ماه مبارک رمضان که شریف ترین ماه در میان ماه های سال است و در آن خواب مومن نیز عبادت است دارای اعمال مخصوصی است که بخشی از آنها به اعمال مشترک معروف است و برای همه روزها و شب های این ماه شریف ذکر شده است.
به گزارش خبرنگار جی پلاس، ماه مبارک رمضان از امتیاز ویژه ای در میان ماه های سال برخوردار است و برای آن اعمال مختلفی بیان شده است چه اعمالی مختص به روزها و شب های خاص و اعمالی که به اعمال مشترک معروف است که در ادامه مطلب آورده شده است:
اعمال مشترک ماه مبارک رمضان بدین صورت است:
قسم اوّل: اعمالى است که در هر شب و روز این ماه به جا آورده مى شود.
اول: دعای بعد از هر فریضه در ماه مبارک رمضان
سید بن طاووس روایت کرده از حضرت امام جعفر صادق و امام موسى کاظم (علیهما السلام) که فرمودند مى گویی در ماه رمضان از اوّل تا به آخر آن بعد از هر فریضه: اللهم الرزقنی حج بیت الحرام...
دوم: خواندن دعا عقب نمازهای فریضه در ماه رمضان: یا علی یا عظیم...
در همین رابطه بخوانید:
دعای توصیه شده از امام کاظم(ع) در روز اول ماه مبارک برای دفع بلا
توصیه های مهم آیت الله کشمیری برای استفاده بیشتر از ماه مبارک رمضان
ادعیه بعد از نمازهای واجب در ماه مبارک رمضان+صوت
سوم: شیخ کفعمى در مصباح و بلدالامین و شیخ شهید در مجموعه خود از حضرت رسول صلی الله علیه و اله نقل کرده اند که آن حضرت فرمودند هر که این دعا را در ماه رمضان بعد از هر نماز واجبى بخواند حق تعالى بیامرزد گناهان او را تا روز قیامت و آن دعا این است: اللهم ادخل علی اهل القبور السرور...
چهارم: شیخ کلینی در کافی روایت کرده از ابوبصیر که حضرت صادق علیه السلام در ماه رمضان این دعا را می خواند:
اللَّهُمَّ إِنِّی بِکَ وَ مِنْکَ أَطْلُبُ حَاجَتِی وَ مَنْ طَلَبَ حَاجَةً إِلَى النَّاسِ فَإِنِّی لا أَطْلُبُ حَاجَتِی إِلا مِنْکَ وَحْدَکَ لا شَرِیکَ لَکَ وَ أَسْأَلُکَ بِفَضْلِکَ وَ رِضْوَانِکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ وَ أَنْ تَجْعَلَ لِی فِی عَامِی هَذَا إِلَى بَیْتِکَ الْحَرَامِ سَبِیلا حِجَّةً مَبْرُورَةً مُتَقَبَّلَةً زَاکِیَةً خَالِصَةً لَکَ تَقَرُّبِهَا عَیْنِی وَ تَرْفَعُ بِهَا دَرَجَتِی وَ تَرْزُقَنِی أَنْ أَغُضَّ بَصَرِی وَ أَنْ أَحْفَظَ فَرْجِی وَ أَنْ أَکُفَّ بِهَا عَنْ جَمِیعِ مَحَارِمِکَ حَتَّى لا یَکُونَ شَیْ‌ءٌ آثَرَ عِنْدِی مِنْ طَاعَتِکَ وَ خَشْیَتِکَ وَ الْعَمَلِ بِمَا أَحْبَبْتَ وَ التَّرْکِ لِمَا کَرِهْتَ وَ نَهَیْتَ عَنْهُ وَ اجْعَلْ ذَلِکَ فِی یُسْرٍ وَ یَسَارٍ وَ عَافِیَةٍ وَ مَا أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَیَّ وَ أَسْأَلُکَ أَنْ تَجْعَلَ وَفَاتِی قَتْلا فِی سَبِیلِکَ تَحْتَ رَایَةِ نَبِیِّکَ مَعَ أَوْلِیَائِکَ وَ أَسْأَلُکَ أَنْ تَقْتُلَ بِی أَعْدَاءَکَ وَ أَعْدَاءَ رَسُولِکَ وَ أَسْأَلُکَ أَنْ تُکْرِمَنِی بِهَوَانِ مَنْ شِئْتَ مِنْ خَلْقِکَ وَ لا تُهِنِّی بِکَرَامَةِ أَحَدٍ مِنْ أَوْلِیَائِکَ اللَّهُمَّ اجْعَلْ لِی مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلا حَسْبِیَ اللَّهُ مَا شَاءَ اللَّهُ
مولف گوید که این دعا موسوم به دعاى حجّ است سید در اقبال از حضرت صادق (علیه السلام) روایت کرده خواندن آن را در شب هاى ماه رمضان بعد از مغرب و کفعمى در بلدالامین گفته که مستحب است خواندن آن در هر روز از ماه رمضان و در شب اوّل نیز و شیخ مفید در مقنعه براى خصوص شب اوّل نقل کرده بعد از نماز مغرب.
