پیشنهاد پولی شدن کوهنوردی در دماوند

جی پلاس، هجوم بی‌حساب و کتاب کوهنوردان به کوه دماوند، سبب نگرانی و اعتراض بسیاری از فعالان محیط زیست شده است. آنها معتقدند بدون «کوهنوری مسئولانه» و با شرایط کنونی، سرنوشت شومی در انتظار دماوند بوده و بهتر است هرچه سریعتر ضوابط حفاظتی برای صعود به دماوند اعمال شود.

فارغ از برداشت‌های بی‌رویه از معادن و کوهستان‌های کشور که خود موضوع ده‌ها و صدها گزارش است، تب کوهنوردی و گردشگری کوهستان چند سالی است که اکوسیستم کوهستانی ما را در معرض فشار و تخریب قرار داده است. این امر به ویژه در مورد مناطق کوهستانی که در نزدیکی شهرهای بزرگ قرار دارند بیشتر مشاهده می‌شود.

هفته‌ای نیست که گزارشی از هجوم کوهنوردان به اکوسیستم‌های کوهستانی و اقداماتی همچون رهاسازی زباله یا موتورسواری و خودروسواری در دامنه‌های کوهستانی منتشر نشود.

یکی از مناطق کوهستانی ما در کشور که بیشترین آسیب را در این مورد متحمل شده و هر روز گزارش‌های ناراحت‌کننده‌ای در مورد آسیب به محیط‌های بکر کوهستانی آن به گوش می‌رسد یا تصاویر آن در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود، کوه دماوند و اکوسیستم بی‎نظیر اطراف آن است.

این مساله بسیاری از فعالان محیط زیست کشور را نگران کرده است و آنها خواستار توجه بیش از پیش به موضوع حفاظت از کوه دماوند و اکوسیستم اطراف آن هستند.

به اعتقاد آنها باید فکری جدی برای فرهنگسازی در مورد کوهنوردی و گردشگری مسئولانه کرد و تا آن زمان باید از پروتکل‌های حفاظتی برای محدودیت در صعود کوهنوردان به دماوند بهره برد.

هجوم عجیب و غریب به دماوند در سال‌های اخیر

عباس محمدی فعال محیط زیست و کوهنورد با یادآوری ارزش اکوسیستم و منابع طبیعی کوه دماوند می‌گوید: کوه دماوند با بیش از ۵۶۱۰ متر ارتفاع به عنوان بلندترین کوه ایران و آتشفشان آسیا و خاورمیانه، به عنوان یکی از نماد ملی ما شناخته می شود. دماوند با دومین قله ایران ۱۴۰۰ متر اختلاف ارتفاع داشته و ارزش زیست محیطی خاصی دارد.

دماوند به سبب نوع خاک آتشفشانی و شیب زیاد، مستعد رانش و فرسایش بوده و به عنوان پدیده‌ای ارزشمند و طبیعی باید بیش از پیش مورد محافظت قرار گیرد. در یک دهه اخیر شاهد افزایش عجیب و بی‌حساب و کتابِ کوهنوردان و حتی هجوم افراد غیرکوهنورد به این قله هستیم.وی می‌افزاید: این کوه به سبب نوع خاک آتشفشانی و شیب زیاد، مستعد رانش و فرسایش بوده و به عنوان پدیده‌ای ارزشمند و طبیعی باید بیش از پیش مورد محافظت قرار گیرد.

با توجه به اهمیت این اثر طبیعی، کوهنوردی در دماوند باید محدود شود؛ از بیش از ۵۰ سال گذشته کوهنوردی در دماوند به طور متمرکز آغاز شده اما در یک دهه اخیر شاهد افزایش عجیب و بی‌حساب و کتابِ کوهنوردان و حتی هجوم افراد غیرکوهنورد به این قله هستیم.

به گفته مدیر دیده‌بان کوهستان انجمن کوهنوردان ایران، صعود به قله دماوند ساده است و افراد با فراگیری ابتدایی‌ترین مسائل کوهنوردی می‌توانند به این قله صعود کنند و به همین علت این کوه به یک تفرجگاه تبدیل شده است.

ضرورت وضع قانون حفاظتی برای جلوگیری از صعود به کوه دماوند

وی با بیان اینکه با شرایط کنونی وضع قانون حفاظتی برای جلوگیری از صعود به کوه دماوند و اکوسیستم‌های اطراف آن ضروری است ادامه می‌دهد: در کشورهای مختلف محدودیتی در صعود به برخی قله‌ها اعمال می‌شود که می‌توان از تجربه‌های این کشورها استفاده و صعود به کوه‌های مهم و ارزشمند کشور را نیز با وضع مقررات، محدود کرد.

