شاخص بورس امروز کار خود را با ریزش ۳۴ هزار واحدی آغاز کرد و دوباره مقاومت یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحدی را از دست داد.
جی پلاس، امروز یکشنبه ششم مهرماه، شاخص بورس در ابتدای ساعات معاملات ۲.۱۱ درصد ارزش خود را از دست داده و در کنار عقب‌نشینی ۶۵ صدم درصدی شاخص هم‌وزن، نشان می‌دهد امروز وضعیت شرکت‌های بزرگ به مراتب خراب‌تر از شرکت‌ها کوچک‌است. در ابتدای معاملات نمادهای فارس، فولاد، فملی، وغدیر، شبندر و کگل بیشترین تاثیر را در ریزش شاخص دارند و تاپیکو تنها نماد حامی شاخص بورس است.
تسنیم نوشت؛ از مجموع ۳۰۳ نماد قابل معامله بورسی در ابتدای ساعات معاملات امروز، ۲۷۱ نماد با کاهش قیمت روبرو شده اند و تنها ۳۲ نماد سبزرنگ هستند. همچنان از مجموع ۲۰۱ نماد فرابورسی، ۱۵۵ نماد ارزش سهام خود را از دست داده‌اند و ۴۶ نماد با بازدهی روزانه مثبت به استقبال سهامدارانشان آمده‌اند. این موضوع نشان می‌دهد تقریبا ۹۰ درصد شرکت‌های بورسی امروز قرمزرنگ هستند و رنگ نقشه بازار را به کلی تغییر داده‌اند.
شاخص بورس آماده صعود مجدد
محسن رحمتی یک کارشناس بازار سرمایه به روند اصلاحی پرشتاب شاخص کل بورس در بازار هفته گذشته اشاره کرد و به ایرنا گفت: از زمان آغاز بازگشایی سهام پالایشی‌ها در بورس شاهد تاثیر منفی آن در اکثر سهام موجود در بازار بودیم اما اصلاحی که هفته گذشته بازار تجربه کرد و منجر به نگرانی اکثر سهامداران حاضر در بازار شد ادامه اصلاحی بود که از ماه گذشته وارد بازار شد.
وی ادامه داد: برخی از سهام با افت حدود ۴۰ درصدی در بازار مواجه شدند اما سهامداران باید نسبت به این موضوع واقف باشند که زمانی بازار در مدتی کوتاه به روند صعودی سنگین دست پیدا کرد و با رشد حدود ٣٠٠ درصدی همراه شد روند اصلاحی فعلی نباید برای آنها چندان غیرمنتظره باشد.
رحمتی با تاکید بر اینکه وضعیت فعلی بازار چندان نگران‌کننده نیست، گفت: شاخص بورس در محدوده‌های کانال یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد پایه‌سازی می‌شود و با روندی که در بازار دلار شاهد هستیم به مرور شروع به رشد می‌کند زیرا سهامدارانی که به دنبال خروج از این بازار بودند تا الان از بازار خارج شده‌اند و از این نظر میزان عرضه در بازار کاهش پیدا خواهد کرد.
این کارشناس بازار سرمایه به روند معاملات سهام بنیادی حاضر در بازار اشاره کرد و گفت: با توجه به اصلاح انجام شده در اکثر سهام به خصوص سهام بنیادی، سرمایه‌گذاری در اینگونه سهام با قیمت‌های فعلی جذاب خواهند بود به همین دلیل نمی‌توان افت روند فعلی بازار را اتفاقی عجیب و ناگوار دانست.
به گفته وی، بورس یک سال و نیم صعود بی‌وقفه داشت و شاخص از کانال ٣٠٠ هزار واحد در بازار به کانال دو میلیون واحد رسید به همین دلیل اصلاح آن هم باید در همان مقیاس و با همان شدت باشد.
رحمتی با بیان اینکه افزایش قیمتی که در قیمت دلار در حال رخ دادن است باعث جذابیت اکثر صنایع و سهام دلار محور خواهد شد، افزود: با توجه به موج تورمی که در اقتصاد کشور وجود دارد بعید به نظر می‌رسد منجر به افت شاخص بورس در کانال کمتر از یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد شود.