پنجم: بهترین اعمال در شب ها و روزهاى ماه مبارک رمضان خواندن قرآن است و بسیار باید خواند چه آنکه قرآن در این ماه نازل شده است که هر چیزى را بهاریست و بهار قرآن ماه رمضان است. در ماه هاى دیگر هر ماهى یک ختم سنت است و اقلّش شش روز است و در ماه رمضان در هر سه روز یک ختم سنّت است و اگر روزى یک ختم بتواند انجام دهد خوب است.
علامه مجلسى (رَحَمهُ اللّهُ) فرموده که: در حدیث است که بعضى از ائمّه (علیهم السلام) در این ماه چهل ختم قرآن و زیاده مى کردند و اگر ثواب هر ختم قرآنى را به روح مقدّس یکى از چهارده معصوم (علیهم السلام) هدیه کند ثوابش مضاعف شود و از روایتى ظاهر مى شود که اجر چنین کسى آن است که با ایشان باشد در روز قیامت و در این ماه دعا و صلوات و استغفار بسیار باید کرد و لااِلهَ اِلا اللّهُ بسیار باید گفت و روایت شده که جناب امام زین العابدین (علیه السلام) چون ماه رمضان داخل مى شد تکلّم نمى کردند مگر به دعا و تسبیح و استغفار و تکبیر و باید اهتمام بسیار کرد به عبادت و نافله هاى شب و روز.
قسم دوّم: اعمالى است که در شب هاى ماه رمضان باید به جا آورد و آن چند امر است:
اول: افطار است و مستحب است که بعد از نماز شام افطار کند مگر آنکه ضعف بر او غلبه کرده باشد یا جمعى منتظر او باشند.
دوم: آنکه افطار کند با چیز پاکیزه از حرام و شُبهات و بهتر آن است که به خرماى حلال افطار کند تا ثواب نمازش چهارصد برابر شود و به خرما و آب و به رطب و به لبن و به حلوا و به نبات و به آب گرم به هر کدام که افطار کند نیز خوب است.
سوم: آنکه در وقت افطار دعاهاى وارده آن را بخواند از جمله آنکه بگوید:
اَللّهُمَّ لَک صُمْتُ وَعَلى رِزْقِک اَفْطَرْتُ وَعَلَیک تَوَکلْتُ
خدایا براى تو روزه گرفتم و با روزى تو افطار کنم و بر تو توکل کنم
تا خدا عطا کند به او ثواب هر کسى را که در این روز روزه داشته و اگر دعاى اَللّهُمَّ رَبَّ النّورِ الْعَظیمِ را که سید و کفعمى روایت کرده اند بخواند فضیلت بسیار یابد و روایت شده که حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) هرگاه مى خواست افطار کند مى گفت:
بِسْمِ اللّهِ اَللّهُمَّ لَک صُمْنا وَعَلى رِزْقِک
خدایا براى تو روزه گرفتیم و با روزى تو
اَفْطَرْنا فَتَقَبَّلْ مِنّا اِنَّک اَنْتَ السَّمیعُ الْعَلیمُ
افطار کنیم پس از ما بپذیر که براستى تو شنوا و دانایى
چهارم: در لقمه اوّل بگوید بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرّحَیمِ یا واسِعَ الْمَغْفِرَهِ اِغْفِرْ لى تا خدا او را بیامرزد و در خبر است که در آخر هر روز از روزهاى ماه رمضان خدا هزار هزار کس را از آتش جهنّم آزاد مى کند پس از حق تعالى بخواه که تو را یکى از آنها قرار دهد.
