جی پلاس/به مناسبت سالروز ولادت؛
چند سطری از زندگی آیت الله سبحانی
آیت الله جعفر سبحانی از مراجع تقلید و از اساتید حوزه علمیه قم در سال ۱۳۰۸ در تبریز به دنیا آمد.ایشان از مدیران دارالتبلیغ اسلامی و از نویسندگان مجله مکتب اسلام پیش از پیروزی انقلاب اسلامی بود. کتاب‌های الموجز، فروغ ابدیت، منشور جاوید (تفسیر موضوعی قرآن)، آیین وهابیت، منشور عقاید امامیه از آثار ایشان است.
به گزارش خبرنگار جی پلاس، در راستای شناساندن بزرگان اندیشه دینی در این صفحه بر آنیم که این شخصیت های ارجمند جهان اسلام و تشیع را به مخاطبان معرفی کنیم و مطالب منتشرشده قطره ای است از دریای زندگی این بزرگواران که به قدر وسعمان است. باشد که مفید فایده افتد. این قسمت به زندگی آیت الله العظمی جعفر سبحانی از مراجع تقلید عصر حاضر اختصاص دارد.
آیت الله جعفر سبحانی (متولد ۱۳۰۸ش) از مراجع تقلید و اساتید حوزه علمیه قم است. وی در فقه، اصول، تفسیر و علم کلام تخصص دارد. آیت الله سبحانی از مدیران دارالتبلیغ اسلامی و نویسندگان مجله مکتب اسلام در سال های پیش از انقلاب اسلامی ایران و نماینده مردم آذربایجان شرقی در مجلس خبرگان قانون اساسی بود. وی مؤسس مرکز تخصصی کلام اسلامی در حوزه علمیه قم است و آثار متعددی درباره علوم اسلامی نوشته است. کتاب‌های الموجز، فروغ ابدیت، منشور جاوید (تفسیر موضوعی قرآن)، آیین وهابیت، منشور عقاید امامیه از جمله آن‌هاست. برخی از آثار او از کتاب های درسی حوزه های علمیه به شمار می رود.
اطلاعات فردی
جعفر سبحانی
لقب آیت الله، آیت الله العظمی
تاریخ تولد ۱۳۰۸ش
زادگاه تبریز
محل زندگی قم
اطلاعات علمی
استادان آیت الله بروجردی، سید محمد حجت کوه‌کمره ای، امام خمینی
محل تحصیل تبریز، قم
تألیفات الموجز فی علم الأصول، فروغ ابدیت، تفسیر موضوعی، المحاضرات.
فعالیتهای اجتماعی-سیاسی
اجتماعی مرجع تقلید شیعیان
وبگاه رسمی http://www.tohid.ir
زندگینامه آیت الله جعفر سبحانی
زندگینامه و تحصیلات
آیت اللّه جعفر سبحانی در ۲۰ فروردین ۱۳۰۸ش در تبریز متولد شد. پدرش شیخ محمدحسین سبحانی خیابانی بود.[۱] جعفر سبحانی پس از تحصیلات ابتدایی، کتاب های گلستان، بوستان، تاریخ معجم، نصاب الصبیان و ابواب الجنان را خواند. در ۱۴ سالگی وارد مدرسه علمیه طالبیه تبریز شد. علوم ادبی را پیش حسن نحوی و علی اکبر نحوی، و بخشی از مُطول، منطق منظومه و شرح لمعه را در درس محمدعلی مدرس خیابانی شرکت کرد.[۲]
با ظهور فرقه دمکرات به رهبری پیشه‌وری در سال ۱۳۲۵ش و تشکیل حکومت خودمختار در منطقه آذربایجان، آیت الله سبحانی به قم مهاجرت کرد و باقیمانده فرائد الاصول را در درس محمد مجاهدی تبریزی (۱۳۲۷-۱۳۷۹ق) و میرزا احمد کافی (۱۳۱۸-۱۴۱۲ق) و کفایة الاُصول را در درس آیت اللّه گلپایگانی شرکت کرد.[۳]
آیت اللّه سبحانی در کنار تحصیل دروس فقه و اصول به یادگیری فلسفه، کلام و تفسیر مشغول شد. در تبریز شرح قواعد العقائد را پیش سید محمد بادکوبه‌ای آموخته بود و در حوزه علمیه قم در درس های منطق و شرح منظومه و اسفار اربعه علامه طباطبایی شرکت کرد و همزمان، در جلسه شب های پنجشنبه و جمعه علامه طباطبائی حاضر می شد. او بعد از انتشار کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم به خواست علامه، کتاب اصول فلسفه را به عربی ترجمه کرد که نخستین جلد آن با مقدمه علامه طباطبایی به چاپ رسید.[۴]
فعالیت های علمی ـ فرهنگی
آیت الله سبحانی در زمینه آموزش و فرهنگ، فعالیت های بیشتری داشته است. تدریس، تألیف کتاب های درسی، تأسیس موسسه تخصصی کلام از جمله آن‌هاست.
