جی پلاس/ به مناسبت سالروز رحلت؛
علامه محمدرضا مظفر که بود؟
علامه محمدرضا مظفر از علمای شیعه در قرن چهاردهم هجری قمری بود که از محضر بزرگانی مانند آیات سید علی آقا قاضی، ضیاء الدین عراقی و میرزای نائینی بهره ها برد. تالیفات وی به شیوه ای ساده و نو نگارش شده است. او در شانزدهم رمضان المبارک سال ۱۳۸۳ رحلت کرد.
به گزارش خبرنگار جی پلاس، در راستای شناساندن بزرگان اندیشه دینی در این صفحه بر آنیم که این شخصیت های ارجمند جهان اسلام و تشیع را به مخاطبان معرفی کنیم و مطالب منتشرشده قطره ای است از دریای زندگی این بزرگواران که به قدر وسعمان است. باشد که مفید فایده افتد. این قسمت به زندگی علامه محمدرضا مظفر اختصاص دارد.
محمدرضا مظفر (۱۳۲۲- ۱۳۸۳ق) مشهور به علامه مظفر عالم و نویسنده شیعه قرن چهاردهم قمری. او تحصیلاتش را در حوزه علمیه نجف آغاز کرد و از درس آیات محمد حسین نائینی، آقا ضیاء عراقی، قاضی طباطبایی بهره برد و خود نیز شاگردان بسیاری تربیت کرد. مظفر با استفاده از موقعیتش در حوزه نجف و برای تحقق اندیشه‌هایش دست به تأسیس مراکز علمی و فرهنگی متعددی زد و در تقریب بین مذاهب و شیعه و سنی گام برداشت. تألیفات او به شیوه نو و ساده نگارش شده و برخی کتاب‌هایش مثل اصول فقه و المنطق از منابع درسی حوزه‌های علمیه است.
اطلاعات فردی
محمدرضا مظفر
زادروز ۵ شعبان سال ۱۳۲۲ق.
زادگاه نجف اشرف
درگذشت ۱۶ رمضان ۱۳۸۳ق/۱۳۴۲ش. - نجف اشرف
ملیت عراق
استادان محمدحسن مظفر، محمدحسین نایینی، آقا ضیاءالدین عراقی، عبدالهادی شیرازی، سید علی قاضی طباطبایی، محمدحسین غروی اصفهانی.
شاگردان احمد وائلی، سید جواد شبر، سید حسین خرسان، سید محمد بحرالعلوم.
دین اسلام
مذهب شیعه
آثار اصول الفقه، المنطق، عقائد الامامیه
خویشاوندان محمدحسن مظفر
زندگینامه علامه محمدرضا مظفر
محمدرضا مظفر در ۵ شعبان سال ۱۳۲۲ق در یکی از محله‌های نجف به نام «براق» و پنج ماه پس از وفات پدرش به دنیا آمد. پدرش محمد بن عبدالله مظفر از سلسله آل مظفر و در زمره فقیهان و مجتهدان نجف بود. مادرش دختر شیخ عبدالحسین طریحی (متوفای ۱۲۹۳ق) است. در آغاز برادر بزرگترش، شیخ عبدالنبی (درگذشت ۱۳۳۷ق) کفالت او را بر عهده گرفت.[۱] [۲] پس از درگذشت شیخ عبدالنبی، برادر دیگرش، شیخ محمدحسن مظفر (درگذشت ۱۳۷۵ق) سرپرستی او را به عهده گرفت.[۳]
وفات
شیخ محمدرضا در شب ۱۶ رمضان ۱۳۸۳ق در نجف درگذشت و در کنار مزار برادرش شیخ محمدحسن به خاک سپرده شد.[۴]
تحصیلات
علامه محمدرضا مظفر تحصیلات خود را در نجف آغاز کرد. او پس از فراگیری خواندن و نوشتن، در سیزده سالگی راهی مکتب علوم دینی شد و به آموختن مبانی و اصول ادبیات عرب پرداخت.[۵] او در این مقطع از درس شیخ محمد طه حویزی بهره برد. مظفر سپس دوره سطح فقه و اصول را سپری کرد و در جلسات دروس عالی استادان صاحب نام حاضر شد.[۶] برخی از استادان او عبارت‌اند از : آیات محمدحسن مظفر (برادر بزرگش)، محمدحسین نایینی، آقا ضیاءالدین عراقی، سید عبدالهادی شیرازی، سید علی قاضی طباطبایی و محمدحسین غروی اصفهانی.[۷]
شاگردان
علامه مظفر شاگردان بسیاری را در منتدى النشر، دانشکده فقه و مراکز آموزشی دیگر تربیت کرد. برخی از شاگردان او عبارت‌اند از: شیخ احمد وائلی، سیدجواد شُبَّر، عبدالهادی فضلی، سیدمحمد صدر، محمدعلی تسخیری، محمدمهدی آصفی و سید هادی فیاض.[۸]
خدمات علمی، فرهنگی و اجتماعی
تأسیس جمعیت منتدی النشر
