رابطه ترسناک و غیرقابل انکار اضافه وزن و زوال عقل

به صورت کلی دانشمندان می‌گویند که درصد کمی از بیماران زوال عقل به واسطه مولفه‌های ژنتیکی در دوران میان‌سالی و قبل از پیری دچار این مشکل می‌شوند، اما حجم زیادی از افراد با رفتارها و عادت‌هایی اشتباه مانند ورزش نکردن، مصرف بیش از حد الکل، خواب ناکافی و رژیم غذایی ناسالم خود را بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به زوال عقل قرار می‌دهند.

بیماری آلزایمر که به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های زوال عقل شناخته می‌شود، جزو مهم‌ترین نگرانی‌های سلامت جوامع بوده و با اینکه تکنولوژی‌های حال حاضر امکان رسیدن به دهه هشتاد و نود زندگی را برای اکثریت اعضای جوامع فراهم می‌کنند، میزان ابتلا به چنین مشکلاتی در جهان افزایش یافته است. این مسئله در کنار وارد کردن بار اضافه به سیستم درمانی کشورها، مشکلات گوناگونی را از لحاظ کیفیت زندگی و همچنین نگهداری از سالمندان دچار زوال عقل به وجود می‌آورد.

تحقیقات جدید در مورد اضافه وزن و زوال عقل

متخصصان از مدت‌ها پیش در مورد اهمیت پیشگیری و تشخیص مشکل آلزایمر و زوال عقل پیش از بروز نشانه‌های جدی بیماری هشدار داده‌اند و تکنیک‌های مختلفی برای کشف بیماری در مراحل اولیه و حتی توقف و معکوس کردن آثار مخرب به وجود آمده ارائه شده است. با این حال تکنیک‌های مورد نظر هم‌اکنون به سطوح پایین‌تر نظام بهداشتی و مطب دکترهای معمولی کشورها نرسیده و تعداد زیادی از افراد در معرض خطر، هم‌اکنون از تکنیک‌های توسعه یافته محروم‌اند.

در حالی که نمی‌توان با اطمینان گفت که چه کسی از بروز آلزایمر و بیماری‌های مشابه در دوران پیری در امان خواهد بود، تحقیقات گوناگون نشان داده‌اند که بسیاری از تصمیمات روزانه ما در مورد سبک زندگی می‌توانند تاثیر مهمی روی شانس ابتلا به بیماری‌های مغزی داشته باشند.

در همین رابطه، دانشمندان بریتانیایی از دانشگاه UCL اخیرا تحقیقات جالب‌توجهی انجام داده‌اند. بررسی‌های این محققان نشان داده که  اضافه وزن  به طرز شگفت‌انگیزی احتمال بروز زوال عقل در افراد را بالا می‌برد و حتی اگر شخصی وزن کم کند، تا ۱۵ سال تاثیر دوران چاقی او شانس بروز مشکلات مغزی را برای فرد بالا می‌برد. به همین دلیل دانشمندان روی لاغر شدن در دوران جوانی و رسیدن به وزن ایدئال در اولین فرصت ممکن تاکید می‌کنند.

مسئله مورد نظر در حالی بوده که مشکل چاقی در کشورهایی مانند آمریکا از مدت‌ها پیش به سطح قابل‌توجهی از نگرانی رسیده و کشورهای دیگر هم رفته‌رفته به چنین وضعیتی نزدیک و نزدیک‌تر شده‌اند. در صورت تغییر نکردن شرایط، این روند افزایشی به بیشتر شدن تعداد بیماران زوال عقل در کشورها منجر شده و فشار بسیار زیادی به سیستم‌های درمانی در سطحی جهانی وارد خواهد شد.

زنان در معرض خطر

بررسی دقیق‌تر اطلاعات جمع‌آوری شده توسط دانشمندان بریتانیایی نشان داد که افراد بالای ۵۰ سالی که مشکل اضافه وزن دارند و از چاقی مفرط رنج می‌برند، ۳۱ درصد نسبت به دیگران بیشتر دچار زوال عقل می‌شوند؛ از طرف دیگر، زنان نسبت به مردان بیشتر در معرض خطر بروز مشکلات مغزی در اثر چاقی هستند و پیش از این هم آمار نشان داده بود که زنان بیشتر از مابقی اعضای جامعه دچار بیماری آلزایمر می‌شوند.

پژوهشگران UCL برای مقاله خود وضعیت ۶۵۰۰ نفر در سراسر بریتانیا را مورد بررسی قرار دادند و در نظر گرفتن آمار جمع‌آوری شده ثابت کرد که در صورت بالاتر بودن شاخص توده بدنی (BMI) افراد از عدد ۳۰، شانس آن‌ها برای ابتلا به زوال عقل در مقایسه با کسانی که در رنج نرمال BMI یعنی بین ۱۸.۵ تا ۲۴.۹ هستند، فوق‌العاده بیشتر است.

وقتی دانشمندان موضوع جنسیت افراد را هم مدنظر قرار دادند، دیده شد که زنان دچار اضافه وزن در ناحیه شکم، ۳۹ درصد بیشتر در معرض خطر ابتلا به آلزایمر و مشکلات مغزی هستند و این موضوع بدون در نظر گرفتن فاکتورهای مخرب دیگری مانند سیگار کشیدن، مصرف الکل، مولفه‌های ژنتیکی، سن و ابتلا به بیماری‌های جانبی مانند دیابت یا فشار خون بالا بود. چنین ارتباطی بین چاقی در ناحیه شکم برای مردان گزارش نشد.

اما چاره چیست؟

دکتر دورینا کادار (Dorina Cadar) از دانشگاه UCL می‌گوید که بر اساس تحقیقات او و همکارانش و همچنین پژوهش‌هایی که در طول دهه‌های اخیر انجام شده، به وجود آوردن عادت‌های سالم در طول زندگی و ایجاد تغییرات جدی در تصمیمات روزانه مرتبط با سبک زندگی می‌تواند خطر فاکتورهایی مانند  اضافه وزن  در سلامت مغزی را به شدت کاهش دهند.

دکتر کادار معتقد است که افراد باید در طول دوران بزرگ‌سالی با کاهش وزن و میزان چربی در اطراف شکم خود و رساندن شاخص توده بدنی به حالت ایدئال، شانس بروز زوال عقل در دهه‌های بعدی زندگی را کم کنند. چنین کاری به سادگی از طریق پیروی از عادت‌های تغذیه‌ای مناسب قابل انجام بوده و علاقه‌مندان می‌توانند با رعایت رژیم‌های غذایی سالم مانند رژیم مدیترانه‌ای و همچنین انجام فعالیت‌های ورزشی به صورت مداوم در طول هفته و در سراسر زندگی خود، به راحتی لاغر شوند.

از طرف دیگر عادت ناسالم مصرف الکل هم باید به شکلی جدی مورد کنترل قرار بگیرد؛ مقامات و متخصصان باید به صورت گسترده در مورد این موضوع که نوشیدن مقادیر زیاد الکل می‌تواند علاوه بر مشکلات گوناگون از نارسایی کبد گرفته تا سرطان‌های مختلف، باعث زوال عقل شود، اطلاع‌رسانی کنند.

برخلاف عوامل ژنتیکی، ما به راحتی می‌توانیم تصمیمات مربوط به سبک زندگی خود را کنترل کنیم و به جای انجام رفتارهای مضر مانند پرخوری، مصرف بی‌رویه الکل، کشیدن سیگار، ورزش نکردن و تغذیه ناسالم، وضعیت سلامت خود در حال حاضر و سال‌های نهایی زندگی را بهبود ببخشیم.