کی صافی کف پای کودک به درمان نیاز دارد؟

به گزارش جی پلاس، علیرضا رحیم‌نیا متخصص ارتوپد و فوق تخصص ارتوپدی کودکان از شایع‌ترین مشکلات استخوان و عضله در کودکان گفت: خانواده‌ها بیشتر کودک را به تصور داشتن صافی کف پا برای معاینه پیش متخصص می‌آورند و معمولا از این موضوع می‌ترسند. یک‌سری اطلاعات غلط راجع به قوس کف پا در گذشته وجود داشته است که تصور می‌کردند اگر پا قوس نداشته باشد در بزرگ‌سالی برای کودک مشکل‌ساز می‌شود. این تصور دلیل بسیاری از مراجعه‌ها به پزشک متخصص ارتوپد کودکان است.

او افزود: در بیشتر موارد کودک زمانی که روی صندلی نشسته و پاهایش آویزان است، کف پا قوس دارد اما زمانی که می‌ایستد، قوس پا از بین می‌رود. از پشت که پاها نگاه می‌کنید، پاشنه به سمت داخل متمایل است و پدر و مادر می‌گویند که انگار قوزک داخلی پا به زمین چسبیده است. این مشکل بیشتر به دلیل شلی مفصلی است. در این حالت زمانی که وزن کودک روی پاها نیست، پا قوس طبیعی دارد اما در زمان ایستادن قوس از بین می‌رود. تقریبا یک چهارم جمعیت این شلی مفصلی را دارند. و این یک بیماری نیست و یک خصلت است.

رحیم‌نیا عنوان کرد: در گذشته شلی مفصلی جز صافی کف پا حساب می‌شد و برای درمان کفی طبی تجویز می‌شد. اکنون مشخص شده است که این کفی طبی کمکی به کودک نمی‌کند و این یک حالت طبیعی است و نیاز به درمان ندارد. پیش از این تصور این بود که کسانی که به دلیل شلی مفصلی قوس کف پای کمی دارند، در بزرگ‌سالی کمردرد و زانو می‌گیرند. اما در مطالعات انجام شده این از نظر علمی رد شده است.

متخصص ارتوپد کودکان در پاسخ به این سوال که آیا هر صافی کف پایی طبیعی است یا خیر، توضیح داد: صافی کف پا دو نوع دارد. یک نوع از آن نوع نرم است. این نوع همانی است که ذکر کردم که کودک زمانی که روی صندلی نشسته و پا آویزان است قوس طبیعی دارد اما در زمان ایستادن قوس از بین می‌رود. از طرفی نوع دیگر، نوع سفت است. این مشکل در اثر بیماری‌های پا و اختلالات ساختاری که ممکن است در پا باشد به وجود می‌آید.

او ادامه داد: در حالت اول در اکثریت مواقع چیزی برای کودک تجویز نمی‌کنیم. فقط به آن‌ها اطمینان می‌دهیم که در آینده مشکلی برای کودک ایجاد نمی‌شود. البته خیلی به ندرت کودکانی هستند که قوس پای آن‌ها کم و از نوع نرم است و کودک اعتراض می‌کند که بعد از مدتی که بازی می‌کند، پا درد می‌گیرد. در این موارد استثنا کفی طبی تجویز می‌شود. تعداد خیلی کمی از کسانی که صافی کف پای نرم دارند به کفی طبی نیاز پیدا می‌کنند. در این میان مواردی هم هست که ممکن است کفی طبی موثر نباشد که مجبور به انجام عمل جراحی روی پا می‌شویم.

رحیم‌نیا اظهار داشت: اکثر کودکانی که صافی کف پای نرم دارند، دچار مشکل نمی‌شوند و نیاز به درمان ندارند. اگر پا بعد از مدتی فعالیت مثلا نیم ساعت دردناک شد، کفی طبی استفاده می‌شود و اگر موثر نباشد ممکن است عمل جراحی نیاز باشد. در صافی کف پای سفت پای کودک هم در حالت نشسته که پا آویزان است و هم در حالت ایستاده، قوس ندارد و صاف است. دلیل این مشکل می‌تواند اشکالات ساختاری پا باشد. یکی از این موارد «تالوس عمودی» نوعی بیماری مادرزادی پا است. در این بیماری پا قوس طبیعی ندارد.

این متخصص ارتوپد کودکان عنوان کرد: دلیل دیگری که منجر به صافی کف پای سفت در کودک می‌شود، به هم چسبیدن استخوان‌های مچ پا است. در این مشکل دوتا از هفت استخوان پا که باید از هم جدا باشند، بهم چسبیده‌اند که منجر به از بین رفتن قوس طبیعی پا می‌شود. در این دو مورد احتمال اینکه صافی کف پای کودک نیازمند عمل جراحی باشد، وجود دارد.

علیرضا رحیم‌نیا با اشاره به علائم صافی کف پای سفت، گفت: مراجعین معمولا به دلیل درد و یا پیچ‌خوردگی‌های مکرر پا مراجعه می‌کنند. در مشکل «تالوس عمودی» معمولا عمل جراحی زودتر انجام می‌شود. اما زمانی که مشکل به هم‌چسبیدن استخوان مچ پا است، کودکان بعد از هشت تا ۱۲ سالگی و یا ۱۲ تا ۱۶ سالگی برحسب نوع بهم‌چسبیدگی علامت‌دار می‌شوند. این موارد ممکن است نیازمند عمل جراحی باشند.

رحیم‌نیا در این خصوص که والدین چه زمانی و با مشاهده چه علائمی باید کودک را برای معاینه نزد پزشک بیاورند، تاکید کرد: اگر صافی کف پا نوع نرم است و کودک زمانی که می‌دود و بازی می‌کند شکایتی از احساس درد ندارد، نیازی به مراجعه به پزشک نیست. اگر مشاهده درد داشتند، بهتر است به پزشک مراجعه کنند. البته این درد باید در مدت کوتاه مثلا نیم ساعت باشد نه اینکه بعد از دو یا سه ساعت بازی کردن و دویدن از پا درد شکایت کند.

با شیوع ویروس کرونا و توصیه به ماندن در خانه، امکان تحرک و بازی در محیط آزاد از کودکان سلب شد. رحیم‌نیا؛ متخصص ارتوپد کودکان در این خصوص، گفت: کم‌تحرکی‌های این مدت اخیر باعث چاقی در کودکان شده است. بهتر است خانواده‌ها برنامه‌های ورزشی را در همان خانه پیاده کنند. والدین برخی بازی‌ها که تحرک دارند یا حرکات سبک و نرمش‌ها را با کودک در خانه انجام بدهند.

او از مشکلاتی که با نگه‌داشتن و بازی کردن با تلفن همراه می‌تواند برای کودک به وجود بیاید، افزود: معمولا کودکانی که دچار گردن‌درد شده‌اند را برای درمان پیش ما می‌آورند که به دلیل استفاده از تلفن همراه است. استفاده از تلفن همراه و تبلت علاوه بر اینکه وابستگی ایجاد می‌کند به دلیل اینکه در زمان بازی کودک سرش پایین می‌اندازد، دچار گردن درد و حتی گرفتگی‌های عضلانی می‌شود. ما به والدین توصیه می‌کنیم که استفاده از این ابزارها توسط کودک حداکثر نیم ساعت باشد. درواقع زمان را محدود کنند. آثار روانی استفاده از این‌ها وابستگی است که باعث می‌شود تا کودکان مدام با یک وضعیت بنشینند و تحرک نداشته‌ باشد که معمولا باعث درد موضعی به دلیل گرفتگی عضلات می‌شود.