِرَةَ لَهِیَ الْحَیَوَانُ لَوْ کَانُوا یَعْلَمُونَ زندگی دنیا جز لهو و لعب نیست و حیات و زندگی واقعی زندگی آخرت است. خدای متعال در این آیه حیات و زندگی را به آخرت نسبت داده است.
از جمله روایاتی که بر زنده بودن موجودات در عالم آخرت دلالت دارد روایاتی است که به تکلم میوه های بهشتی، شادی تخت های بهشتی و خوشحالی او از تکیه مؤمن بر این تختها و صحبت کردن زمین با مؤمن و کافر اشاره دارد. معجزات انبیا مانند عصای حضرت موسی نیز از این باب است و خدای متعال به عنوان اظهار معجزه پیامبران این امور غیبی را اظهار کرده است. با توجه به این نشانه ها زمان نیز در بعض عوالم غیر از عالم دنیا دارای شعور و درک است.
برای توجیه بیان مرحوم ملکی تبریزی می‌توان به این آیه شریفه اشاره کرد: تُسَبِّحُ لَهُ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَ الْأَرْضُ وَمَنْ فِیهِنَّ وَ إِنْ مِنْ شَیْ‌ءٍ إِلاَّ یُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَ لٰکِنْ لاَ تَفْقَهُونَ تسبیحهم إِنَّهُ کَانَ حَلِیماً غَفُوراً (اسرا / ۴۴) آسمان های هفت گانه و زمین و هر کسی در آنها وجود دارد تسبیح خدای متعال می کنند و هیچ چیزی نیست الا اینکه تسبیح و حمد خدای متعال می کند اما شما آن تسبیح و حمد را متوجه نمی شوید.
با توجه به این بیانات معنای وداع با ماه مبارک رمضان روشن می شود.
مرحوم ملکی تبریزی پس از توجیه وداع با ماه مبارک می فرمایند مطلب مهم‌تر این است که شخصی که وداع می کند اهلیت برای آن را داشته باشد و در این وداع و خداحافظی و حزنی که به سبب فراق ماه رمضان اظهار می دارد، صادق باشد و این حالت برای کسی تحقق می‌یابد که با شوق و محبت ماه رمضان را سپری کرده باشد نه از روی تکلّف و کراهت به علاوه برای کسی که در این ماه با دستورات ماه مبارک مخالفت کرده است وداع معنا ندارد زیرا کسی که مخالفت با همراه خود می کند در واقع همراهی نکرده است تا وداع معنا پیدا کند.
سید بن طاووس رحمه الله ۳۰ صفحه از کتاب شریف اقبال الاعمال را به وداع با ماه مبارک اختصاص داده اند و ادعیه بسیاری در وداع با ماه مبارک نقل فرموده اند.
یکی از آن ادعیه، دعای مختصری است که پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله در جمعه آخر ماه مبارک به جابر بن عبد الله انصاری فرمودند که امروز با ماه رمضان وداع کن و بگو: اللَّهُمَّ لٰا تَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ صِیامِنا إِیّاهُ، فَانْ جَعَلْتَهُ فَاجْعَلْنِی مَرْحُوماً، وَ لٰا تَجْعَلْنِی مَحْرُوماً.
خدایا این ماه رمضان را آخرین ماه رمضانی که موفق به روزه داری شدیم قرار مده و اگر آخرین ماه رمضان مقدر شده است من را جزو کسانی قرار ده که مورد رحمت تو واقع شده اند و من را از محرومین قرار مده.
سپس حضرت فرمودند: هر کسی این جملات را بگوید به یکی از دو حسنه می رسد یا توفیق درک ماه رمضان آینده را پیدا می کند و غفران و رحمت الهی شامل حالش می شود.
یکی از بهترین وداع ها با ماه رمضان وداع امام سجاد علیه السلام که دعای ۴۵ صحیفه سجادیه است.
حضرت در ابتدای دعا پس از اشاره به لطف و کرم الهی در معامله با بندگان و فرصت هایی که برای بندگان در قرب به خدای متعال و توبه و استغفار از گناهان قرار داده شده است می‌فرمایند:
یکی از بهترین فرصت ها برای بندگی خدا ماه مبارک رمضان است که خدای متعال روزها و شب‌های آن را فضیلت بخشیده و امر به روزه داری فرموده است سپس می فرمایند: اکنون پایان این ماه فرا رسیده است و ما با آن وداع می کنیم.