تدریس
آیت الله سبحانی از سال ۱۳۲۱ش تدریس درس های مقدماتی حوزه را شروع کرد و بعدها ۷ سال کتاب مطول، چند دوره معالم و لمعتین، ۷ دوره فرائدالاصول شیخ انصاری، چند دوره مکاسب و کفایه و پنج مرتبه شرح منظومه را تدریس کرد. وی از سال ۱۳۵۴ش مشغول به تدریس خارج فقه و اصول است.[۵]
آیت الله سبحانی پنج دوره خارج اصول و هر دوره در ۶ سال، تدریس کرده و هم اکنون ششمین دوره آن را تدریس می کند. تقریرات یک دوره کامل آن در ۴ جلد به نام «المحصول فی علم الأُصول» و «ارشاد العقول الی علم الاصول» منتشر شده است. او در سال های تدریس خارج فقه، این بخش ها را تدریس کرده است: کتب زکات، حدود، دیات، قضاء، مضاربه (دو بار)، مکاسب محرمه، خیارات، ارث، طلاق، نکاح و خمس. او همچنین کتاب اسفار اربعه را تدریس کرده است. آیت الله سبحانی همچنین به آموزش عقاید، رجال، درایه، تاریخ اسلام و تشیع، ملل و نحل، تفسیر و ادبیات پرداخته و برای هریک از آن‌ها کتاب هایی منتشر کرده است.[۶]
شاگردان
در طی سالیان طولانی تدریس، آیت الله جعفر سبحانی -حدود ٧٠ سال- هزارها نفر از دروس ایشان بهره برده‌اند از جمله افراد ذیل قابل یاد کردن هستند:
رضا استادی[۷]
مهدی شب‌زنده‌دار [۸]
یوسف صانعی
علی ربانی گلپایگانی
عبدالحسین خسروپناه
مهدی هادوی تهرانی
تألیف کتاب های درسی حوزه
پس از انقلاب اسلامی، شورای مدیریت حوزه علمیه قم، تدوین متون آموزشی در برخی از رشته های علوم اسلامی را مطرح کرد. آیت الله سبحانی در چهار رشته از علوم اسلامی رجال، عقاید، فرق و مذاهب برای حوزه علمیه کتاب نوشت. در رشته عقاید، کتاب «المحاضرات فی الالهیات» (تلخیص کتاب ۴ جلدی «الالهیات على هدى الکتاب و السنّة و العقل» توسط على ربانى گلپایگانى)، و درباره مذاهب اسلامی کتاب «بحوث فی‌الملل والنحل» را در ۸ جلد تالیف کرد، که خلاصه این دو کتاب، با دو کتاب دیگر او «کلیات فی‌علم الرجال» و «اصول الحدیث و أحکامه» جزو کتاب های درسی رسمی طلاب حوزه علمیه قرار گرفته است.