«منتدی النشر» به معنای فراخوانی یکدیگر در گسترش فرهنگ و علوم اسلامی است. مظفر با تشکیل جمعیت «منتدی النشر» کم کم به اهداف اصلاحی خود نزدیک‌تر شد. این تشکل علمی و مذهبی در سال ۱۳۵۳ق، از دولت وقت عراق مجوز فعالیت گرفت. [۹] در ماده ۴ اساسنامه جمعیت آمده است:
اهداف منتدی النشر عبارت است از عمومیت دادن فرهنگ اسلامی و علمی، و اصلاح اجتماعی به وسیله نشر، تألیف، و آموزش، با استفاده از شیوه‌های مشروع.[۱۰]
تأسیس دانشکده منتدی
مظفر در سال ۱۳۵۵ق به دنبال تحقق اهداف جمعیت منتدی النشر، مدرسه علوم دینی را تأسیس کرد که در آن، دروس فقه استدلالی، تفسیر، اصول فقه و فلسفه تدریس می‌شد. شیخ محمدجواد بلاغی، شیخ عبدالحسین دشتی و شیخ عبدالحسین حلی از استادان این دانشکده بودند.[۱۱]
تأسیس مدارس منتدی
تأسیس مدارس منتدی النشر گام بعدی مظفر بود که با استقبال بزرگان حوزه نجف و خاندان‌های مشهور این شهر مواجه شد و این اقبال عمومی در توسعه این مدارس کارگشا بود. در این مدارس، در طول چند دهه، مقاطع تحصیلی ابتدایی، متوسطه(ثانویه) و پیش دانشگاهی(اعدادیه) دایر بود و در مجموع، دروس جدید با گرایش ترویج فرهنگ دینی آموزش داده می‌شد.[۱۲]
تأسیس دانشکده فقه
علامه مظفر در سال ۱۳۷۶ق دانشکده فقه را در نجف اشرف تأسیس کرد. وزارت فرهنگ عراق در سال ۱۳۷۷ق، آن را به رسمیت شناخت. مواد درسی این دانشکده عبارت بودند از: فقه امامیه، فقه تطبیقی، اصول فقه، تفسیر، حدیث، درایه، علوم تربیتی، روان‌شناسی، ادبیات، تاریخ ادبیات، جامعه شناسی، تاریخ اسلام، فلسفه اسلامی، فلسفه جدید، منطق، تاریخ جدید، اصول تدریس، نحو، صرف و زبان خارجی. محمدرضا مظفر در این دانشکده به تدریس فلسفه مشغول بود، و هم‌زمان با آن، کتاب اصول الفقه را آماده می کرد تا در دانشکده فقه تدریس شود. او همچنین سرپرستی دانشکده و نظارت بر کارهای تألیفی آن را بر عهده داشت.[۱۳]
تألیفات و تدوین کتاب‌های درسی
علامه مظفر تألیفات فراوانی دارد که به شیوه نو و ساده نگارش شده است. تدوین کتاب‌های المنطق، اصول الفقه و عقائد الامامیه گونه‌ای نوسازی در نگارش کتاب‌های درسی به شمار می‌رود. هم اکنون این کتاب‌ها از متون درسی حوزه قم به‌شمار می‌آید.[۱۴] آثار علامه مظفر در مجموعه‌ای با عنوان «موسوعة العلامة الشیخ محمد رضا المظفر» در ۱۰ جلد در انتشارات العتبة العباسیة المقدسة گردآوری شده است.[۱۵]
اصول الفقه: علامه مظفر این اثر را به قصد تدریس در دانشکده فقه (نجف) و به منظور رفع خلأ موجود بین دو کتاب «معالم» و «کفایه» نوشته است. مظفر با تأسی از ابتکار استادش شیخ محمد حسین غروی اصفهانی - در دسته‌بندی مباحث - این اثر را تنظیم کرده است. اصول الفقه نیز همچون بسیاری از آثار او با قلمی ساده نگاشته شده و ویژگی اصلی آن ارائه مطالب پیچیده اصولی با بیانی روشن و قلم معیار علمی است.[۱۶]
عقاید الامامیه: این کتاب، مجموعه‌ای از عقاید اسلامی بر اساس روش اهل بیت(ع) بوده که به صورتی فشرده و رسا تنظیم شده است. مظفر پیشتر، این مطالب را در سال ۱۳۶۳ق در دانشکده دینی منتدی ارائه کرده بود و سپس آن را به این نام و همچنین به نام «عقاید الشیعه» به چاپ رساند و هدف او از نگارش آن، تقریب بین مذاهب اسلامی بود.[۱۷]
المنطق: این اثر مجموعه درس‌های ارائه‌شده مظفر در باب منطق، از سال ۱۳۵۷ق در دانشکده منتدی النشر است. این کتاب به عنوان متن درسی حوزه و دانشگاه، جایگاهی ویژه را به خود اختصاص داده است.[۱۸]
اشعار
علامه مظفر از جوانی به سرودن شعر روی آورد. گفته‌اند جرقه‌های آغازین سرودن شعر نزد شیخ محمد طه حویزی زده شد. در «دیوان شعر» مظفر، نزدیک به پنج هزار بیت شعر وجود دارد.[۱۹]
پانویس
۱. مظفر، عقائد الامامیه، ص۲.