این کارشناس بازار سرمایه گفت: سرمایه‌گذاری در قیمت‌های کنونی برای سهامدارانی که به دنبال موقعیت کافی برای ورود به این بازار بودند مناسب است به خصوص برای خرید سهامی که از بنیاد خوبی برخوردارند.
به گفته وی، قیمت‌های فعلی نگرانی برای سرمایه‌گذاری در بورس ندارد و بعید به نظر می‌رسد سرمایه‌گذاران در این بازار متضرر شوند.
رحمتی برای متعادل شدن هر چه زودتر معاملات بورس، سهامداران را تشویق به سرمایه‌گذاری در بورس کرد و افزود: سازمان بورس باید زودتر از اینها سرمایه سهامداران را به سمت سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری سوق می‌داد یا ابزارهای غیرمستقیم سرمایه‌گذاری را در دستور کار قرار می‌داد تا منجر به روند اصلاحی شاخص بورس با سرعت کمتری شود.
این کارشناس بازار سرمایه خاطرنشان کرد: حمایت‌های صورت گرفته از بازار باعث ورود سهامدارانی شد که هیچگونه اطلاعاتی از سرمایه‌گذاری در این بازار نداشتند، بهتر بود این افراد از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری که برای آینده بازار مفید هستند به این بازار ورود می‌کردند.
وی با بیان اینکه علت ایجاد موج منفی شدید در بازار ناشی از وجود سهامدارانی است که با ایجاد کوچکترین نوسانی در بازار تصمیم به خروج هیجانی در بازار می‌گیرند و بدون هیچگونه تحلیلی، سرمایه‌های خود را از بازار خارج می‌کنند، گفت: صندوق‌های سرمایه‌گذاری، هیجان بازار را کنترل می‌کنند و مانع از ضرر و زیان های هنگفت سهامداران در بازار می‌شوند.
رحمتی با اشاره به اینکه اصل اصلاح شاخص بورس انجام شده است و بازار دیگر با نگرانی برای سرمایه‌گذاری همراه نیست، افزود: طبق پیش‌بینی‌های انجام شده بازار به دلیل افزایش قیمت کالا و دلار تغییر مسیر می‌دهد و به روند صعودی باز می‌گردد اما سرمایه‌گذاران این موضوع را مدنظر داشته باشند که خرید در موقعیت فعلی بازار و با نگاه ۶ ماهه و یک ساله چندان نگرانی ندارد.
دلیل اصلی افت بازار سرمایه
علی کاشمری، دارای دکترای تخصصی اقتصاد مالی از دانشگاه پوترا مالزی بر این باور است، جدیدالورودها به بورس بی اعتماد شده اند و عدم اعتماد به بازار در سه مرحله نمایان شده است، مرحله بلاتکلیفی، مرحله ناامیدی و مرحله بی تفاوتی که در حال حاضر در مرحله بی تفاوتی هستیم.
کاشمری معتقد است: به مرور بسیاری از سرمایه‌گذاران جدیدالورود از بورس خارج شوند و این بازار مجدداً پس از دو تا سه ماه آینده به تعادل برسد مگر آنکه مجدداَ با اقدامات محیرالعقول از جانب برنامه‌ریزان اقتصادی مواجه شود.
کاشمری برای بهبود وضعیت بازار سرمایه پیشنهادهایی به تصمیم گیران اقتصادی دارد که نظرات این فارغ التحصیل دکترای اقتصاد از مالزی را در ادامه می خوانید:
شاهد بودیم که از اواسط سال گذشته و به ویژه ابتدای سال، بورس دارای رشد زیادی بود و با اقبال تعداد زیادی از مردم برای سرمایه‌گذاری قرار گرفت ولی از اواسط تابستان برخی اتفاقات و سیاست‌های ناهمگون و همزمان دولت منجر به افت این بازار شد.