پنجم: در وقت افطار سوره قدر بخواند.
ششم: در وقت افطار تصدّق کند و افطار دهد روزه داران را اگر چه به چند دانه خرما یا شربتى آب باشد و از حضرت رسول صلی الله علیه و آله مرویست که کسى که افطار دهد روزه دارى را از براى او خواهد بود مثل اجرِ آن روزه دار بدون آنکه از اجر او چیزى کم شود و هم از براى او خواهد بود مثل آن عمل نیکویى که بجا آورد آن افطارکننده به قوه آن طعام و آیت الله علامه حلّى در رساله سَعدِیه از حضرت صادق (علیه السلام) نقل کرده که فرمودند هر مؤمنى که اطعام کند مؤمنى را لقمه اى در ماه رمضان بنویسد حق تعالى براى او اجر کسى که سى بنده مؤمن آزاد کرده باشد و از براى او باشد نزد حق تعالى یک دعاى مستجاب.
هفتم: در هر شب خواندن هزار مرتبه اِنّا اَنزَلْناهُ وارد است.
هشتم: در هر شب صد مرتبه حمَّ دُخان را بخواند اگر میسّر شود.
نهم: سید روایت کرده که هر که این دعا را بخواند در هر شب ماه رمضان آمرزیده شود گناهان چهل سال او:
اَللّهُمَّ رَبَّ شَهْرِ رَمَضانَ الَّذى اَنْزَلْتَ فیهِ الْقُرْآنَ وَافْتَرَضْتَ على
خدایا اى پروردگار ماه رمضان که در آن قرآن را فرستادى و بر
عِبادِک فیهِ الصِّیامَ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَارْزُقْنى حَجَّ بَیتِک
بندگان روزه را در این ماه واجب کردى درود فرست بر محمد و آل محمد و روزیم گردان حج خانه
الْحَرامِ فى عامى هذا وَ فى کلِّ عامٍ وَاغْفِرْ لى تِلْک الذُّنُوبَ الْعِظامَ
محترم خود کعبه را در این سال و در هر سال و بیامرز برایم این گناهان بزرگ را
فَاِنَّهُ لا یغْفِرُها غَیرُک یا رَحْمنُ یا عَلاّمُ
که براستى نیامرزد آنها را جز تو اى بخشاینده و اى بسیار دانا
دهم: خواندن هر شب دعای حج که در قبل از این گفته شد.
یازدهم: خواندن دعای افتتاح در هر شب از ماه رمضان.
دوازدهم: اللّهُمَّ بِرَحْمَتِکَ فِی الصَّالِحِینَ فَأَدْخِلْنا وَفِی عِلِّیِّینَ فَأَرْفَعْنا وَبِکَأْسٍ مِنْ مَعِینٍ مِنْ عَیْنٍ سَلْسَبِیلٍ فَاسْقِنا وَمِنَ الحُورِ العِینِ بِرَحْمَتِکَ فَزَوِّجْنا وَمِنَ الوِلْدانِ المَخَلَّدِینَ کَأَنَّهُمْ لُؤْلُؤٌ مَکْنُونٌ فَأَخْدِمْنا وَمِنْ ثِمارِ الجَنَّةِ وَلُحُومِ الطَّیْرِ فَأَطْعِمْنا وَمِنْ ثِیابِ السُّنْدُسِ وَالحَرِیرِ وَالاسْتَبْرَقِ فَأَلْبِسْنا، وَلَیْلَةَ القَدْرِ وَحَجَّ بَیْتِکَ الحَرامِ وَقَتْلا فِی سَبِیلِکَ فَوَفِّقْ لَنا وَ صالِحَ الدُّعاءِ وَالمَسْأَلَةِ فَاسْتَجِبْ لَنا، وَإِذا جَمَعْتَ الأوَّلِینَ وَالآخِرِینَ یَوْمَ القِیامَةِ فَارْحَمْنا وَبَراءةً مِنَ النّارِ فَاکْتُبْ لَنا وَفِی جَهَنَّمَ فَلا تَغُلَّنا وَفِی عَذابِکَ وَهَوانِکَ فَلا تَبْتَلِنا وَمِنَ الزَّقُومِ وَالضَّرِیعِ فَلا تُطْعِمْنا وَمَعَ الشَّیاطِینَ فَلا تَجْعَلْنا وَفِی النّارِ عَلى وُجُوهِنا فَلا تَکْبُبْنا وَمِنْ ثِیابِ النّارِ وَسَرابِیلِ القَطِرانِ فَلا تُلْبِسْنا وَمِنْ کُلِّ سُوءٍ یا لا إِلهَ إِلاّ أَنْتَ بِحَقِّ لا إِلهَ إِلاّ أَنْتَ فَنَجِّنا.
سیزدهم: از حضرت صادق علیه السلام روایت است که در هر شب ماه رمضان می خوانی:
أَللّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ أَنْ تَجْعَلَ فِیمَا تَقْضِی وَتُقَدِّرُ مِنَ ٱلأَمْرِ الْمَحْتُومِ فِی ٱلأَمْرِ الْحَکِیمِ، مِنَ الْقَضَاءِ ٱلَّذِی لاَ یُرَدُّ وَلاَ یُبَدَّلُ أَنْ تَکْتُبَنِی مِنْ حُجَّاجِ بَیْتِکَ الْحَرامِ، الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ، الْمَشْکُورِ سَعْیُهُمْ، الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ، اَلْمُکَفَّرِ عَنْ سَیِّئَاتِهِمْ (عَنْهُمْ سَیِّئَاتُهُمْ)، وَأَنْ تَجْعَلَ فِیمَا تَقْضِی وَتُقَدِّرُ، أَنْ تُطِیلَ عُمْرِی فِی خَیْرٍ وَعَافِیَةٍ، وَتُوَسِّعَ فِی رِزْقِی، َوَتَجْعَلَنِی مِمَّنْ تَنْتَصِرُ بِهِ لِدِینِکَ وَلاَ تَسْتَبْدِلْ بِی غَیْرِی.
چهاردهم: در انیس الصالحین است که در هر شب از شب های ماه رمضان بخواند:
أَعُوذُ بِجَلالِ وَجْهِکَ الْکَرِیمِ أَنْ یَنْقَضِیَ عَنِّی شَهْرُ رَمَضَانَ أَوْ یَطْلُعَ الْفَجْرُ مِنْ لَیْلَتِی هَذِهِ وَ لَکَ قِبَلِی ذَنْبٌ أَوْ تَبِعَةٌ تُعَذِّبُنِی عَلَیْهِ.
پانزدهم: شیخ کفعمى در حاشیه بلد الا مین از سید بن باقى نقل کرده که فرموده مستحبّ است در هر شب ماه رمضان دو رکعت نماز در هر رکعت حمد و توحید سه مرتبه و چون سلام داد بگوید:
سُبْحانَ مَنْ هُوَ حَفیظٌ لا یغْفُلُ سُبحانَ مَنْ هُوَ رَحیمٌ لا یعْجَلُ
منزه است آن خداى نگهبانى که غفلت نکند منزه است آن خداى مهربانى که شتاب نکند
سُبْحانَ مَنْ هُوَ قاَّئِمٌ لا یسْهُو سُبْحانَ مَنْ هُوَ دائِمٌ لا یلْهُو
منزه است آن خداى پابرجایى که کسى را از یاد نبرد منزه است آن خداى جاویدانى که به چیزى سرگرم نشود
پس تسبیحات اربع را هفت مرتبه بگوید:
سُبْحانَک سُبْحانَک سُبْحانَک یا عَظیمُ اغْفِرْ لِىَ الذَّنْبَ الْعَظیمَ
منزّهى تو منزّهى منزّهى اى خداى بزرگ بیامرز گناهان بزرگم را
پس ده مرتبه صلوات بفرستد بر پیغمبر و آل او علیهم السلام .
