یک آمار نگران کننده دیگر از سالمندی در جامعه ایران

به گزارش جی پلاس، به نقل از ایرنا، مدیر گروه آموزشی سالمندی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی اظهار داشت: در ۲ الی سه دهه اخیر رشد کلی جمعیت در ایران ۱.۲۴ درصد و نرخ رشد جمعیت سالمند ۳.۶۲ درصد یعنی تقریبا سه برابر رشد کلی جمعیت بوده ‌است.

روز جهانی سالمندان (اول اکتبر- ۱۰ مهرماه) است امسال با توجه به وضعیت فراگیری کرونا در جهان سازمان جهانی بهداشت بر نقش همه گیری ها در تغییر نگرش جامعه به سالمند و سالمندی  تاکید کرده است.

به گزارش دوشنبه دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی دکتر مهشید فروغان گفت: طبق گزارش سازمان آمار کشورمان، جمعیت ایران در سال ۹۸ به حدود ۸۳ میلیون نفر رسیده  و اکنون جمعیت سالمند بالای ۶۰ سال کشورمان با رقم ۸ میلیون و ۲۳۱ هزار نفر، یعنی حدود ۹.۹ درصد جمعیت کشور و جمعیت بالای ۶۵ سال، ۶.۴ درصد جمعیت کشور را تشکیل می دهند.

وی بیان داشت:  پیش بینی می شود که در سال ۱۴۰۰ سهم سالمندی جمعیت از مرز ۱۰ درصد و در سال ۱۴۲۰ از مرز  ۱۹.۴ درصد و در سال ۱۴۳۰ از مرز ۲۶.۱ درصد عبور کند،  یعنی در آن زمان یک‌ چهارم جمعیت کشور، سالمند خواهند بود.

وی ادامه داد: همچنین براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، در طول ۳۰ سال آینده، سالمندان حدود ۰ ۲ درصد از جمعیت جهان را تشکیل خواهند داد، بطوری که تا سال ۲۰۵۰ میلادی، جمعیت سالمندان به دو میلیارد نفر می رسد. یعنی به ازای هر پنج نفر جمعیت دنیا ، یک نفر سالمند خواهد بود. 

عضو هیات علمی و مدیر گروه آموزشی سالمندی  دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی ادامه داد:  درمجموع می‌توان گفت که افزایش طول عمر و اضافه‌ شدن جمعیت سالمندان یکی از دستاوردهای قرن ۲۱ بوده و سال‌خوردگی جمعیت، پدیده‌ای است که برخی جوامع بشر با آن روبه ‌رو شده‌اند و یا خواهند شد. براساس نظر  سازمان جهانی بهداشت، این پدیده ناشی از بهبود شرایط بهداشتی و پیشگیری از بیماری‌ها است که درنهایت ، سبب افزایش امید به زندگی شده است. 

وی بیان داشت:  سالخوردگی جمعیت ، در واقع یک موفقیت بهداشتی است که در صورت عدم برنامه ‌ریزی مناسب، به چالش بزرگی برای جوامع تبدیل خواهد شد. 

فروغان درباره تاکید سازمان جهانی بهداشت امسال بمناسبت روز جهانی "سالمند" بر  برنقش همه گیری ها در تغییر نگرش جامعه به سالمند و سالمندی است  گفت که دلیل انتخاب این موضوع، همه گیری بیماری کروناست. شروع اپیدمی کووید ۱۹ در اوایل امسال، واکنش هایی را در جامعه برانگیخت که چندان خوشایند نبود. این رفتارها که مبتنی بر نگرش تبعیض سنی بودند، باعث شد تا سالمندان احساس کنند که موقعیت متزلزلی در جامعه دارند. اولویت بندی و توزیع ناعادلانه خدمات پزشکی و درمانی در بین بیماران مبتلا، یکی از نمودهای بارز این نگرش تبعیض آمیز بود.

فروغان بیان داشت:  به همین دلیل شعار امسال سازمان جهانی بهداشت هم هشداری به جوامع برای پرهیز از این نگاه است، ضمن آنکه دعوتی برای استفاده از این فرصت جهت اصلاح دیدگاه معیوب کنونی نسبت به سالمند و سالمندی می باشد.

 فروغان در تحلیل وضعیت سالمندان ایران در شرایط  کرونایی گفت: با انتشار کووید - ۱۹ از اوایل سال ۲۰۲۰ میلادی،  وضعیت جهان و روش زندگی در آن تغییر کرد. سالمندان خصوصا در ماه های نخست این پاندمی بیش از هر گروه دیگری آسیب دیدند  و این به سلامت جسمی آنان محدود نمی شد، بلکه تاثیر پیامدهای روانی اجتماعی بحران کرونا بر کیفیت زندگی سالمندان خصوصا در جوامع فاقد حمایت های اجتماعی ساختار یافته، بسیار محسوس است. 

