از زندگی آیت الله محمدتقی موسوی اصفهانی چه می دانید؟/او چگونه به شهادت رسید؟/مهمترین اثر او چیست؟

به گزارش خبرنگار جی پلاس، در راستای شناساندن بزرگان اندیشه دینی در این صفحه بر آنیم که این شخصیت های ارجمند جهان اسلام و تشیع را به مخاطبان معرفی کنیم و مطالب منتشرشده قطره ای است از دریای زندگی این بزرگواران که به قدر وسعمان است. باشد که مفید فایده افتد. این قسمت به زندگی آیت الله سید محمد تقی موسوی اصفهانی اختصاص دارد.

زندگینامه آیت الله سید محمد تقی موسوی اصفهانی

مرحوم آیت الله سید محمد تقی موسوی اصفهانی مؤلف کتاب «مکیال المکارم فی فوائد الدعاء للقائم (عج)» مشهور به فقیه احمدآبادی فرزند سید عبدالرزاق از علمای بزرگ اصفهان است. وی سال ۱۳۰۱ق در اصفهان به دنیا آمد. مقدمات علوم اسلامی را نخست نزد پدر و پسر عمه اش سید میرزا اسدالله و سید محمود حسینی گلشادی اصفهانی آموخت. سطوح عالی را نیز از محضر سیدابوالقاسم دهکردی و شیخ عبدالکریم گزی و حاج آقا منیرالدین بروجردی، حاج میرزا بدیع درب امامی و آقا محمد کاشانی استفاده کرد و از بعضی از آنها اجازه اجتهاد و روایت دریافت کرد.

در همین رابطه بخوانید:

از زندگی میرزا جمال الدین کلباسی چه می دانید؟

حکیم شمس الدین بهبهانی که بود؟

میرزا محمدتقی مامقانی که بود؟/علت حسادت بدخواهانش چه بود؟/وی در کدام رشته هنری سرآمد بوده است؟

محمد معین که بود؟/چرا دهخدا و نیما یوشیج کارهای خود را به او سپردند؟/علت همکاری او با هانری کربن چه بود؟/کارهای ماندگار او کدامند؟

رهی معیری که بود؟/او تحت تاثیر کدام شاعر نامی بود؟/علت مرگش چه بود؟

جهانگیرخان قشقایی که بود؟/چرا وی راهی حوزه شد؟/علت اینکه او در لباسش تغییری نداد چه بود؟/وی فلسفه را چگونه تدریس می کرد؟/رابطه او با علمای معاصرش چگونه بود؟

خاندان

 ایشان در خاندانى که پشت اندر پشت آرم تقوى و پاکى داشته‌ اند پرورش یافت. در این خاندان رجال و شخصیت هاى معروف و مشهورى بوده‌ اند که پیوسته مورد احترام و مراجعه مردم قرار گرفته اند. این خط علم و تقوى هنوز هم در این فامیل اصیل امتداد دارد و علماى معروف و نامدارى در بین آنها هست که امیدهاى درخشان امت مسلمانند. پدرش سید میرزا عبدالرزاق فرزند میرزا عبدالجواد بن حاج سید محمد مهدى موسوى نایب الصدر اصفهانى خراسانى، ملقب به افتخارالدین، یکى از علماى معروف به اجتهاد و درستى بوده و در مسجد حرم حضرت سید اسماعیل نواده امام زین العابدین علیه السلام ( ۳ ) اقامه جماعت می کرده  است.

مادر او صبیه مرحوم حاج میرزا حسین نایب الصدر متوفى به سال ۱۳۲۶ بوده است. و پسر عمه ‌اش، سید میرزا اسدالله است که قسمتى از مقدمات را نزد او خوانده و دایى او سید میرمحمد صادق مدرس، از مجتهدین و مدرسین بزرگ اصفهان، که مولف بعضى از نظریات تفسیرى خود را از او نقل می کند، بوده ‌اند.

اساتید  

مرحوم فقیه احمدآبادی، نزد عده ‌اى از علما و اساتید بزرگ شاگردى کرده و بعضى از آنها را با تجلیل و احترام زیاد ضمن تالیفات خود یاد کرده ، و از برخى از آنان اجازه اجتهاد و روایت گرفته است . اینک چند تن از آنان را که به دست آورده ‌ایم در اینجا نام می ‌بریم:

پدرش سید عبدالرزاق موسوى

عمه زاده اش سید میرزا اسدالله که صرف و نحو را نزد او خوانده است .