مؤسسه آموزش عالی امام صادق(ع)
مرکز تخصصی علم کلام حوزه علمیه قم به منظور آموزش رشته تخصصی علم کلام از سال ۱۳۷۰ش در حوزه علمیه و زیر نظر آیت الله سبحانی تأسیس شد که در حال حاضر اصلی‌ترین مرکز تخصصی کلام در حوزه علمیه است و در مقاطع سطح دو (کارشناسی)، سطح سه (ارشد) و سطح چهار (دکتری) برقرار است. همچنین مجله کلام اسلامی نیز توسط این مرکز منتشر می شود.[۹]
مکاتبات
بعد از مصاحبه عبدالکریم سروش با میشل هوبینک با عنوان «کلام محمد»، درباره قرآن در آذر ۱۳۸۶، آیت الله جعفر سبحانی نامه‌ای انتقادی به سروش ارسال کرد. دو نامه از سروش خطاب به آیت الله سبحانی، با عنوان «بشر و بشیر» و «طوطی و زنبور» و متقابلاً دو نامه از آیت الله سبحانی خطاب به او، با عناوین «دکتر سروش به آغوش اسلام بازگردد» و «دومین نامه آیت الله سبحانی به دکتر سروش» منتشر شد. سال ۱۳۹۱ش این گفتگوها در کتاب «مسئله وحی» منتشر شد.[۱۰][۱۱]
فعالیت های اجتماعی-سیاسی
در جریان واقعه ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ش و دستگیری امام خمینی(س)، آیت الله سبحانی از کسانی بود که نامه اعتراضی فضلای حوزه قم به هیأت دولت وقت را امضا کرد.[۱۲] همچنین از امضاکنندگان نامه ای به حسنعلی منصور، نخست‌وزیر وقت در اسفند ۱۳۴۲ش بود که طی آن به ادامه زندانی شدن امام خمینی و جمعی از علما اعتراض شد.[۱۳] وی در جریان انتقال امام خمینی از ترکیه به نجف اشرف نیز متن تلگرام فضلا در حمایت از امام را امضا کرد.[۱۴] آیت الله سبحانی بعد از شهادت حاج سید مصطفی خمینی، به امام خمینی تسلیت گفت.[۱۵]
تأسیس مجله مکتب اسلام
آیت الله جعفر سبحانی در کنار آیت الله مکارم شیرازی، مصطفی زمانی و داوود الهامی، سید هادی خسروشاهی، علی حجتی کرمانی، رضا گلسرخی کاشانی و حاج آقا مجتبی عراقی از گردانندگان اصلی دارالتبلیغ اسلامی بودند. این مرکز در سال ۱۳۴۴ش با هدف تربیت مبلغ دینی و مقابله با تبلیغات ضد دین و ضدشیعی، توسط آیت‌الله شریعتمداری در قم تأسیس شد.[۱۶] آیت الله سبحانی ضمن کمک به اداره این مرکز، تدریس و سخنرانی می کرد.[۱۷]
در سال‌های ۱۳۳۷و ۱۳۳۸ش وی و گروهی از فضلای حوزه به رهبری برخی از مراجع وقت مجله، درس هایی از مجله مکتب اسلام را تأسیس کردند. سبحانی یکی از نویسندگان ثابت مجله بود. در حال حاضر نیز صاحب امتیاز آن بوده و مجله، تحت سرپرستی او منتشر می شود.[۱۸]
خبرگان قانون اساسی
آیت الله سبحانی ذیل برخی از اعلامیه های مدرسین حوزه علمیه قم علیه رژیم پهلوی را امضا کرده است. او پس از پیروزی انقلاب اسلامی در انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسی با رای مردم، نماینده استان آذربایجان شرقی در مجلس خبرگان قانون اساسی شد.[۱۹]
مرجعیت
آیت الله سبحانی با درگذشت آیت الله شیخ جواد تبریزی در ۲۹ آبان ۱۳۸۶ش و به درخواست گروهی از مردم آذربایجان، رساله عملیه خود را منتشر کرد.