 این استاد دانشگاه افزود:  سالمندان کشور ما هم با توجه به کمبود زیرساخت های حمایتی، از این بیماری لطمه زیادی دیدند. یکی از عمده ترین آنها فشارهای اقتصادی بود که نه تنها بر بهداشت و درمان ، بلکه بر معیشت روزمره آنان نیز تاثیر گذاشت.  مساله دوم ، محدودیت هایی بود که سالمندان برای دسترسی به خدمات پزشکی و درمانی و تهیه دارو ، حتی تامین مایحتاج روزانه تجربه کردند. 

وی بیان داشت: موضوع " فاصله گذاری اجتماعی با وجود همه فوایدی که داشت، بر تنهایی و انزوای سالمندان دامن زد و خصوصا بر سلامت روانی سالمندانی که آمادگی ابتلا به افسردگی و سایر اختلالات روانی را داشتند،  تاثیر منفی گذاشت. علاوه بر این، عنوان کردن این موضوع از سوی برخی از مسئولان که این بیماری مخصوص سالمندان و افرادی است که بیماری های زمینه ای دارند، نه تنها اضطراب سالمندان را افزایش داد،  بلکه سبب شد که جوانان با اطمینان خاطری کاذب ، اهمیت اپیدمی را نادیده بگیرند.

فروغان درباره تعطیلی مراکز نگهداری از سالمندان و فرستادن ساکنان آن به خانه فرزندان و اقوام دو نکته را مورد توجه قرار داد و گفت: یکی این که بازگشت سالمند به خانواده وقتی تحت شرایط اجبار صورت گرفته باشد و اختیاری نباشد، به احتمال زیاد برای سالمند و خانواده تجربه خوشایندی نخواهد بود. خصوصا برای خانواده هایی که آمادگی پذیرایی از سالمند را ندارند، این رویداد می تواند به گسست عاطفی بیشتر بین سالمند و خانواده منجر شود.

وی در توضیح نکته دوم افزود:‌ این مربوط به سازگار شدن با موقعیت جدید است. چرا که مدتی طول می کشد تا سالمندی که به آسایشگاه سپرده  شده با شرایط جدید زندگیش خو بگیرد، با بازگشت به خانه ناگزیر است این مرحله سازگاری را دوباره طی کند و وقتی به آسایشگاه  بازگشت داده می شود، از نو باید با شرایط آسایشگاه سازش بیابد. ضمن آنکه برای سالمندان، کنار آمدن با تغییرموقعیت، دشوار است و این فرآیند می تواند استرس زیادی به سالمند وارد کند.   البته نمی توان یک نتیجه گیری کلی ارائه داد، چون در این میان ممکن است برخی سالمندان از این بازگشت راضی و خشنود باشند و خانواده ها نیز از نو، به برکت وجود سالمند در خانه پی ببرند.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تصریح کرد: سالمندی، مرحله ای از زندگی است که اگر شانس با ما یار باشد، آن را تجربه خواهیم کرد. بنابراین  نگاه مثبت به سالمندی و دوست داشتن سالمندان نوعی محبت کردن به خود است.

فروغان به خانواده ها توصیه کرد: با استفاده از منابع آموزشی معتبر، شناخت خود را از سالمندی و سالمند ارتقاء بدهند. بسیاری از عقاید ما درباره سالمندان متاثر از باورهای غلطی است که آموخته ایم و مبنای علمی ندارد، ولی اساس پیشداوری هایی می شود که زندگی ما و عزیزانمان را تیره و تار می کند. 

وی افزود: سالمندی ، خصوصا در دهه های بالای عمر، با محدودیت هایی خصوصا از بعد فیزیکی همراه است ، ولی وجود این محدودیت ها به معنی تنزل ارزش انسانی افراد نیست. با سالمند همان طوری رفتار کنیم که دوست داریم وقتی پیر شدیم با ما رفتار کنند .  به نیازهای سالمندان، خواه از بعد فیزیکی، روان شناختی، اجتماعی و معنوی توجه کنیم. توجه به نیازهای عاطفی سالمندان، هم زندگی آنان و هم اعضای خانواده را غنی تر می کند. توانمندی های سالمندان را باور کنیم، و به انتخاب های آنان احترام بگذاریم. 

این استاد دانشگاه تاکید کرد:   مردم یادشان باشد که در این ایام کرونایی،  وجود نزدیکان نگرانی های سالمندان را کمتر می کند و به آنها آرامش می دهد. لذا با تلفن، نامه، پیام و هر راه تماس ایمن دیگری، با سالمندان در ارتباط  باشند. از نیازهایشان بپرسند و آنان را تنها نگذارند.