نقش امام خمینی در مرحله آغازین جنگ چه بود؟

به گزارش خبرنگار جی پلاس، سالها از پذیرش قطعنامه ۵۹۸ و پایان جنگ تحمیلی گذشته است اما همچنان پرسش هایی درباره علت و چرایی جنگ، تعویق پذیرش قطعنامه های بین المللی و... باقی مانده است که در این مجال به مناسبت فرا رسیدن چهلمین سال دفاع مقدس برآنیم تا به برخی از این پرسش ها، پاسخی درخور دهیم. از پرسش های مهمی که درباره ایام جنگ مطرح است، نقش مدیریتی آن است که خود به چند پرسش جداگانه و با توجه به مراحل مختلف جنگ تقسیم می شود که به تناسب و به ترتیب به پاسخ این پرسش ها می پردازیم. اولین پرسشی که در اینجا پاسخ داده می شود، نقش امام خمینی در مرحله آغازین جنگ است که از کتاب پرسشها و پاسخها (جنگ ایران و عراق) به آن پاسخ گفته ایم: 

گرچه تلاش‌ها و اقدامات امام در مرحله قبل تأثیر چندانی بر پیشگیری و بازدارندگی از وقوع جنگ نداشت ولی آثار و پیامدهای آن، در برابر تجاوز عراق در صحنه نبرد با مقاومت و در پشت جبهه، با افزایش انسجام درونی و بسیج اجتماعی برای دفاع همه‌جانبه مردمی آشکار شد و بر جای ماند. فرایند این تحولات، مهار و کنترل آثار تجاوز عراق در صحنه جنگ و در داخل کشور بود که در روند تحولات بعدی جنگ نقش برجسته‌ای داشت.

در عین حال، مواضع و اقدامات راهبردی امام را در این مرحله به شرح زیر می‌توان مورد تأکید قرار داد:

1ـ تبیین استراتژی مقاومت مردمی و همه‌جانبه با تکیه بر بسیج عمومی برای مقابله با تجاوز دشمن برای تأمین دو هدف صورت گرفت. نخست جلوگیری از پیشروی دشمن و وادار کردن متجاوز به عقب‌نشینی از خاک ایران و دیگری "تنبیه متجاوز" با تأکید بر پرداخت هزینه تجاوز به ایران و در نتیجه محو هرگونه‌ اندیشه و مقاصد تجاوزکارانه در مورد انقلاب و نظام جمهوری اسلامی ایران.

2ـ امام با تفسیر ماهیت عقیدتی و سیاسی جنگ، با تأکید بر مفهوم "جنگ اسلام و کفر" و "صدام عامل امریکا" در واقع مفهوم به ‌هم پیوستگی جنگ و انقلاب را مشخص و ماهیت جنگ و تجاوز به ایران را روشن ساختند.

در همین زمینه بخوانید:

چرا ایران پس از فتح خرمشهر به جنگ ادامه داد؟

تحولات جنگ پس از عملیات والفجر ۸/آیا بعد از فتح فاو نیاز به صلح بود؟/مروری بر مفاد قطعنامه ۵۸۲

چرا به جنگ عراق علیه ایران، جنگ تحمیلی گفته می شود؟

رفتار بعثی ها با اسرای ایرانی چگونه بود؟/چرا شهادت اسرا دردسری برای دولت بعث ایجاد نمی کرد؟

علت حمایت سوریه و لیبی از ایران در جنگ چه بود؟

3ـ ایجاد ساختار و سازمان دفاعی برای مقاومت، با تشکیل شورای عالی دفاع و صدور فرمان‌های جدید به منظور هماهنگی نیروهای مسلح و اداره جنگ در جبهه‌ها و پشتیبانی از جنگ در داخل کشور. این بخش دیگری از اقدام راهبردی امام بود که علاوه بر تأثیرگذاری اولیه آن در برابر تجاوز عراق، زمینه‌های شکل‌گیری ابعاد سازمان دفاعی ایران را در مراحل بعدی جنگ فراهم کرد.

4ـ مدیریت بحران: بی‌ثباتی اولیه حاصل از پیامدهای تجاوز عراق با دعوت مردم به آرامش و تبدیل التهابات سیاسی و مناقشات درونی به نگرانی از تهدید موجودیت نظام، سبب شد علاوه بر انسجام درونی، زمینه توجه و پرداختن به امر دفاع در برابر متجاوز فراهم شود.

5 ـ بهره‌برداری از وقوع جنگ برای نقد و نفی مشروعیت سیاسی ـ اعتقادی رژیم بعثی عراق به منظور ایجاد تحول انقلابی در درون عراق و ترغیب و تشویق مردم و ارتش عراق برای به ‌دست‌گیری حکومت، بخشی از اهداف اساسی امام در برخورد با حادثه جنگ بود.

برشی از کتاب پرسشها و پاسخها (جنگ ایران و عراق)؛ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ؛ فرهاد درویشی، ص ۲۴۴-۲۴۵