محمدی با یادآوری اهمیت ترویج طبیعت‌گردی مسئولیت‌پذیر، می‌گوید: بیش از ۱۵ سال بوده که در انجمن کوهنوردان و دوستداران کوه دماوند سخن از طبیعت‌گردی مسئولانه بوده اما تاکنون اجرایی نشده است. مردم باید نسبت به حفاظت از منابع طبیعی و محیط زیست احساس مسئولیت داشته باشند اما نهادینه کردن این فرهنگ نیازمند صرف زمان و هزینه است.

وی می‌افزاید: در مسائل زیست محیطی، قوانین مناسبی وضع شده اما متاسفانه در اجرای این مقررات مشکل داریم؛ در مورد کوه دماوند نیز مصوبه‌های لازم‌الاجرایی در کمیته صیانت از دماوند متشکل از انجمن کوهنوردان، بخشداری آمل و لاریجان وجود دارد اما تاکنون عملیاتی نشده است.

جاده‌ای بدون مجوز در ارتفاع ۳۱۰۰ متری

محمدی با بیان اینکه در منطقه دماوند جاده‌ای تا ارتفاع ۳۱۰۰ متری بدون مجوزی ساخته شده است تصریح می‌کند: براساس مصوبه کمیته صیانت از کوه دماوند، این جاده باید به‌گونه‌ای تخریب شود که امکان اصلاح نداشته و پوشش گیاهی در آن منطقه ایجاد شود اما تاکنون این مصوبه اجرا نشده است.

این فعال محیط زیستی راه نجات دماوند را بازنگری در کوهنوردی و گردشگری دانسته و می‌ افزاید: متاسفانه امروز صنعت گردشگری در برخی مناطق به سرمایه‌های ملی و طبیعی آسیب‌زده و جنگل، مراتع و کوه‌ها از سوی انسان‌های بی‌مسئولیت پایمال شده‌ است.

به گفته وی، سفر بدون گردشگری مسئولانه، چیزی جز جابجایی به قیمت از بین رفتن سرمایه‌های طبیعی ملی نیست و برای اقتصاد کشور نفعی ندارد.

مدیر دیده‌بان کوهستان انجمن کوهنوردان ایران می‌افزاید: کوهنوردی در دماوند با شرایط کنونی هیچ منفعت اقتصادی، ملی و محلی ندارد و به جز برای رانندگان فصلی و قاطرداران، شغل و درآمد دیگری ایجاد نشده است و به اقتصاد این منطقه هم کمکی نمی‌کند.

صعود به قله دماوند باید هزینه‌بر باشد

وی با تاکید بر اینکه با توجه به موقعیت استراتژیک منطقه، صعود به قله دماوند باید هزینه‌بر باشد، می‌گوید: کوه دماوند از اروپا تا افغانستان منحصر به فرد بوده و بسیاری از کوهنوردان خارجی علاقه‌مند به فتح این قله هستند. از محل دریافت ورودی این منطقه، می‌توان تعدادی محیط‌بان برای نظارت و محافظت منطقه و پاکسازی زباله‌های آن به کار گرفت.

مدیر دیده‌بان کوهستان انجمن کوهنوردان ایران یادآور می‌شود:‌ یکی از روش‌های پاکسازی زباله از منطقه دماوند، دریافت بیعانه از کوهنوردان و گردشگران است تا در قبال جمع‌آوری زباله، بتوانند بیعانه خود را پس بگیرند، این شیوه‌ای است که در برخی کشورها نیز از آن استفاده شده است.

محمدی می‌افزاید: قوانین اجرا شده در کوه دماوند را می‌توان در دیگر قله‌های حساس کشور مانند سبلان و علم‌کوه نیز اجرایی کرد. البته  یکی دیگر از راه‌های نجات دماوند، جلوگیری از ساخت‌وساز پناهگاه و ایجاد جاده و سیستم انتقال بار با قاطر است زیرا حجم ورودی کوهنوردان و همچنین تولید زباله را افزایش می‌دهد.

وی تاکید دارد که اقدامات فرهنگی در کنار وضع قانون و جریمه، راهکاری موثر برای حفاظت از اکوسیستم های کوهستانی به ویژه در مناطق حساس و آسیب پذیر است.