باغ درویش خان؛ باغی با میوه های سنگی!

باغ سنگی درویش خان به طور حتم یکی از شگفت‌انگیزترین باغ ایران است که سالانه حدود ۶ هزار گردشگر ایرانی و خارجی از آن بازدید می‌کنند. این باغ در ۴۵ کیلومتری سیرجان در استان کرمان و ۴۰ کیلومتری شیراز واقع شده است. باغ سنگی تقریباً ۴ دهه پیش توسط فردی به نام درویش خان اسفندیارپور ایجاد شد زمانی که او باغ گنجینه خود را از دست داد. درویش خان تا زمان مرگش در سال ۸۶ با تنها پسر و ۷ نوه‌اش در این باغ زندگی کرد. درویش خان در حالی این اثر انتزاعی بسیار خاص را خلق کرد که تنها یک باغبان ناشنوا بود و قدرت تخیل او در این اثر توانست بسیاری را در سراسر جهان شگفت‌زده کند. اگر په او به دلیل معلولیت در تمام سال‌های زندگی‌اش نتوانسته بود ارتباط چندانی با دیگران داشته باشد اما ام همیشه مشتاق بود تا کارهایش را در معرض دید دیگران قرار دهد و در مورد آنها به بازدید کنندگان توضیح ارائه کند.

باغی از سنگ، بی‌برگ و سبزه

نمای باغ، تصویری از تنه‌ها و شاخه‌های خشک درختان است که پایه و اساس باغ سنگی درویش خان را شکل می‌دهند. در این باغ خبری از سبزی و آبادانی نیست. بر درختان این باغ به جای میوه، سنگ روییده است. درویش خان بر روی درختان این باغ به وسیله سیم‌های ضخیم و طناب‌های بزرگ به شکل‌های مختلف سنگ یا اشیاء دیگر، حتی حیوانات مرده را به هم پیوند داده است تا در آنجا زندگی کنند. او برای آثار هنری خود توضیحی مختص اثر دارد. هر یک از درختان تزئین شده، نوع خاص گرهِ زده شده به سنگ‌ها و اشیا و شکل قرارگیری آنها به سوی آسمان همگی شرحی مفصل دارد. او سعی داشته تا از این طریق افکار و تصورات خود را با دیگران به اشتراک بگذارد.

از دشواری ساخت این اثر هنری بسیار گفته شده است. با توجه به اینکه وزن هر یک از این سنگ‌ها به چندین کیلوگرم می‌رسد، نگهداشتن آنها بر شاخه‌های درختان خشک شده چندان آسان نیست. یکی از ساکنان روستا این طور نقل می‌کند که چند ماه پس از مرگ درویش خان، یکی از درختان فروریخت و در نهایت درخت با تلاش چند نفر از روستاییان دوباره سرپا ایستاد در حالی که این کار پیش از این تنها توسط خود درویش خان انجام می‌گرفت.

باغ نشانه یک اعتراض خاموش است

گفته می‌شود که درویش خان در سال ۱۳۴۰  در جریان برنامه اصلاحات ارضی که توسط رژیم محمدرضا پهلوی اجرا شد، بخشی از زمین‌ها از جمله باغ واقعی خود را از دست داد. او که از باغبانی امرار معاش می‌کرد، این اتفاق ضربه بزرگی بر زندگی‌اش وارد می‌کرد. درویش خان نمی‌توانست لب به سخن بگشاید و از اتفاق پیش آمده اعتراض کند. او در یک اعتراض خاموش علیه برنامه اصلاحات ارضی، اقدام به آویختن سنگ‌ها از درختان کرد، درختانی خشک و مرده که جز سنگ محصولی دیگری نخواهند داشت. حالا این باغ در طول سال‌ها معنای جدیدی به خود گرفته و بازدیدکنندگان بسیاری را به سوی خود کشانده است.

درویش خان اسفندیارپور در سن ۹۰ سالگی درگذشت و در باغ صخره‌ای خود دفن شد. اگرچه او دیگر در آنجا نیست که داستان سنگ‌های نمادین خود را بازگو کند، اما این باغ هنوز هم ارزش دیدن دارد.

فیلمی سینمایی از باغ سنگی

پرویز کیمیاوی از کارگردانان به نام ایران در سال ۱۳۵۰ فیلمی از باغ درویش خان با نام «باغ سنگی» ساخت. کیمیاوی این فیلم را در سال ۱۳۸۳ بازبینی کرد و فیلم دیگری با عنوان «پیرمرد و باغ سنگ او» آماده کرد. در نهایت نسخه اصلی فیلم کیمیاوی در جشنواره بین‌المللی فیلم برلین به نمایش درآمد.