میر سیدعلی یثربی کاشانی کیست؟/استادی که شاگردانی مانند امام و شیخ اسماعیل بهاری را پرورش داد/شاگردی که استادش او را به حوزه دعوت کرد

به گزارش خبرنگار جی پلاس، در راستای شناساندن بزرگان اندیشه دینی در این صفحه بر آنیم که این شخصیت های ارجمند جهان اسلام و تشیع را به مخاطبان معرفی کنیم و مطالب منتشرشده قطره ای است از دریای زندگی این بزرگواران که به قدر وسعمان است. باشد که مفید فایده افتد. این قسمت به زندگی عالم جلیل القدر، آیت الله العظمی سید علی یثربی کاشانی اختصاص دارد که شاگردانی همچون امام خمینی، آیت الله مرعشی نجفی، سید محمد محقق داماد و... در مکتبش تلمذ کردند.

زندگینامه آیت الله سید علی یثربی کاشانی 

آیت الله سید علی یثربی کاشانی در سال 1311 ق در شهر کربلای معلی دیده به جهان گشود. پدرشان آیت الله سید محمد رضا پشت مشهدی کاشانی از علما و فضلای بزرگ کاشان بود. ایشان از محضر بزرگانی چون میرزای بزرگ شیرازی صاحب فتوای تحریم تنباکو و آیت الله سید محمد فشارکی اصفهانی بهره برد. آیت الله سید علی یثربی در کربلا بزرگ شد، مقدمات و سطوح عالی حوزه را نزد پدرش و دیگر اساتید حوزه علمیه نجف اشرف خواند.

در سن بیست سالگی (1331 ق) به حوزه درس بزرگان نجف اشرف راه یافت و از محضر آیت الله سید محمدکاظم طباطبائی یزدی صاحب عروة الوثقی، آیت الله شریعت اصفهانی (شیخ الشریعه)، آیت الله نائینی و آیت الله آقاضیاء الدین عراقی بهره مند شد.

ورود آیت الله یثربی به وطن

آیت الله یثربی در سال 1339 ق به امر پدرش آیت الله محمدرضا پشت مشهدی قصد ایران کرد. علما و فضلای نجف اشرف همراه با آیت الله آقا ضیاءالدین عراقی او را با حسرت بدرقه می کردند که آیت الله آقاضیاء عراقی فرمود: در میان شاگردان استاد ما، آیت الله محمدکاظم خراسانی (آخوند خراسانی)، میرزا محمدعلی یزدی لب فندقی بود که در موقع حرکتش از نجف اشرف، استاد ما، او را با اشک دیده بدرقه کرد و از جدایی او آه سردی کشید؛ در میان رفقای من، شما که می روی مرا به فراق و حسرت خود می گذارید.۱

آیت الله یثربی زمانی وارد ایران شد که سلسله قاجار کاملاً ضعیف شده بود و رضاخان روز به روز قدرت می گرفت و کشور در حال تشنج و گرفتاری و تباهی به سر می برد و حوزه تازه تأسیس قم در حال جان گرفتن بود و علما به سوی قم توجه کرده بودند.۲

 خبر ورود آیت الله یثربی به ایران را به آیت الله حائری یزدی دادند. ایشان موقعیت را مغتنم شمرد و طی نامه ای به آیت الله محمدرضا پشت مشهدی که از رفقای صمیمی دوران تحصیلش در سامرا بود، از آیت الله سید علی یثربی به حوزه علمیه قم دعوت کرد. آیت الله پشت مشهدی این دعوت را پذیرفت و فرزندش آیت الله سید علی یثربی را در سال 1341 ق به قم فرستاد.

آیت الله سید علی یثربی که علما او را لقب آقاضیاء ثانی داده بودند، با مشرف شدن به قم در کلاس درس آیت الله حائری یزدی حاضر می شد و خود برای محصلین حوزه علمیه قم، فقه و اصول تدریس می کرد که علمای زیادی از آن بهره می گرفتند.۳

امام خمینی از سال 1341 ق تا 1345 ق در محضر آیت الله سید علی یثربی، اکثر دروس سطوح عالی حوزه علمیه را به اتمام رساند و همیشه از ایشان با تجلیل یاد می کرد.۴

در سال 1347 ق آیت الله محمدرضا پشت مشهدی کاشانی رحلت کرد، آیت الله سید علی یثربی کاشانی به شهرش کاشان مراجعت کرد و به جای پدرش به امور دینی مردم پشت مشهد کاشان و دیگر وظایف دینی خود مشغول شد و به تقاضای مکرر علمای قم برای مراجعت به قم، پاسخ منفی می داد، تا اینکه در اوائل ذی القعده 1365 ق به قصد زیارت به قم مشرف شد و به دعوت آیت الله بروجردی و اصرار علمای دیگر، برای طلاب حوزه علمیه قم تدریس فقه و اصول را شروع کرد. نزدیک به دو ماه بعد، آیت الله شریعت اصفهانی (شیخ الشریعة) در نجف اشرف رحلت کرد (آبان 1325 ش) و عالم تشیع عزادار شد. مراجع تقلید حوزه های علمیه نجف اشرف و قم 40 روز عزای عمومی اعلام کردند. در این هنگام آیت الله سید علی یثربی برای زیارت عتبات عالیات به عراق مسافرت کرد. بعد از زیارت اماکن مقدسه عراق که چند ماهی به طول انجامید، به کاشان بازگشت و به امور دینی مردم آن دیار مشغول شد و تا پایان عمر در کاشان ماند.

