علت برپایی نماز جماعت باشکوه مسجد اعظم قم، به امامت آیت الله مرتضی حائری یزدی چه بود؟/ او که بود و چه کرد؟/چه شد که حاج آقا مصطفی داماد وی شد؟

به گزارش خبرنگار جی پلاس، در راستای شناساندن بزرگان اندیشه دینی در این صفحه بر آنیم که این شخصیت های ارجمند جهان اسلام و تشیع را به مخاطبان معرفی کنیم و مطالب منتشرشده قطره ای است از دریای زندگی این بزرگواران که به قدر وسعمان است. باشد که مفید فایده افتد. این قسمت به زندگی آیت الله شیخ مرتضی حائری یزدی، فرزند آیت الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی از علمای معاصر اختصاص دارد که با هم مرور می کنیم:

 

زندگینامه آیت الله شیخ مرتضی حائری یزدی

شیخ مرتضی حائری یزدی (۱۳۳۴-۱۴۰۶ق) فقیه و عالم امامی، فرزند آیت الله شیخ عبدالکریم حائری بود. ایشان پس از انقلاب اسلامی ایران از اعضای مجلس خبرگان قانون اساسی و مؤسس صندوق ذخیره علوی در قم بود. وی داماد سید محمد حجت کوه‌کمری و شهید سید مصطفی خمینی داماد او بود.

 

اطلاعات فردی آیت الله حائری یزدی

مرتضی حائری یزدی

زادروز ۱۴ ذی‌الحجه ۱۳۳۴ق

زادگاه - اراک

درگذشت ۲۴ جمادی‌الثانی ۱۴۰۶ق

آرامگاه حرم حضرت معصومه

محل زندگی قم

آثار ابتغاءُ الفضیلة فی شرح الوسیلة، مبانی‌الاحکام فی اصول شرایع الاسلام، سِرّ دلبران

خویشاوندان سید محمد حجت کوه‌کمری، سید مصطفی خمینی

 

آیت الله مرتضی حائری یزدی، نخستین پسر شیخ‌ عبدالکریم حائری یزدی، مؤسس حوزه علمیه قم، در ۱۴ ذی‌الحجه ۱۳۳۴ق در اراک به دنیا آمد. در شش سالگی همراه پدر به قم رفت.[۱]

 

حائری در شب ۲۴ جمادی‌الثانی ۱۴۰۶ ق، مصادف با ۱۵ اسفند ۱۳۶۴ش،[۲] درگذشت و پس از تشییع، سید محمد رضا گلپایگانی بر وی نماز خواند، و در مسجد بالا سر حرم حضرت معصومه سلام الله علیها، نزدیک مدفن پدرش شیخ عبدالکریم حائری به خاک سپرده شد.[۳] امام خمینی در پیام تسلیتی وی را از پیشگامان نهضت و دوست صمیمی خود یاد کرد.[۴]

 

حیات علمی شیخ مرتضی حائری یزدی 

تحصیل

شیخ مرتضی حائری ادبیات را در قم، در درس محمد علی ادیب تهرانی و شیخ ابوالقاسم نحوی فراگرفت. او پس از گذراندن مراحل اولیه سطح فقه و اصول، سطوح عالی را نزد آیات سید محمد تقی خوانساری و سید محمد رضا گلپایگانی و سید محمد محقق یزدی، فراگرفت.[نیازمند منبع]

 

مدتی در محضر پدر خود شاگردی کرد و پس از وفات او، حدود پانزده سال در درس‌ های فقه و اصولِ پدر همسر خود (سید محمد حجت کوه کمره ای) و سید احمد خوانساری شرکت کرد.[نیازمند منبع]

 

آیت الله حائری از کسانی بود که برای اقامت آیت‌اللّه سید حسین بروجردی در قم تلاش کرد و مدتی در حلقه درس وی حضور یافت. او بخش الهیاتِ اسفار صدر المتألهین را خصوصی درس گرفت و بر سایر مباحث آن کتاب نیز با مطالعه و رجوع به امام خمینی وقوف یافت.[۵] حائری با امام خمینی رفاقت دیرینه داشت همین رفاقت باعث شد مصطفی خمینی فرزند امام را به دامادی بپذیرد.[۶]

 

اجتهاد و تدریس

آیت الله حائری از دو مرجع تقلید نجف، آیات سید ابوالحسن اصفهانی و آقا ضیاءالدین عراقی، گواهی اجتهاد داشت،[۷] و پس از سال ها تدریس مقدمات و سطح، از حدود سی سالگی به تدریس خارج فقه و اصول پرداخت که نزدیک سی‌سال طول کشید. وی از استادان حوزه و به دقت و ژرف‌اندیشی معروف بود و شاگردان بسیاری تربیت کرد که برخی از آنان از مدرّسان بزرگ حوزه شدند. حائری، علاوه بر تدریس فقه و اصول، جلسات تفسیر قرآن و عقاید نیز داشت.[۸]

 

شاگردان

در طیّ سالیان طولانی تدریس آیت‌الله حائری یزدی، تعداد فراوانی از دروس او بهره برده‌اند؛ از جمله:

حسین شب‌زنده‌دار، سید عباس خاتم یزدی، محمد محمدی ری‌شهری، محمدحسین بهجتی(شفق)،[۹] مهدی شب‌زنده‌دار،[۱۰] سید محمدرضا مدرسی یزدی.[۱۱]

 

آثار

آیت الله حائری یزدی در زمینه فقه، اصول و تفسیر آثاری چند از خود به جای گذاشت.

