یک بام و دوهوای وام اشتغال روستایی

جی پلاس، عطیه آقابابایی، بهمن سال ۹۶ رهبر انقلاب با پیشنهاد دولت برای دریافت یک و نیم میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی برای استفاده در طرح‌های اشتغال روستایی موافقت کردند. از همین رو دولت برای تخصیص این مبلغ در طرح اشتغال روستایی برنامه‌ریزی‌هایی را انجام داد و با تلفیق منابع چهار موسسه عامل (بانک توسعه تعاون، بانک کشاورزی، پست بانک و صندوق کارآفرینی امید) برنامه‌ی اشتغال پایدار را طراحی کرد.

باشگاه خبرنگاران جوان نوشت؛ ۲۴ تیر ۹۸، اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور در شصت و ششمین جلسه ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی با اشاره به اینکه هدف مقام معظم رهبری با موافقت برای برداشت یک و نیم میلیارد دلار از منابع صندوق توسعه ملی برای استفاده در طرح‌های اشتغال روستایی، ماندگاری مردم در مناطق روستایی است، بیان کرد که وقتی ماندگاری در مناطق روستایی بیشتر شود به دنبال آن شاهد کاهش مهاجرت روستاییان به شهر‌ها و حاشیه‌نشینی در اطراف شهر‌ها و بازگشت روستاییان از حاشیه شهر‌ها به روستا‌ها و نیز کاهش آسیب‌های اجتماعی خواهیم بود.

یک بام و دوهوای وام اشتغال روستایی

مرحله اجرایی طرح‌های اشتغال روستایی از اردیبهشت امسال آغاز شد و قرار شد با تلفیق منابع داخلی بانک‌ها، در مجموع معادل ریالی ۱۲ هزار میلیارد تومان برای اشتغال روستایی و عشایری اختصاص یابد.

بعد از اجرایی شدن این طرح ۳۱ مرداد ۹۹ عیسی منصوری معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با اذعان به انحراف برخی طرح‌های اشتغال روستایی بیان کرد که در طرح اشتغال روستایی حدود ۱۳۵ هزار طرح، تسهیلات پرداخت شد و نخستین بار نظارت چند لایه بر این تسهیلات انجام گرفت. اما تاکنون ۴ هزار و ۸۰۰ طرح دارای انحراف شناخته شده‌اند که برخی از آن‌ها اصلاح و ۶۰۴ میلیارد تومان پول برگردانده شد و عده‌ای نیز به مراجع قضایی معرفی شدند.

او در ادامه‌ی صحبت‌هایش سقف تسهیلات را ۱۵ میلیارد تومان اعلام کرده و می‌گوید که تسهیلات ۵۰ میلیارد تومانی نداریم البته انحراف در این طرح بدیعی است.

منصوری معتقد است که از سال ۹۶ تاکنون به ۲ هزار و ۴۰۰ نفر وام اشتغال روستایی پرداخت شده که طرح‌هایی بالاتر از نیم میلیارد داشتند و قاعدتا هیچ روستایی توانایی ضمانت وام نیم میلیاردی را ندارد. البته بسیاری از روستایی‌ها هم می‌گویند وام نگرفتند! و این موضوع سوالی را ایجاد کرده که چرا این تسهیلات به بسیاری از روستاییان که باید وام می‌گرفتند، داده نشده و به افراد و به طرح‌های دارای انحراف پرداخت شده است!

همین مسئله باعث شد تا با محمد امید معاون توسعه روستایی و مناطق محروم کشور درباره‌ی اینکه آیا مسیر این تسهیلات به انحراف کشیده شده یا خیر، گفت‌وگو کنیم؛ او نظارت بر روی طرح اشتغال‌زایی را بر عهده‌ی سازمان برنامه و بودجه دانست و اظهار کرد که سازمان برنامه و بودجه سامانه خوبی را برای جلوگیری از این انحرافات طراحی کرده است؛ همچنین دیوان محاسبات و سازمان بازرسی هم در این قضیه ورود داشتند و با آمار‌هایی که ارائه دادند، این طرح را با موفقیت توصیف کردند، اما به‌ هرحال ممکن است انحراف‌هایی هم وجود داشته باشد.

وام اشتغال روستایی فقط مختص روستاییان نیست

یکی دیگر از سوالاتی که در پرداخت تسهیلات به روستاییان مطرح می‌شود این است که، کدام روستایی می‌تواند ضمانت وام نیم میلیاردی را بدهد؟ معاون توسعه روستایی در پاسخ به این سوال می‌گوید که این تصور اشتباه است که وام فقط متعلق به روستاییان بوده بلکه هرکسی چه در روستا و چه در شهر بخواهد برای اشتغال در روستا سرمایه گذاری کند می‌تواند از این تسهیلات بهره‌مند شود؛ گفتنی است که بالای نیم میلیارد هم طرح برای ایجاد اشتغال داشتیم که تسهیلات دریافت کردند.

امید در ادامه می‌گوید که در سال ۹۶ وقتی این اعتبارات تخصیص داده شد، مردم به صورت آزادانه در سامانه‌ی اشتغالزایی ثبت نام کردند؛ این سامانه بیش از شش ماه فعال بود؛ بسیاری از کارآفرینان و صاحبان سرمایه از این سامانه استفاده کردند؛ برای ما اولویت اول به حرکت درآمدن چرخه اشتغال در روستا بود، ولی اینطور نیست که تسهیلات حتما به صورت مساوی بین روستاییان تقسیم شود.

معاون روستایی دولت به نوعی نظارت بر روی انحرافات در تسهیلات روستاییان را بر عهده‌ی دستگاه‌های دیگری مثل سازمان برنامه و بودجه می‌داند و همین پاسخ نامشخص باعث شد که به سراغ مهدی جمالی معاون عمرانی وزیر کشور هم برویم و با او ذیل این موضوع گفت‌وگو کنیم.

معاون عمرانی وزارت کشور انحرافات در پرداخت تسهیلات به روستاییان را برعهده‌ی معاونت روستایی ریاست جمهوی انداخت و گفت: ما تقسیم وظایف کردیم و بستر سازی اشتغال وظیفه‌ی ماست.

البته جمالی‌نژاد شناسایی ظرفیت‌ها، تشویق روستاییان برای توسعه صنایع دستی و تسهیل برای صدور پروانه‌ی کسب را از جمله اقدامات وزارت کشور در حمایت از روستاییان خواند و در ادامه گفت که در بحث زیر ساخت‌های گردشگری و بوم گردی اقداماتی را انجام دادیم و همچنین حدود ۵۰۰ دستگاه ماشین آلات عمرانی در اختیار دهیاری‌ها قرار دادیم.

او با اعتقاد بر اینکه میزان مهاجرت نسبت به سال‌های گذشته در روستا کم شده اظهار کرد که این امر نشاندهنده وضعیت بهتر روستا‌هاست.

معاون عمرانی وزارت کشور تصریح کرد که خارج از تسهیلات صندوق ملی از اعتبارات خودمان تسهیلاتی در نظر گرفتیم و به روستاییان پرداخت کردیم.

انتقاد دیگری که کارشناسان و نمایندگان ملت نسبت به اجرای این طرح و پرداخت تسهیلات می‌کنند، کندی در روند اجرای آن است، اما انتظار می‌رود مسئولان دولتی با ریل گذاری صحیح، هم از انحرافات این طرح جلوگیری کنند وهم در روند توسعه‌ی اشتغال به روستا‌ها را تسریع دهند.