یک مدرس دانشگاه یکی از تاثیرات مهم شیوع ویروس کرونا بر زیست دانش‌آموزان را «تضعیف روابط دانش‌آموزان» دانست و تاکید کرد که دانش‌آموزان در این وضعیت در اغلب اوقات خود را منزوی و ایزوله احساس می‌کنند.
جی پلاس، روزنامه اعتماد در گزارشی نوشت: تعطیل شدن مدارس و ادامه آموزش به صورت مجازی حالا شرایط متفاوتی را برای دانش‌آموزان پدید آورده است؛ شرایطی که کودکان و نوجوانان را از بستر اجتماعی مدرسه دور می‌کند و می‌تواند مسائل روحی و عاطفی برای آنها به وجود بیاورد. دکتر علی صاحبی، روانشناس و مدرس دانشگاه در سومین نشست «خیر و خرد» با بررسی چالش‌های پیش روی دانش‌آموزان، توصیه‌هایی برای والدین برای گذر از این وضعیت ارایه کرد.
سومین نشست «خیر و خرد» با عنوان «تحصیل دانش‌آموزان در ایام کرونا: چالش‌ها و فرصت‌ها» در تاریخ یکم مهر 1399 در مشهد برگزار و با توجه به شیوع کرونا، این برنامه به صورت مجازی و پخش زنده در شبکه‌های اجتماعی اجرا شد. در این نشست، دکتر علی صاحبی، روانشناس و مدرس دانشگاه سخنران اصلی جلسه و مریم تقوی، مدیر دارالاکرام شعبه مشهد به بیان چالش‌ها و مشکلات آموزشی دانش‌آموزان در دوران شیوع کرونا پرداختند. تقوی در ابتدای این نشست صاحبی با اشاره به آثار مهم و قابل توجه ویروس کرونا بر زندگی اجتماعی انسان‌ها گفت: «مسائل آموزشی دانش‌آموزان را نمی‌توان به پس از حل بحران کرونا موکول کرد، چون فرزندان و دانش‌آموزان ما حالا در معرض آسیب هستند. در شرایط بحرانی برای کمک به دانش‌آموزان باید به آنها کمک کنیم تا لااقل در چهار قلمرو وجودی خود یعنی تحصیل، تفریح، روابط و سلامت جسمی خود تعادل ایجاد کنند.» این روانشناس ضمن اشاره به اینکه شیوع ویروس کرونا در کشور عملا حضور دانش‌آموزان در مدارس را مختل کرده است، تاکید کرد: «ما در یک وضعیت متفاوت و تجربه‌نشده هستیم. بسیاری از شیوه‌های آموزشی در این شرایط کارایی خود را از دست داده‌اند و ما باید بلافاصله به دنبال شیوه‌های متناسب با وضعیت جدید باشیم وگرنه با بحران جدی در فرآیند یادگیری و فعالیت‌های آموزشی روبه‌رو می‌شویم. معلمان و والدین باید به این تغییر وضعیت توجه لازم و کافی را داشته باشند.»
انزوا خطرناک است
دکتر صاحبی با اشاره به اینکه در وضعیت فعلی دانش‌آموزان با سبک جدیدی از تعاملات و رفتارها روبه‌رو هستند که هیچ پیشینه در تاریخ بشریت نداشته است، گفت: «یکی از مهم‌ترین مسائل در این زمینه مساله بازی و تفریحات است که از ضروری‌ترین نیازهای کودکان و نوجوانان به شمار می‌آید. یادگیری بسیاری از مهارت‌های مهم و عمیق انسانی از طریق بازی‌ها انجام می‌شود. تنظیم هیجان، حل مساله، خلق استراتژی، تفکر انتزاعی همه از کارکردهای بازی و تفریح است. بازی نیز مثل بسیاری دیگر از ابعاد انسان در تعامل و رابطه با دیگران معنا پیدا می‌کند.» این مدرس دانشگاه یکی از تاثیرات مهم شیوع ویروس کرونا بر زیست دانش‌آموزان را «تضعیف روابط دانش‌آموزان» دانست و تاکید کرد که دانش‌آموزان در این وضعیت در اغلب اوقات خود را منزوی و ایزوله احساس می‌کنند. به گفته صاحبی، انزوا از سیگار کشیدن برای سلامتی خطر بیشتری دارد، همان‌طور که زندان انفرادی موجب شکستن و فروپاشی روانی فرد می‌شود و به همین دلیل مصداقی از شکنجه به حساب می‌آید. به عقیده این روانشناس، به همین دلیل ضروری است تا تغییر شرایط روحی دانش‌آموزان، خروج آنها از انزوا و بحران از سوی والدین جدی انگاشته شود و راه‌حلی برای ایجاد روابط عمیق و پیوندهای اجتماعی معنی‌دار صمیمانه بین دانش‌آموزان و خانواده صورت بگیرد. این روانشناس گفت: «اگر به جغرافیای کشور نگاه کنیم، میزان فقر یا کسانی که والدین موثر دارند یا از پس تحصیلات خوب برنمی‌آیند، زیاد است. حاشیه مرزی ایران جایگاه فقر است. برای کمک به حاشیه‌نشین‌های شهر مشهد، آموزش و پرورش یا توان ندارد یا بودجه ندارد رسیدگی کند چه برسد به جنوب کرمان یا مناطقی مثل سرباز. اما اگر ما بتوانیم به یک دانش‌آموز کمک کنیم به مدرسه برود و لوازم تحریر و معلم داشته باشد آیا چیزی از فشار فقر کم می‌کند؟» در ادامه این نشست، صاحبی با اشاره به اینکه ویروس کرونا موجب تغییرات رفتاری در ما شده که می‌تواند به‌طور مستقیم بر سلامت جسمی و روحی ما موثر باشد، گفت: «جسم سالم مهم است چون باعث ایجاد تحمل بیشتر می‌شود، امیدواری، حوصله و دقت را افزایش و به قدرت و پشتکار و تداوم می‌دهد. ما برای ایجاد در تعادل به جسم سالم نیاز داریم. مساله آموزش دانش‌آموزان به هیچ‌وجه از سلامت آنها جدا نیست.»
