آیا واکسن روسی کرونا قابل اعتماد است؟

جی پلاس، علی ملائکه، روزنامه‌نگار و پزشک، در یادداشتی نوشت: «روسیه اعلام کرده است که یک واکسن ساخت این کشور را برای پیشگیری از عفونت کروناویروس جدید تأیید کرده است و واکسیناسیون جمعی با آن را شروع خواهد کرد.

گرچه با این اعلام ممکن است ظاهرا روسیه برنده مسابقه جهانی برای ساخت واکسن کرونا شده باشد اما پرسش‌های زیادی درباره قابل‌ اعتماد بودن این واکسن مطرح هستند.

این واکسن بر اساس یک ویروس بی‌خطر (یک آدنوویروس مهندسی ‌ژنتیک ‌شده) است که ژن‌های سازنده پروتئین‌های گل‌میخی سطح کروناویروس را به درون سلول‌های بدن منتقل می‌کند. ساخته شدن این پروتئین‌ها در بدن، دستگاه ایمنی را به ساختن آنتی‌بادی‌هایی وامی‌دارد که می‌توانند از عفونت کروناویروس پیشگیری کنند.

اما این واکسن کمتر از ۲ ماه است که وارد مراحل آزمایش انسانی شده و هنوز وارد مرحله سوم یا نهایی کارآزمایی بالینی در انسان‌ها نشده است. در کارآزمایی‌ مرحله سوم واکسن در شمار بسیار زیادی از افراد داوطلب در حد ده‌ها هزار نفر آزمایش می‌شود تا کارآمدی آن در پیشگیری از عفونت تعیین شود.

اصولا روند آزمایش و تأیید واکسن‌هایی که قرار است به‌طور گسترده در جمعیت‌ها استفاده شوند، طوری طراحی شده است که روندی کند و با احتیاط باشد. گرچه بحران فعلی شیوع کروناویروس جدید باعث شده است که تلاش شود این کار با حداکثر سرعت ممکن انجام شود اما انجام ۳ مرحله کارآزمایی بالینی برای تأیید واکسن همچنان ضروری است.

از طرف دیگر روسیه حتی داده‌های مربوط به آزمایش‌های مقدماتی این واکسن را هنوز منتشر نکرده است تا مورد ارزیابی کارشناسان قرار گیرند.

واکسیناسیون جمعی با واکسنی که هنوز بی‌خطر بودن و کارآمدی آن در آزمایش‌ها، در شمار زیادی از داوطلبان ثابت نشده است، هم از لحاظ اخلاقی مشکل‌آفرین است و هم ممکن است سلامت مردم را به خطر بیندازد.

انجام نشدن کارآزمایی مرحله سوم ممکن است باعث شود تا عوارض جانبی بالقوه واکسن ناشناخته بمانند. گرچه این عوارض جانبی احتمالا نادر هستند اما ممکن است وخیم باشند و سلامت گروهی از افراد را به خطر بیندازند.

از طرف دیگر اگر پس از شروع واکسیناسیون جمعی معلوم شود واکسن مورد استفاده بی‌خطر یا مؤثر نیست، اعتماد عمومی به واکسن زدن از بین رفته و پذیرش مردم حتی برای واکسن‌های بعدی که مراحل تأیید را به‌درستی پیموده‌اند، از دست می‌رود.»