شاگردان آیت الله یثربی

عالمان و بزرگانی که بین سال‌ های ۱۳۴۰ تا ۱۳۴۷. از درس‌ های سطح عالی و خارج آیت الله یثربی بهره مند شده‌ اند عبارتند از:

۱. امام خمینی (۱۴۰۹ ق.) ، بنیانگذار و رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، در سال ۱۳۰۰ ش. برابر با ۱۳۴۰ ق. اندکی پس از هجرت آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری از اراک به قم هجرت کرد و بیشتر درس‌ های دوره سطح عالی را نزد آقا میر سید علی یثربی تحصیل کرد. امام درباره استادانش چنین می‌ گوید:

«... و سطوح را نزد حاج سید محمد تقی خوانساری و یا بیشتر نزد مرحوم آقا میرسید علی یثربی کاشانی تا آخر سطوح و با ایشان به درس خارج مرحوم آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری می‌ رفتیم... استاد سطوح عالیه ام، مرحوم آقای آقا میر سیدعلی یثربی کاشانی بوده است.

۲. آیت الله سید محمد محقق داماد (۱۳۸۸ ق.) ، او پس از رحلت آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری که استاد و پدر همسرش بود، به تدریس خارج فقه و اصول پرداخت و درسش محل تجمع و حضور استادان و طلاب فاضل و بنام حوزه بوده است.

۳. آیت الله سید شهاب الدین مرعشی نجفی (۱۴۱۱ ق.) ، وی در نجف، کربلا، کاظمین، سامرا، تهران و قم نزد دهها استاد علوم عقلی و نقلی زانوی ادب به زمین زد و از دانش و تقوا و کمالات آنان بهره گرفت. او درباره استادش آقا میرسیدعلی یثربی چنین می‌گوید:

«لسان حقیر الکن است از جلالت ایشان و تقوی و دیانتش. به قدری این مرد محکم بود در دیانت و به قدری با تقوا و پرهیزگار و وارسته و بی آلایش که اصلا و ابدا به خود نمی‌ گرفت که من کسی هستم. مثل یک طلبه عادی رفتارش بود چه در این حوزه، چه در بعداز انتقالشان به کاشان.

۴. آیت الله میرزا هاشم لاریجانی آملی (۱۴۱۳ ق.) . وی از مراجع و مدرسان خارج فقه و اصول قم بود که شاگردان فراوانی را تربیت کرد و تقریرات دروس خارج فقه و اصول مرتب و منظمی از خود و استادانش را به یادگار گذاشت که برخی از آنها به چاپ رسیده است.

۵. آیت الله حاج میرزا خلیل کمره‌ ای (۱۴۰۵ ق.) ، از مدرسان فاضل و مؤلفان توانمند و صاحب آثار قلمی متعدد بود.

۶. آقا میر سید محمد یثربی (۱۳۴۶ ق.) ، برادر آیة الله یثربی و از شاگردان وی و مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری که قبل از آیة الله یثربی وفات یافت.

۷. سید ابوالقاسم فقیه ارسنجانی (۱۴۱۰ ق.) ، از مدرسان فاضل که پس از پایان تحصیلات به دستور حاج شیخ به شیراز رفت و تا آخر عمر در آنجا به امور دینی اشتغال داشت.

۸. شیخ اسماعیل بهاری (۱۳۹۰ ق.) ، از فاضلان و مبلغان که سال‌ها در تهران به انجام وظایف دینی مشغول بود.

۹. آقا سید حسن مدرسی یزدی (۱۴۰۲ ق.) ، از مدرسان حوزه بود که به امر آیت الله العظمی بروجردی به کرج عزیمت کرد و تا پایان عمر در آنجا به انجام وظایف دینی پرداخت.

تألیفات

از آیت الله سید علی یثربی، حاشیه بر عروة الوثقی و جزواتی در اصول فقه به یادگار مانده است.

رحلت

آیت الله سید علی یثربی در سن 68 سالگی، پنجم رجب 1379 ق 1339 ش در کاشان دار فانی را وداع گفت و کاشان و حوزه های علمیه قم و نجف اشرف را غرق در ماتم کرد. پیکر آقا ضیاء ثانی، در کاشان با مراسمی که کاشان مثل آن را ندیده بود، تشییع و در کنار پدرش در امام زاده حبیب بن موسی(ع) دفن شد.۵

پی نوشتها:

1. شریف رازی، گنجینه دانشمندان، ج 6، قم، مؤلف، اول 1353، ص 278 و 277.

همچنین: شریف رازی، محمد، آثار الحجة، ج 2، قم، مؤسسه مطبوعاتی دارالکتاب، سوم، 1332، ص 23.

2. شریف رازی، محمد، گنجینه دانشمندان، ج 6، پیشین، ص 278 و 277.

همچنین: مخبر، عباس (مترجم) سلسله پهلوی و نیروهای مذهبی به روایت تاریخ کمبریج، تهران، طرح نو، سوم 1375، ص 160.

3. شریف رازی، محمد، گنجینه دانشمندان، ج 6، پیشین، ص 279 و 278.

4. امام خمینی، صحیفه امام، ج 2، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، دوم 1379، ص 492.

همچنین: امام خمینی، صحیفه امام، ج 19، پیشین، ص 427.

همچنین: مرادی نیا، محمدجواد، خاطرات آیت الله پسندیده، تهران، حدیث، اول 1374، ص 50.

5. منظور الاجداد، سید محمدحسین، مرجعیت در عرصه اجتماع و سیاست، تهران، شیرازه، اول 1379، ص 412.

شریف رازی، محمد، گنجینه دانشمندان، ج 6، ص 280 و 279.

همچنین: استادی، رضا، چهل مقاله، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، اول 1371، ص 687.