سید محمود حسینى گلشادى اصفهانى که کتاب مغنى و غیر آن را نزد او خوانده و بعضى از نظریات ادبى او را در تالیفات خود نقل کرده است.

سید ابوالقاسم دهکردى که اجازه اجتهاد و روایت از او گرفته است.

 شیخ عبدالکریم جزى که اجازه روایت از او گرفته است.

حاج آقا منیرالدین بروجردى اصفهانى.

حاج میرزا بدیع درب امامى.

 آقا محمد کاشانى ، [معروف به آخوند کاشى‌] .

تالیفات

در دوران عمر کوتاه اما پربرکتش حدود هفده جلد کتاب و رساله نگاشت که از میان آنها چهار جلد درباره حضرت مهدی(ع) و غیبت و انتظار و وظایف منتظران است.

فقیه احمدآبادی در ده سالگی بر نصاب الصبیان شرح نوشت و در پانزده سالگی کتاب ایضاح الشبهات را نگاشت و در بیست و پنج سالگی کتاب ابواب الجنات فی آداب الجمعات را تألیف کرد و سرانجام در سن سی سالگی به فرمان امام عصر(ع) اثر ارزشمند خود را درباره آن حضرت(ع) و وظایف منتظران و دعا برای آن وجود شریف آغاز کرد و تا پایان عمر به تحقیق و تألیف و تکمیل آن اهتمام و اشتغال داشت.

آثار ارزنده او در حدّ کمال و پختگی و ژرف نگری و ریشه دار است، و این به خاطر خلوص نیت و پاکی قصد و نظر در تحصیل علم و پیمودن مراحل تعلیم است که در عمل، تلاش خالصانه اش در توجه به سوی الله بوده، از غیر بریده بود.

اضافه برآن ارادت شدیدی نسبت به خاندان رسالت و ائمه هدی علیهم السلام داشت، و در تمام احوال به آنها توسل می جست و در همه افعال و اقوالش به آنها اقتدا و از آنها پیروی می کرد، و از تعالیم مقدسه آنها بهره می گرفت.

به خصوص به امام منتظر حجت بن الحسن عجل الله فرجه الشریف توجّه ویژه ای داشت، در معرفت آن حضرت و انجام وظایفی که لازم است اهل ایمان در زمان غیبت انجام دهند به مراحل و منازل والا و شامخی نایل آمده بود، به طوری که چند کتاب و رساله مهم و سودمند در این باره تألیف کرده که مهمترین آنها کتاب مکیال المکارم است.

در زندگی این سید بزرگوار خصوصیات قابل تقدیری وجود دارد که لازم است به آن توجه شود و آن عبارت است از اینکه: او به شئون و زرق و برق دنیا توجهی نداشت، و به اندکی از امور معیشت و کمی مادیت قناعت کرده بود.

در امور مادی جامه قناعت پوشیده ، از خلق اعراض نموده و به طلب علم و کمال پرداخته بود. نه در پی جاه و جلال می رفت و نه در جمع و مال و منال می کوشید؛ دنیا و آخرت خویش را با ولای خاندان رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم آباد ساخته بود.

از جمله دیگر فعالیت های مؤلف که در کنار کارهای ارزنده علمی خود انجام داده، نسخه برداشتن از روی کتاب های گرانبها که به مطالعه و درس آنها نیاز داشته است.

سید بزرگوار در ساعت های فراغت قصاید و ابیاتی می سروده و اشعارش به خاندان عصمت بویژه امام مهدی (عجل الله فرجه) اختصاص دارد.

اشعار او در لابلای تألیفات و نوشته هایش پراکنده است و تخلص او (تقی) و احیاناً شرعی زاده بوده است.

وی در مسجد مرقد مطهر سید اسماعیل نواده امام زین العابدین (ع) در جای پدرش اقامه جماعت می کرد، و در جمع کردن اخبار و آثار وارده درباره حضرت مهدی (ع) بسیار اهتمام داشت.