حضرت در قالب سلام هایی با این ماه وداع می کنند و می فرمایند:
ما با ماه رمضان وداع می کنیم مانند وداع با کسی که دوریش برای ما سخت است و رفتنش ما را به وحشت انداخته است پس می گوییم:
السَّلامُ عَلَیْکَ یا شَهْرَ اللّٰهِ الْأَکْبَرِ، وَ یا عِیدَ أَوْلِیائِهِ الْأَعْظَمِ
سلام بر تو ای بزرگترین ماه خدا و ای عید اولیای اعظم الهی
السَّلامُ عَلَیْکَ یا أَکْرَمَ مَصْحُوبٍ مِنَ الْأَوْقاتِ، وَ یا خَیْرَ شَهْرٍ فِی الْأَیَّامِ وَ السَّاعاتِ
سلام بر تو که در بین وقت‌ها کریم‌ترین مصاحب بودی و ایام و ساعات تو بهترین ایام و ساعات در بین ماه ها بود
السَّلامُ عَلَیْکَ مِنْ شَهْرٍ قَرُبَتْ فِیهِ الآمالُ، وَ یُسِّرَتْ فِیهِ الْأَعْمالُ
سلام بر تو ماهی بودی که در آن تحقق آرزوها نزدیک بود و انجام اعمال در آن آسان
السَّلامُ عَلَیْکَ مِنْ قَرِینٍ جَلَّ قَدْرُهُ مَوْجُوداً، وَ أَفْجَعَ فَقْدُهُ مَفْقُوداً
سلام بر تو که همنشینی بودی که به هنگام بودن جلیل القدر و به هنگام رفتن دل‌ها را به درد آوردی
السَّلامُ عَلَیْکَ مِنْ مُجاوِرٍ رَقَّتْ فِیهِ الْقُلُوبُ، وَ قَلَّتْ فِیهِ الذُّنُوبُ،
سلام بر تو که همسایه ای بودی که دل‌ها در کنار تو نرم شده بود و گناهان با وجود تو کاسته شده بود
السَّلامُ عَلَیْکَ مِنْ ناصِرٍ أَعانَ عَلَی الشَّیْطانِ، وَ صاحَبٍ سَهَّلَ سَبِیلَ الإِحْسانِ.
سلام بر تو که یاری کننده در برابر شیطان بودی و راه های احسان و نیکی را آسان کرده بودی
السَّلامُ عَلَیْکَ کَما وَفَدْتَ عَلَیْنا بِالْبَرَکاتِ، وَ غَسَلْتَ عَنَّا دَنَسَ الْخَطِیئَاتِ
سلام بر تو همان طور که با آمدنت برکات را آوردی و چرک و زشتی گناه را از روی ما شستی
السَّلامُ عَلَیْکَ غَیْرَ مُوَدَّعٍ بَرَماً وَ لٰا مَتْرُوکٍ صِیامُهُ سَأَماً
سلام بر تو در حالی که این وداع به خاطر ناراحتی از وجودت نیست و به خاطر خستگی از روزه گرفتن نیست
السَّلامُ عَلَیْکَ ما کانَ أَحْرَصَنا بِالأَمْسِ عَلَیْکَ وَ أَشَدَّ شَوْقَنا غَداً الَیْکَ
سلام بر تو که قبل از آمدنت چقدر حریص به آن بودیم و پس از رفتنت چقدر شوق دوباره آمدنت را داریم
السَّلامُ عَلَیْکَ وَ عَلیٰ فَضْلِکَ الَّذِی حُرِمْناهُ، وَ عَلَی ما کانَ مِنْ بَرَکاتِکَ سُلِبْناهُ.
سلام بر تو و بر آن فضایلی که داشتی و ما از آن محروم بودیم و بر آن برکاتی که داشتی و از ما سلب شد.
حضرت سجاد علیه السلام پس از این وداع با خدای متعال مناجات می کنند و در بخشی از آن می فرمایند: اللَّهُمَّ صَلِّ عَلیٰ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ اجْبُرْ مُصِیبَتَنا بِشَهْرِنا، وَ بارِکْ لَنا فِی یَوْمِ عِیدِنا وَ فِطْرِنا، وَ اجْعَلْهُ مِنْ خَیْرِ یَوْمٍ مَرَّ عَلَیْنا، أَجْلِبَهُ لِلْعَفْوِ، وَ أَمْحاهُ لِلذَّنْبِ، وَ اغْفِرْ لَنا ما خَفِیَ مِنْ ذُنُوبِنا وَ ما عَلَنَ.
خدایا مصیبت ما به خاطر رفتن ماه رمضان را تو جبران کن و روز عید فطر را بر ما مبارک گردان و آن را بهترین روزی قرار ده که بر ما عبور می کند روزی که عفو را جلب کند و گناه را محو کند و گناهان آشکار و پنهان ما را ببخش.
دیدگاه تان را بنویسید