اول: کارگزاری‌ها شروع به فروختن بخشی از سهام عدالت کردند. با توجه به آنکه به مردم اجازه انتخاب در چگونگی فروش سهام خود نداشتند ولی کارگزاری‌ها بر اساس تقاضای مشتریان خود، بخش زیادی از سهام‌ها را عرضه کردند.
دوم: اعلام خبر ناسرانجام گشایش اقتصادی و سیگنال فروش اوراق نفتی نیز منجر به آن شد که حقوقی‌ها بخشی از سهام‌های خود را بفروشند و نقدینگی لازم برای اوراق نفتی که هیچ وقت منتشر نشد تأمین کنند.
سوم: عدم شفافیت هسته معاملات و معاملات مشکوک علی‌رغم نظارت سازمان بورس و همچنین مصوبات غافلگیر کننده شورای عالی بورس و تصمیمات در این خصوص از جمله تغییرات چندباره ساعت معاملات، مصوبه تغییر دامنه نوسان و توجیه‌های عجیب برای بسته شدن نمادهای رو به رشد، منجر به سردرگمی سرمایه‌گذاران و افت ارزش نمادهای شاخص‌ساز شد.
چهارم: سلبریتی‌های اقتصادی یعنی برخی از چهره‌های دولتی و همچنین افراد نام آشنای اقتصادی، بنابر انگیزه‌های مختلف از جمله شاید منافع در بازارهای موازی یا شاید منافع پنهان دولت، به طور عجیبی دست به اظهار نظرهای نادرست از سقف کانال شاخص بورس گفتند و با توجه به اعتماد مردم به جایگاه این اشخاص، سرمایه‌گذاران برای جلوگیری از ضرر بیشتر، اقدام به فروش سریع سهام‌های خود نمودند.
پنجم: درگیری بین مطالبات مجلس از دولت برای حمایت حقوقی‌ها از بورس ظاهراً منجر به درگیری بین بازی گردان‌های دو طرف در بازار سرمایه شد و معلوم نبود که حمایت‌ها به نفع کدام گروه مجلس یا دولت تمام می‌شود. بدیهی است در چنین شرایطی اجماع درستی برای حمایت از بازار ایجاد نمی‌شود. ضمن آنکه حمایت حقوقی‌ها منجر به حمایت خودشان شده است و نه مردم، بطوری که سهام‌ها را در کف قیمت و ارزان می‌خرند تا در آینده گرانتر بفروشند.
ششم: اتفاقات مذکور در شرایطی بود که دولت دوازدهم یکی از مولفه‌های عملکرد اقتصادی خود را ایجاد کد بورسی بیشتر قرار داد بدون آنکه حتی یک آموزش ساده و اولیه برای تازه واردان به بورس قرار دهد. بر این اساس افراد زیادی وارد بازار سرمایه شدند و با توجه به عدم شناختشان طبیعتا به دنبال ارائه سیگنال‌های مختلف در خصوص سرمایه‌گذاری‌های خود شدند. از تبعات این موضوع، بازاری حاصل می‌شود که دست‌خوش تصمیمات سریع و احساسی بر اساس شایعات و تحلیل‌های غیر علمی است.
پیش بینی بازگشت بورس به تعادل از سه ماه آینده
همانطور که اشاره کردم موارد مختلفی در بازار سرمایه اتفاق افتاد که همگی منجر به عدم اعتماد سرمایه‌گذاران به ویژه جدیدالورودها شد. رفتار سرمایه‌گذار در عدم اعتماد به بازار در سه مرحله نمایان می‌شود. مرحله اول بلاتکلیفی است؛ یعنی سرمایه‌گذاران به علت سیگنال‌های ناهمسو در بازار سردرگم می‌شود و پرتفوهای متعددی برای به حداکثر رسیدن سود خود می‌کند. مرحله دوم ناامیدی است و در این مرحله سرمایه‌گذار از سناریوهای مختلفی برای حداقل کردن ضرر طراحی می‌کند و به دنبال بازارهای دیگر جهت انتقال سرمایه است.
آخرین مرحله نیز بی‌تفاوتی است؛ بطوریکه سرمایه‌گذاران عمدتا از آن بازار خارج شده و باقی‌مانده‌ها یا بطور شانسی و یا قهری اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند که این موضوع نظم‌های بازار را نیز به هم می‌زند.