۲. تهرانی، نقباء البشر، ج۲، ص۷۷۲.
۳. الخاقانی، شعراء الغری، ۱۴۰۸ق، ج ۸، ص ۴۵۱.
۴. شبر، ادب الطف، ۱۴۰۹ق، ج ۱۰، ص ۱۷۱؛ تهرانی، نقباء البشر، ج ۲، ص ۷۷۳.
۵. سلیمانی‌فر، راهکارهای تقریبی علامه محمدرضا مظفر، ۱۳۹۰ش.
۶. مظفر، عقائد الامامیه، ص ۳.
۷.شبر، ادب الطف، ۱۴۰۹ق، ج ۱۰، ص ۱۷۱.
۸. شیخ محمدرضا مظفر، سایت فرهیختگان.
۹. سلیمانی‌فر، راهکارهای تقریبی علامه محمدرضا مظفر، ۱۳۹۰ش.
۱۰. شبر، ادب الطف، ۱۴۰۹ق، ج ۱۰، ص ۱۷۰.
۱۱. گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج ۲، ص ۶۸۲.
۱۲. گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج ۲، ص ۶۸۲.
۱۳. سلیمانی‌فر، راهکارهای تقریبی علامه محمدرضا مظفر، ۱۳۹۰ش.
۱۴. ابوالحسینی، شیخ محمدرضا مظفر «اصلاح‌گر حوزه‌ها»، ۱۳۸۴ش.
۱۵. موسوعة العلامة الشیخ المظفر، شبکة الکفیل العالمیة.
۱۶. ابوالحسینی، شیخ محمدرضا مظفر «اصلاح‌گر حوزه‌ها»، ۱۳۸۴ش.
۱۷. ابوالحسینی، شیخ محمدرضا مظفر «اصلاح‌گر حوزه‌ها»، ۱۳۸۴ش.
۱۸. ابوالحسینی، شیخ محمدرضا مظفر «اصلاح‌گر حوزه‌ها»، ۱۳۸۴ش.
۱۹. مظفر، عقائد الامامیه، ص۶ و ۷؛ شبر، ادب الطف، ۱۴۰۹ق، ج ۱۰، ص ۱۷۰.
منابع
تهرانی، آقا بزرگ، طبقات اعلام الشیعه نقباء البشر فی القرن الرابع عشر، مشهد، دارالمرتضی.
شبر، جواد، ادب الطف او شعراء الحسین، بیروت، دار المرتضی، ۱۴۰۹ق.
علی الخاقانی، شعراء الغربی او النجفیات، قم، مکتبة آیت الله العظمی مرعشی نجفی، ۱۴۰۸ق.
گلشن ابرار، جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، نشر معروف، قم، ۱۳۸۵ش.
مظفر، محمدرضا، عقائد الامامیه، حامد حفنی داود، قم، انصاریان.
سلیمانی‌فر، ندا، راهکارهای تقریبی محمدرضامظفر، مجله مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی، شماره ۲۶، زمستان ۱۳۹۰ش.
ابوالحسینی، رحیم، پیشگامان تقریب: شیخ محمد رضا مظفر «اصلاح گر حوزه ها» (۱۳۲۲-۱۳۸۳ق/ ۱۳۸۰-۱۳۴۲ش)، اندیشه تقریب، شماره ۴، پاییز ۱۳۸۴ش.
شیخ محمدرضا مظفر، سایت فرهیختگان، تاریخ بازدید: ۲۸ آبان ۱۳۹۹ش.
موسوعة العلامة الشیخ المظفر، شبکة الکفیل العالمیة، تاریخ بازدید: ۲۸ آبان ۱۳۹۹ش.
دیدگاه تان را بنویسید