فقه: ابتغاءُ الفضیلة فی شرح الوسیلة، که شرحی موجز و استدلالی بر وسیلةالنجاةِ سید ابوالحسن اصفهانی است.

صلاة الجمعة، حاوی مباحثات حائری در مبحث نماز جمعه که از ۱۳۴۹ش آن را تدریس می‌کرد.

خلل‌الصلاة و احکامه

کتاب‌ الخمس

کتاب‌ الطهارة که شرح عروة الوثقی تا مبحث احکام اموات است.

همچنین رساله‌ هایی درباره نماز مسافر، حدیث رفع، حاشیه‌ ای بر مکاسب شیخ انصاری و حاشیه‌ ای بر کتاب‌الصلوة عبدالکریم حائری یزدی

 

اصول: مهم‌ترین اثر حائری در اصول فقه، کتابِ مبانی‌ الاحکام فی اصول شرایع الاسلام، یک دوره کامل اصول فقه به ترتیب مباحث کفایه الاصول است.

 

تفسیر: پرتوی از انوار آسمانی عنوان مجموعه‌ ای از مقالات مرتضی حائری یزدی است که در نخستین شماره‌ های مجله مکتب تشیع در موضوع اعجاز قرآن چاپ شد و صورت کامل‌تر آن را برادرش، مهدی حائری یزدی، با نام علوم قرآن به چاپ رساند.

مقالاتی از مرتضی حائری باعنوان مباحثی در تفسیر سوره حمد نیز، در دوازده شماره نشریه‌ کتابخانه‌ عمومی مسجد اعظم قم، از ۱۳۴۴ تا ۱۳۴۵ش منتشر شد.

 

متفرقه: برخی دیگر از آثار حائری عبارتند از:

مجموعه یادداشت‌ها درباره‌ خاطرات شخصی او در مورد خود و پدرش

ماجراهایی معنوی و عرفانی که با نام سِرّ دلبران در ۱۳۷۷ش، با مقدمه رضا استادی در قم چاپ شد.

مجموعه چند سخنرانی‌اش در ایام فاطمیه به تحریر خود او که در نسخه‌های محدودی تکثیر شده است.

 

خصوصیات اخلاقی شیخ مرتضی حائری یزدی 

حائری عالِمی پرهیزکار و ساده زیست، متواضع و خوش‌خلق، و در رفع نیازها و مشکلات مردم بسیار کوشا بود و نماز جماعت او در مسجد اعظم قم، باشکوه و معنویت خاصی برگزار می‌ شد.

 

وی به تعظیم شعائر دینی، از جمله زیارت مشاهد مشرّفه و برگزاری مجالس ذکر اهل بیت(ع)، تقید خاصی داشت.[۱۲]

 

خدمات اجتماعی سیاسی

تأسیس صندوق ذخیره علوی، مؤسسه مبارزه با فقر و مؤسسه سرپرستی ایتام، از خدمات اجتماعی و عام‌المنفعه او در شهر قم است.[۱۳]

او پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، از سوی مردم استان مرکزی برای عضویت در مجلس خبرگان قانون اساسی انتخاب شد.[۱۴]

 

پانویس

۱. حائری یزدی، مرتضی، سردلبران، ص۱۲.

۲. پورتال امام خمینی: پیام تسلیت امام خمینی

۳. مرتضی حائری یزدی، سر دلبران، ص۲۸ ۲۹.

۴. فرهنگ کوثر - مهر ۱۳۷۷، شماره ۱۹.

۵. حائری‌یزدی، مرتضی، سر دلبران، ص۷۶، ۸۸، ۲۰۴ ؛ حائری‌یزدی، مهدی، ص۶۱

۶. پایگاه خبری آفتاب

۷. حائری یزدی، مرتضی، سر دلبران، ص۲۴۲

۸. حائری یزدی، مرتضی، صلاة، ص۴

۹. «حاج شیخ مرتضی حائری یزدی: شیدای عترت»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.

۱۰. «شب‌زنده‌دار کیست؟»، خبرگزاری فارس.

۱۱. «زندگی‌نامه حضرت حجت الاسلام والمسلمین سید محمد رضا مدرسی یزدی»، سایت جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

۱۲. حسینی یزدی، ص۷۵، ۸۲، ۱۱۰، ۱۱۹

۱۳. حسینی یزدی، ص۷۳،۷۴، ۷۹۸۰، ۸۴، ۱۴۵، ۱۵۹

۱۴. روزنامه اطلاعات، ۱۵ مرداد ۱۳۵۸

 

منابع

حائری‌یزدی، مرتضی، سرّ دلبران: عرفان و توحید ناب در ضمن داستان‌ها، به‌ کوشش رضا استادی، قم، ۱۳۷۷ش.

حائری یزدی، صلاةالجمعة، قم، ۱۴۰۹.

حائری‌ یزدی، مهدی، خاطرات دکتر مهدی حائری‌ یزدی، به‌ کوشش حبیب لاجوردی، تهران، ۱۳۸۱ش.

حسینی یزدی، شرح زندگانی حضرت آیت‌اللّه مؤسس و فرزند برومندشان آیت‌اللّه حاج‌ شیخ‌ مرتضی حائری، قم، ۱۳۸۱ش.

روزنامه اطلاعات.

فرهنگ کوثر - مهر ۱۳۷۷، شماره ۱۹.