در حال حاضر در ابتدای مرحله سوم یعنی بی تفاوتی هستیم. البته تصمیم‌گیران اقتصادی در مراحل یک و دو چاره‌ای برای اصلاح وضعیت و برگرداندن اعتماد سرمایه‌گذاران دارند: اول آنکه به سرمایه‌گذاران نشان دهند که متوجه سیاست‌های اشتباه خود شده‌اند؛ این موضع می‌تواند از تغییر کابینه و مسوولان اقتصادی گرفته تا اعلان رسمی تغییر مواضع اشتباه برقرار شود.
دوم آنکه برای وضعیت بهتر بازار، برنامه‌ریزان اقتصادی باید به سرمایه‌گذاران نشان دهند که راهکار ملموس و عملیاتی و زمانبندی شده دارند و به عبارتی مجموع اقدامات آتی خود را باید به سرمایه‌گذاران شفاف اعلام کنند. البته با توجه به سال آخر دولت، بعید می‌دانم که چنین اقداماتی انجام شود و به مرور بسیاری از سرمایه‌گذاران جدیدالورود از بورس خارج شوند و این بازار مجدداً پس از دو تا سه ماه آینده به تعادل برسد مگر آنکه مجدداَ با اقدامات محیرالعقول از جانب برنامه‌ریزان اقتصادی مواجه شود.
آیا بورس حباب دارد؟
کاشمری معتقد است؛ در حال حاضر نه بورس و نه هیچ یک از بازارهای دیگر دارای حباب نیستند. به عبارتی تعبیر حباب وقتی بکار می‌رود که در مقطعی خاص افزایش قیمت بیشتر از روند افزایشی آن باشد ولی در حال حاضر در تمامی بازارها، سطح قیمتها به اندازه تورم واقعی و ملموس و نه اعلامی رشد داشته است. نه در طلا و نه در دلار و نه در بورس و نه در مسکن حباب نداریم و این افزایش قیمتها تنها با شوک سیاسی و یا بهبود اقتصادی بلندمدت کاهش پیدا می‌کنند
. آنکه برخی اعلام می‌کنند بورس دارای حباب است یا اطلاع کافی ندارند یا منفعت در سایر بازارهای موازی دارند؛ اگرچه برخی نمادها شاید ارزششان درست برآورد نشده باشد ولی دلیلی بر تعمیم آن به کل بورس نیست.
تورم افسار گسیخته یکباره پدید نمی‌آید بلکه نتیجه مجموعه‌ای از اتفاقات تورم‌زا طی چندین سال است. الان ابتدای تورم افسار گسیخته هستیم و در بسیاری از بازارها، فواصل افزایش قیمتها بسیار کاهش داشته است. اینکه یک مدت بطور دستوری قیمتها ثابت و بعد چند ماه چند برابر شود نشانه کنترل تورم نیست.
تاکنون دولت‌ها سعی داشتند تورم را در بخش‌های مختلف به دوره‌های آینده مثلا چند فصل بعد یا سال بعدی انتقال دهند و اکنون چنین چیزی دیگر موثر نیست. در حال حاضر کمتر شدن فواصل رشد قابل توجه قیمتی و رسیدن آن به افزایش‌های هفته‌ای و روزانه، نشانه‌ای بر شروع تورم فزاینده است. سیاست‌های پولی و مالی نادرست طی سال‌ها، همراه با عدم توان مدیریت اقتصادی در حل بحران رکود، منجر به چنین واقعه‌ای شده است.
با ادامه چنین وضعیتی، دور از انتظار نیست که در آینده‌ای نزدیک با تورم مثلا برق و تلفن و اینترنت، حتی انجام چنین مصاحبه‌ای برای من و شما نیز صرفه اقتصادی نداشته باشد؛ این یک شوخی نیست، بلکه یک واقعیت تلخ است.
در شرایط فعلی از این راهکارها می توان چنین یاد کرد که باید طی چند سال به طور مستمر ادامه داشته باشد:
