گزارش‌ها در ایام کرونا نشان می‌دهد از هر ۱۰ کودک هشت کودک تحت تاثیر خشونت قرار گرفته و شاید بتوان دلایل بروز چنین اتفاقاتی را، حضور زیاد والدین در خانه‌های کوچک یا اُفت قابل توجه خدماتی که به کودکان ارائه می‌شود، عنوان کرد.
جی پلاس، مروئه وامقی در وبینار تحلیل، تأثیر کرونا بر کیفیت زندگی کودکان و مسئولیت خانواده و جامعه در برابر کودکان دارای معلولیت در شرایط کرونا که توسط گروه احیا (انجمن های احیاء و توانیاب) برگزار شد، افزود: کودکان در این ایام، بیشتر شاهد خشونت بزرگسالان به یکدیگر بوده اند و حضور دائم کودک در خانه و دسترسی آنها به فضای مجازی در سطح جهانی گزارش شده است.
ایرنا نوشت، وی ادامه داد: گزارش از سایت ها نشان می دهد که محافظت از کودکان کمتر بوده و آنها به راحتی، به فضای مجازی دسترسی داشته اند، ضمن اینکه کودکان زیادی در ایام کرونا، سرپرست خود را از دست داده یا به این دلیل که سرپرستان کودکان از کار بیکار شده، آنها مجبور به کار شده اند. در بعضی مواقع نیز گزارش هایی از ازدواج زود هنگام کودکان مشاهده شده است.
شرایط کودکان در همه جای دنیا یکسان نیست
این پژوهشگر مسائل اجتماعی کودکان با بیان اینکه ابتلا به کرونا در کودکان بر اساس اعلام چین و آمریکا ۱۰ تا ۲۰ برابر کمتر از بزرگسالان است اما باید این را در نظر بگیریم که وضعیت کودکان در ایام کرونا، در همه جهان یکسان نیست، خاطرنشان کرد: این موضوع با توجه به اینکه کودک در کجا و در چه شرایطی زندگی می کند و در این شرایط چقدر می تواند آسیب پذیر باشد، بسیار متفاوت است. بنابراین شرایط کودکان در کشورهای مختلف با در نظر گرفتن شرایط اجتماعی و اقتصادی که نقش بسزایی در ابتلا به بیماری ها دارد، بسیار متفاوت است.
این روانپزشک با بیان اینکه در سراسر دنیا کودکان مهاجر، کودکان معلول، کودکان حاشیه و زاغه نشین امکان بیماری و ابتلا بیشتر به کرونا را داشته اند، تصریح کرد: خدمات درمانی برای این گروه از کودکان آسیب های زیادی به همراه خواهد داشت به دلیل اینکه امکان برخورداری از آموزش از راه دور برایشان سخت است یا دسترسی به امکانات را برای دریافت این آموزش ها ندارند، در نتیجه امکان ابتلا به آسیب برای آنها بیشتر خواهد بود.
وامقی افزود: در ایام کرونا همه آموزش ها به صورت آنلاین شده اند، شرایط کرونا حتی دسترسی به آموزش درست را محدود کرده و شرایط آموزشی، درمانی، تفریحی و... تحت تاثیر این بیماری قرار گرفته است.
وی ادامه داد: در این میان وضعیت سلامت کودکان در شرایط کرونا تحت تاثیر موارد اقتصادی و اجتماعی بسیاری قرار دارد و تاثیرات این شرایط برای کودکان به صورت طولانی مدت ادامه خواهد داشت.
کودکان دارای بیماری زمینه ای، در معرض خطر ابتلا به کرونا هستند
مسئول مرکز تحقیقات مدیریت رفاه اجتماعی دانشگاه علوم بهزیستی خاطرنشان کرد: آمار جهانی نشان می دهد، در این شرایط ارائه خدمات بهداشتی هم با مشکل مواجه شده و این آمار تا ۸.۹ درصد مرگ و میر زیر پنج سال افزایش پیدا کرده به این دلیل که مراقبت ها نیز کاهش یافته است.
وامقی تأکید کرد: همچنین کودکانی که بیماری های زمینه ای دارند، در این شرایط خیلی بیشتر در معرض خطر قرار دارند اما نکته مهم دسترسی به امکانات بیشتر است که در این وضعیت، خانواده های کم درآمد دسترسی شان به امکانات کمتر خواهد بود.
این پژوهشگر مسائل اجتماعی کودکان همچنین افزود: موارد دیگری که در این خصوص بسیار مهم است، ابتلا به کرونا نیست بلکه نتایج حاصل از کرونا است که بر زندگی کودکان تاثیرات جدی تر و بلندمدتی دارد و این تاثیرات تا سالها ادامه دارد.
وامقی تصریح کرد: یکی از پیامدهای مهم کرونا تاثیرات آن بر شرایط اقتصادی جوامع است. برای مثال در کشور شاهد آن هستیم که با توجه به شرایط کرونا بسیاری از مشاغل تعطیل شده اند و این عامل بسیار مهمی برای کاهش درآمد برخی خانوارها شده است، به ویژه خانواده هایی که امکان پس انداز را از قبل نداشته و می توان گفت روزمزد بوده اند.
این روانپزشک با بیان اینکه در کشورهایی که فقیرتر بوده اند به نسبت آسیب پذیری بیشتری را از خود نشان داده اند، گفت: در چنین شرایطی روستاها و مناطق محروم نسبت به آموزش آنلاین محروم هستند، در این شرایط کودکان کم توان به دلیل اینکه امکان استفاده از وسایل الکترونیکی را ندارند به صورت کلی از فرایند آموزش محروم می شوند. همین طور کسانی که با کودکان خاص در ارتباط هستند از جمله کودکان توانیاب یا کودکان کار، می دانند که باید حمایت ویژه ای در قبال آنها انجام دهند چرا که خروج کامل این کودکان از چرخه آموزش عواقب جبران ناپذیری به دنبال خواهد داشت.
وامقی تصریح کرد: پیامد ابتلا به کرونا به صورت غیر مستقیم برای کودکان می تواند بسیار خطرناک و مخرب باشد. به همین دلیل سازمانهای دولتی و حمایت گر باید به فکر این کودکان بوده و برنامه ریزی هایشان را جهت بهبود شرایط آنها و حمایت از این کودکان سوق دهند.
۷۰ درصد کودکانی که پدرانشان کارگر بودند، مورد خشونت قرار گرفتند
در ادامه این وبینار دلارام نبوی مدیرعامل انجمن توانیاب و گفتاردرمانگر با اشاره به تعریف خشونت علیه کودکان از نگاه سازمان جهانی بهداشت گفت: این سازمان، خشونت علیه کودکان را هرگونه سوءرفتار جسمی، عاطفی، آزار جنسی، اغفال یا رفتار اهمال گرانه، استثمار تجاری و بهره کشی می داند که منجر به صدمه زدن به سلامت کودک و تکامل یافتن وی می شود و همچنین به روند طبیعی رشدی کودک آسیب می رساند.
وی در بخش دیگری از صحبت هایش با اشاره به گزارش ها از مراجعان توان یاب در ایام کرونا تاکید کرد: حدود ۷۰ درصد از کودکان پدرشان شغل کارگری دارند. در میان این ۷۰ درصد، میزان خشونت پدران به کودکان و همسرانشان از همه بیشتر بوده اما در خانواده هایی که پدر شغل کارمندی داشته، ۱۰ درصد فشار اقتصادی کمتر بوده و کودکان کمتر آسیب دیده اند.
نبوی ادامه داد: حدود ۱۰ درصد از کودکان نیز پدرانشان مشاغل آزاد داشتند و به نسبت ۱۰ درصد خشونت بیشتری را تجربه کرده بودند.
مدیرعامل انجمن توانیاب و گفتاردرمانگر با تاکید بر اهمیت وظایف درمانگران در مواجهه با خشونت علیه کودکان تصریح کرد: درمانگران باید چند مورد از جمله دقت در مصاحبه اولیه با کودک و خانواده اش، توجه به رفتارهای ناخودآگاه کودک، تلاش برای یافتن ریشه های خشونت علیه کودک در خانواده، رعایت حقوق کودک حین جلسات درمانی و ارجاع خانواده به مشاوره و روان شناسان در صورت لزوم مورد توجه ویژه قرار دهند.
وی افزود: در این فرایند خیلی اهمیت دارد که درمانگران کودک درباره مهارت های زندگی آگاهی بیشتری داشته و آموزش های لازم را دیده باشند.