کسى که این دو رکعت نماز را به جا آورد بیامرزد حق تعالى از براى او هفتاد هزار گناه.
شانزدهم: در خبر است که هر که در هر شب از ماه رمضان سوره إنا فتحنا در نماز مستحبى بخواند آن سال محفوظ بماند. و بدانکه از اعمالى که در شبهاى ماه رمضان مستحب است به جا آورده شود هزار رکعت نماز است در مجموع این ماه که مشایخ و اعاظم علما در کتب خود که در فقه یا عبادات نوشته‌اند به آن اشاره کرده اند و اما کیفیت به جا آوردن آن پس احادیث در باب آن مختلف است و آنچه موافق روایت ابن ابى قره است از حضرت جواد علیه السلام و مختار شیخ مفید در کتاب غریه و اشراف بلکه مختار مشهور است آن است که در دهه اول و دهه دوم ماه رمضان در هر شبى بیست رکعت خوانده شود هر دو رکعت به یک سلام به این طریق که هشت رکعت آن را بعد از نماز مغرب بخواند و دوازده رکعت دیگر را بعد از نماز عشاء و در دهه آخر در هر شب سى رکعت بخواند باز هشت رکعت آن را بعد از نماز مغرب و بیست و دو رکعت دیگر را بعد از نماز عشاء و مجموع این نمازها هفتصد رکعت مى‌شود و باقیمانده را که سیصد رکعت است در شبهاى قدر بخواند یعنى شب نوزدهم صد رکعت و شب بیست و یکم صد رکعت و شب بیست و سوم صد رکعت پس مجموع هزار رکعت شود و به ترتیب دیگر نیز وارد شده و تفصیل کلام در جاى دیگر است و این مقام را گنجایش بسط نیست و امید که اهل خیر در عمل به این هزار رکعت نماز مسامحه و سهل‌انگارى نکرده از فیض آن خود را بهره‌مند کنند.
و روایت شده که: مى‌خوانى بعد از هر دو رکعت از نافله‌هاى ماه رمضان: اللَّهُمَّ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ تُقَدِّرُ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ وَ فِیمَا تَفْرُقُ مِنَ الْأَمْرِ الْحَکِیمِ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ أَنْ تَجْعَلَنِی مِنْ حُجَّاجِ بَیْتِکَ الْحَرَامِ الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ الْمَشْکُورِ سَعْیُهُمْ الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ وَ أَسْأَلُکَ أَنْ تُطِیلَ عُمُرِی فِی طَاعَتِکَ وَ تُوَسِّعَ لِی فِی رِزْقِی یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ
قسم سوّم: در اعمال سحرهاى ماه مبارک رمضان است و آن چند امر است:
اوّل: سحری خوردن را ترک نکند سحر را اگر چه به یک دانه خرماى زبون یا شربت آب باشد و بهترین سحرها سَویق یعنى قائوت و خرماست و وارد شده که حق تعالى و ملائکه صلوات مى فرستند بر آنها که استغفار مى کنند در سحرها و سحری مى خورند.
دوّم: سوره اِنّا انْزَلناهُ در وقت سحر خوانده شود که هر که این سوره مبارکه را در وقت افطار کردن و سحری بخواند در مابین این دو وقت ثواب کسى را داشته باشد که در راه خدا در خون خود بغلطد.
سوم: خواندن دعای سحر معروف است، این دعا از امام رضا(ع) نقل شده است که فرموده اند امام باقر(ع) در سحر ها می خواندند: دعای سحر
چهارم: در مصباح شیخ است که روایت کرده ابوحمزه ثمالى که حضرت امام زین العابدین علیه السلام
درماه رمضان بیشتر از شب را نماز مى خواندند و چون سحر مى شد این دعا را مى خواند: دعای ابوحمزه ثمالی