توصیه‌هایی به والدین
دکتر صاحبی با بیان این چالش‌ها و محورهای اساسی در مساله کرونا و دانش‌آموزان به‌طور مختصر و محدود به والدین و دانش‌آموزان پیشنهاداتی ارایه دادند. او به والدین توصیه کرد: «به دانش‌آموزان کمک کنید تا یک روال روزانه برای خود بسازند و برنامه‌های روزانه خود را طبق یک زمانبندی پیش ببرند.» این روانشناس از خانواده‌ها خواست تا خودشان نیز برنامه‌های روزانه از جمله زمان خوردن وعده‌های غذایی، خواب و استراحت را به شکل منظم رعایت کنند. واگذاری مسوولیت‌های جدید و آموزش‌ها و توجهات غیردرسی به دانش‌آموزان و شخصیت دادن به کودکان و نوجوانان در زمینه‌های مختلف نیز از دیگر توصیه‌های دکتر صاحبی به والدین بود. این توصیه‌ها به شرح زیر است:
گام اول: اکنون که فصل مدرسه آغاز شده والدین کمک کنند که برنامه‌ها طبق روال قبل از کرونا روتین شود. اولین اقدام تنظیم ساعت خواب و بیداری اعضای خانواده است. به نحوی که دانش‌آموز طبق برنامه‌ای روتین بخوابد، بیدار شود، صبحانه بخورد و در جا و مکان مشخصی به عنوان مکان تحصیل مشغول مطالعه و درس خواندن شود. برای شرکت در مدرسه آنلاین باید ساعت خاصی مشخص شود و ضمن درس خواندن باید هر چیزی که حواس او را پرت می‌کند مانند موبایل از دسترس او دور باشد. این ساعت باید خاص و برنامه‌ریزی شده باشد. خانواده می‌تواند موقع غذا خوردن تعامل و گفت‌وگو داشته باشد و از بهترین اتفاقی که افتاده صحبت کند.
گام دوم: برای خواب برنامه خاصی تنظیم کنند. دانش‌آموز بین 7 تا 9 ساعت مثل زمان مدرسه استراحت کند، کافی است. نباید بیشتر بخوابد باید خوابیدن او نظم داشته باشد. طی روز برای آنها زمان‌های استراحت در نظر بگیرید که کاملا زمان خصوصی آنها باشد تا بتوانند در آن زمانبندی مشخص کارهای مورد علاقه‌شان را انجام دهند مثلا کتاب خواندن، تماشای فیلم، چت با دوستان و... این زمان را به آنها بدهید.
گام سوم: به‌طور روشن و مشخص درباره خطرات این دوره و کرونا با آنها صحبت کنید.
گام چهارم: تقسیم کار و مسوولیت با آنها کمک می‌کند مغز آنها از حالت یکنواختی خارج شود. واگذاری این کار و مسوولیت‌ها سبب می‌شود آنها خود را سودمند و موثر ببینند. مثلا در امور منزل اعم از غذا درست کردن، سالاد درست کردن، خرید کردن، نظافت خانه و از این قبیل کارها که جزیی از مهارت‌های زندگی محسوب می‌شود و آنها باید یاد بگیرند.
گام پنجم: به آنها بگویید و از آنان بخواهید عمل مهربانانه انجام بدهند. می‌توانند با حفظ اصول بهداشتی بری افراد پیر مثل پدربزرگ یا مادربزرگ خرید کنند، در انجام درس و تکالیف به سایر دانش‌آموزان کمک کنند. فعالیت‌های جسمی برای آنها ترتیب دهید. در اطراف منزل پیاده‌روی کنند یا با استفاده از برنامه‌های تلویزیونی ورزش و نرمش انجام دهند. برنامه‌های تفریحی، خنده‌دار و فیلم‌های معنادار تماشا و موسیقی گوش کنند.
قسمت پایان سخنرانی دکتر علی صاحبی خطاب به دانش‌آموزان بود. توصیه او به دانش‌آموزان این بود که خود را به‌طور جدی و صادقانه درباره چرایی کارهایی از قبیل درس خواندن و کسب مهارت‌ها مورد پرسش قرار دهند. همچنین با تنظیم فعالیت‌های آموزشی، تفریحی و ارتباطی از سلامت جسمی و روحی خود مراقبت کنند تا در برابر بحران کرونا منفعل نباشند و آسیب‌پذیری کمتری داشته باشند.