البته باید گفت از خط خوبی نیز برخوردار بوده است. درباره کیفیت شهادت آن سید بزرگوار در کتاب نگاهی به زندگانی جهانگیرخان قشقایی به نقل از شهدای روحانیت در یکصد سال اخیر چنین آورده شده است:

سید شهید در ماه رمضان المبارک ۱۳۴۸ ق. به علت کسالت، در بیمارستان عیسی بن مریم اصفهان بستری شدند. شب ۲۵ ماه مبارک، متصدی بیمارستان که از سران فرقه ضاله بهاییت بود و «سر الله خان» نام داشت، همه بستگان و اطرافیان آن مرحوم را از اتاق بیرون کرده و سمی را که در استکان داشته به ایشان می‌خوراند، اطرافیان و دامادهایشان در آن لحظه آخر از [پشت در اتاق] شنیده اند که آن سید بزرگوار پیوسته صدا می‌زده: حبیبی یا حسین! از داماد ایشان «مرحوم حضرت آیت‌الله سید مرتضی موحد ابطحی» منقول است که «سید شهید در حالی که در بیمارستان بستری بودند، می‌فرمودند: «بناست حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) تشریف بیاورند.»

همچنین فرزند ایشان آیت الله سید محمد موسوی اصفهانی ـ در مقدمه کتاب نور الأبصار در این باره آورده‌اند:

او ستاره‌ای درخشنده بود که با طلوع خود دل‌ها را مجذوب خویش نمود، ولی افسوس که زود غروب نمود و سرانجام با توطئه دشمنان دین و نوشیدن زهر کین به وسیله یکی از اعضای فرقه ضاله [بهاییت] به شهادت رسید و در ماه مهمانی پروردگار به ضیافت الهی نائل گشت.

نگاهی کوتاه و گذرا بر زندگانی این دلباخته و شیفته حضرت بقیه الله و قضایای تشرفات ایشان آدمی را به خوبی به این نکته واقف می‌سازد که آن سید شهید و علامه فقید مورد عنایت و کرامت حضرات معصومین(ع) به ویژه حضرت مهدی(ع) بوده و آن بزرگوار توجهی مخصوص به آن مرحوم داشته و وی نیز ارتباطی وثیق و اتصالی عمیق با ساحت مقدس مهدوی(ع) داشته است.

مکیال المکارم

مکیال المکارم فی فوائد الدعاء للقائم(ع) بنا بر آنچه که سید محمدعلی روضاتی در مقدمه کتاب درباره آن نگاشته‌اند: «کتابی است ارزنده، ابتکاری و مهم. مؤلف بسیاری از مطالب مربوط به عقیده مهدویت و موضوع حضرت حجت(ع) را تحت عنوان «دعا برای آن حضرت و تضرع به درگاه الهی برای حفظ وجود شریف امام عصر(ع) از ناملایمات و آفات» مورد بررسی قرار داده است».

این کتاب مشتمل بر بحث‌های مختلف و بسیار با اهمیت در زمینه‌های فقه، حدیث، کلام، رجال، تفسیر و حتی فلسفه و ادبیات است که با اسلوبی بدیع و سبکی جالب و نتیجه‌گیری‌هایی درست همراه است.

در این کتاب با دلایل عقلی و نقلی ثابت شده که دعا برای امام عصر(ع) از مهم‌ترین وسایل برای رسیدن به مراحل عالی کمال و نیل به درجات برجسته معنوی است و آثار دنیوی بسیاری را نیز در پی دارد.

این اثر به شهادت صاحب نظران، از نظر جامعیت و ژرف‌اندیشی و بهره‌گیری از علوم عقلی و نقلی و استنباطات دقیق و اجتهادات عمیق از آیات و روایات بی‌نظیر بوده و به خوبی می‌توان دست عنایت مولا که مؤلف را هدایت و دلالت می‌کند، دید.

آیت‌الله صافی گلپایگانی درباره این کتاب می‌نویسد:

این کتاب گویای حوصله فراوان مؤلف و گستردگی تحقیق و تفکر و تلاش اوست و در موضوع خود بی‌نظیر است و جز این کتاب، در موضوع مهدویت و آداب دعای بر حضرت مهدی(ع) و فواید آن، کتابی سراغ ندارم.

وفات

در ماه رجب سال ۱۳۴۸ برای زیارت به عراق رفت و چون بازگشت ، شب سه شنبه اواخر ماه شعبان همان سال بیمار شد و در بستر افتاد . تا اینکه در ۲۵ رمضان ، دو ساعت و نیم بعد از مغرب ، در سن ۴۷ سالگی رخت از جهان برکشید و در قبرستان تخت فولاد کنار پدر شریفش سید عبدالرزاق موسوی (ره) به خاک سپرده شد .