نبوی خاطرنشان کرد: با توجه به تحقیقات زمینه یابی شده، به این نتیجه رسیده ایم که درمانگران عزیز را نسبت به خشونت و عواقب آن بیشتر آشنا کنیم تا در مواجهه با این موارد عملکرد بهتری نشان بدهند.
شیوه نامه برای بهینه کردن ارائه خدمات درمان آنلاین
محمد کمالی استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران نیز با بیان اینکه طی گزارش ها کودکان کمتر از بزرگسالان به کرونا مبتلا می شوند گفت: ما در استفاده از تکنولوژی توانبخشی از راه دور در ابتدای مسیر هستیم. همچنین سطح پایین آگاهی و سواد آکادمیک خانواده ها، عدم دسترسی به ابزارهای هوشمند ارتباطی برای آموزش و... ممکن است به ابتلای کودکان به کرونا دامن بزند.
وی ادامه داد: با این وجود کرونا فرصت های خوبی نیز در حوزه توانبخشی فراهم کرده که استفاده بسیار بیشتر درمانگران از فضای مجازی، علاقمندی درمانگران به حضور در فضای مجازی و ارائه خدمات نوین، بهبود و افزایش ارتباط خانواده ها با مراکز و پیگیری امور توانبخشی، ارائه بسته های آموزشی در خانه ها برای تداوم برنامه توانبخشی برخی از آنها است.
کمالی اضافه کرد: همچنین در سازمان های بهزیستی و استثنایی نیز شیوه نامه هایی در این راستا برای درمان بهینه تر کردن درمان آنلاین تدوین شده است.
استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران با بیان پیشنهادهایی در ایام کرونا اضافه کرد: شاید در این ایام تدوین پروتکل یکسان برای ارائه خدمات، حضور بیشتر اساتید و تدوین پروتکل ها جهت استفاده از آنها در کارآموزی و کارورزی دانشجویان، برگزاری جلساتی برای بحث و گفت وگو جهت ساماندهی خدمات توانبخشی در شرایط کرونا و سرمایه گذاری در ساخت برنامه ها و توسعه تجهیزات توانبخشی از راه دور بتواند کمک کند تا عملکرد بهتری را در این ایام رقم بزنیم.
چه کنیم که حق زندگی شایسته به کودکان داده شود؟
شیوا دولت آبادی فعال حقوق کودکان و نایب رئیس انجمن روانشناسی ایران نیز با بیان اینکه حدود بیست سال است که دغدغه احیای حقوق کودکان را دارم، خاطرنشان کرد: چه کنیم که یکبار حق زندگی شایسته به کودکان داده شود؟ آن هم در شرایطی که کودکان به خاطر وضعیت کنونی جامعه از حقوقی که حق طبیعی آنها است برخوردار باشند، محروم شده اند.
وی ادامه داد: بعد از جنگ های جهانی، افراد متخصص از سراسر دنیا گرد هم آمده و تلاش کردند تا بدانند حقوق کودکان از کجا تضعیف شد و کجا چه اتفاقاتی رخ داد که کودکان محروم شدند.
دولت آبادی گفت: کشور ما نیز در دوره مجلس ششم به پیمان نامه حقوق کودک پیوست اما این سوال مطرح است که امروز کودکان تا چه حد از امکانات بهداشتی، سلامتی، توانبخشی برخوردارند؟
این فعال حقوق کودک تصریح کرد: کودکان اکنون در شرایطی بسیار متفاوت از گذشته از لحاظ روحی، عاطفی، اقتصادی و فکری زندگی می کنند و در وضعیت کنونی که نگرانی ها در مورد بیماری وجود دارد، مدام این سوال برای بچه ها مطرح می شود که چقدر طول می کشد تا کرونا تمام شود.
دولت آبادی گفت: بچه ها در سنین رشد بسیار تحت تاتیر خانواده و والدین خود قرار می گیرند. به همین دلیل به خاطر وجود نگرانی ها درباره بیماری یا مسائل نگران کننده دیگر، آنها را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد.
این روانشناس خاطرنشان کرد: در این شرایط یکسری مسئولیت ها مطرح می شود که بخشی از آن را باید دولت ها انجام دهند و برنامه ریزی های ویژه ای را برای بهبود حال کودکان در شرایط کرونا داشته باشند.