آثار و تالیفات
آیت الله سبحانی تألیفات متعددی درباره علوم دینی دارد از جمله تفسیر، حدیث، فقه، اصول، کلام، تاریخ، فلسفه، ملل و نحل، رجال، درایه، علوم ادبی، دفاع از تشیع، نقد وهابیت و موضوعات دیگر نگاشته است.[۲۰]
پانویس
۱. انصاری قمی، حضرت آیت الله شیخ جعفر سبحانی، ۱۳۷۷ش، ص۸.
۲. زندگینامه آیت الله سبحانی، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت الله جعفر سبحانی.
۳. زندگینامه آیت الله سبحانی، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت الله جعفر سبحانی.
۴. زندگینامه آیت الله سبحانی، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت الله جعفر سبحانی.
۵. زندگینامه آیت الله سبحانی، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت الله جعفر سبحانی.
۶. زندگینامه آیت الله سبحانی، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت الله جعفر سبحانی.
۷. صالح، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۴۰.
۸. «شب‌زنده‌دار کیست؟»، خبرگزاری فارس.
۹. مرکز تخصصی علم کلام، سایت مرکز تخصصی علم کلام.
۱۰. کتاب "مسئله وحی" منتشر شد، خبرگزاری مهر.
۱۱. مسئله وحی: با نگاهی به مکاتبات آیت‌الله سبحانی و دکتر سروش
۱۲. مهدی‌پور و دیگران، گلشن ابرار، ج ۵، ص۶۰۷.
۱۳. مهدی پور و دیگران، گلشن ابرار، ج ۵، ص۶۰۷.
۱۴. مهدی پور و دیگران، گلشن ابرار، ج ۵، ص۶۰۷.
۱۵. مهدی پور و دیگران، گلشن ابرار، ج ۵، ص۶۰۷.
۱۶. جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی سیاسی ایران (۱۳۲۰-۱۳۵۷)، ۱۳۷۸، ص ۳۳۹.
۱۷. جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی سیاسی ایران (۱۳۲۰-۱۳۵۷)، ۱۳۷۸، ص ۳۲۸.
۱۸. جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی سیاسی ایران (۱۳۲۰-۱۳۵۷)، ۱۳۷۸، ص ۴۲۳.
۱۹. اعضای مجلس خبرگان قانون اساسی، سایت دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری.
۲۰. زندگینامه آیت الله سبحانی، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت الله جعفر سبحانی.
منابع
زندگینامه آیت الله سبحانی، پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله سبحانی، تاریخ بازدید ۱۳۹۶/۹/۱۰.
جعفریان، رسول، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی سیاسی ایران(۱۳۲۰-۱۳۵۷)، تهران، انتشارات خانه کتاب، ۱۳۷۸ش.
صالح، سید محسن، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، از آغاز تا اکنون، تهران، مرکز اسناد اسلامی، ۱۳۸۵ش.
کتاب "مسئله وحی" منتشر شد، خبرگزاری مهر، تاریخ بازدید ۱۳۹۶/۹/۱۰.
مهدی پور، محمود و دیگران، گلشن ابرار، ج ۵، قم، انتشارات نورالسجاد، ۱۳۸۴ش.
مسئله وحی: با نگاهی به مکاتبات آیت الله سبحانی و دکتر سروش، پایگاه اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، تاریخ بازدید ۱۳۹۶/۹/۳.
اعضای مجلس خبرگان قانون اساسی، پایگاه اطلاع‌رسانی دبیرخانه خبرگان قانون اساسی، تاریخ بازدید ۱۳۹۶/۹/۱۰.
انصاری، ناصرالدین، حضرت آیت الله شیخ جعفر سبحانی، کتاب ماه دین، اردیبهشت ۱۳۷۷ش، شماره ۶ و ۷.
دیدگاه تان را بنویسید