کارشناسان اقتصادی و کارشناسان بازار سرمایه، عقاید مختلفی درمورد نقش صندوق‌های ETF در کنترل رفتار هیجانی تازه واردهای بازار سرمایه دارند. عده‌ای بر این باورند که این صندوق‌ها باعث تعلق خاطر سرمایه‌گذاران نمی‌شوند و به رفتار هیجانی آن ها دامن می زند، اما در مقابل کارشناسانی هستند که اعتقاد دارند صندوق‌های ETF با حذف برخی پیچیدگی‌ها و ساده‌سازی فرایند سرمایه‌گذاری در بورس می‌توانند در وضع ملتهب کنونی بازار سرمایه، با جذب سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای به ثبات بازار کمک کنند.
به گزارش جی پلاس؛ بازار سرمایه طی ماه های اخیر میزبان تعداد زیادی سهام‌دار جدید بوده و این موضوع باعث شده است نگرانی هایی درمورد رفتار هیجانی غیرحرفه‌ای‌های نوپای بازار سرمایه (اصطلاحأ کد اولی‌ها) نسبت به نوسانات بازار که رفتار منطقی بازار را با آشفتگی روبرو می‌کند، ایجاد شود. در این شرایط دولت با تشکیل صندوق‌هایی در قالب ETF در بورس قصد دارد بخشی از دارایی‌های خود را عرضه کند و پیش‌بینی شده است که مخاطبان اصلی این صندوق‌ها نوپاهای بازار سرمایه باشند.
ETFها تعلق خاطر ایجاد نمی کنند
در این راستا، علی‌اصغر سعیدی-کارشناس اقتصادی- ضمن ابراز نگرانی نسبت به رفتار احتمالی خارج از عرف بورس کد اولی‌ها و این موضوع که کنشگران توده‌ای می‌توانند صندوق و بازار را با اخلال مواجه کنند، اظهار کرد: صندوق‌های ETF فاقد عنصر هویت بوده و توانایی ایجاد تعلق خاطر در ذهن سهامداران را ندارند که این مسئله می‌تواند به رفتار هیجانی سرمایه‌گذاران دامن بزند.
وی ادامه داد: این نگرانی درمورد صندوق‌های ETF وجود دارد که با ورود حجم بزرگی از سرمایه‌گذاران بی‌تجربه به بورس، خطر بازتابی شدن، بازار سرمایه را تهدید کند. به این معنی که توده‌های بی‌شکل در واکنش به پدیده‌های روانی بازار واکنش‌های شدیدتری نسبت به حرفه‌ای‌ها نشان می‌دهند و باعث بغرنج‌تر شدن مشکل می‌شوند. به عنوان مثال، یک شایعه یا یک حادثه خرد ممکن است باعث شود خیل عظیمی از کنشگران توده‌ای سهم خود را فروخته و به بازار ارز روی آورند که در این صورت به بازار بورس و اقتصاد کشور لطمه وارد خواهد شد. این در حالی است که فعالان حرفه‌ای بازار سرمایه نسبت به پدیده‌های روانی آگاهی بیشتری داشته و منطقی‌تر عمل می‌کنند.
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه ممکن است صندوق های ETF همراه با خود سرمایه اجتماعی ایجاد نکنند، توضیح داد: این صندوق‌ها همراه با خود سرمایه اجتماعی ایجاد نمی‌کنند تا باعث شکل‌گیری تعلق خاطر در ذهن سرمایه‌گذاران شوند. بسیاری از شرکت‌ها با هویتی که برای خود می‌آفرینند باعث می‌شوند سهامداران ارتباطی عاطفی با آنها برقرار کنند، ولی این صندوق‌ها ماهیتأ فاقد این هویت هستند. عدم تعلق خاطر به صندوق، خطر متأثر شدن سهم از پدیده‌های روانی بازار را افزایش می‌دهد.
نقش ETFها در ثبات بازار سرمایه
این درحالی است که علیرضا سیری - کارشناس بازار سرمایه - با اعتقاد به اینکه که صندوق‌های ETF با حذف برخی پیچیدگی‌ها و ساده‌سازی فرایند سرمایه‌گذاری در بورس می‌توانند در وضع ملتهب کنونی بازار سرمایه، با جذب سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای به ثبات بازار کمک کنند، توضیح داد: نکته اساسی جلوگیری از خطرآفرینی کنشگران توده‌ای و هیجان بازار، نقش بازارگردان صندوق است. بازارگردان وظیفه دارد که بدون تعصب به قیمت سهام صندوق، در هر قیمتی سهام را بخرد یا بفروشد تا از رشد فزاینده یا کاهش فزاینده قیمت جلوگیری کند.
وی افزود: با توجه به آنکه برای صندوق واسطه‌گری مالی یکم با ۲۳ هزار ۸۰۰ میلیارد تومان سرمایه، بازارگردانی با سرمایه ۲ هزار میلیارد تومان، یعنی حدود ۹ درصد از کل سرمایه در نظر گرفته شده است. به نظر می‌رسد مسئله رفتار کنشگران هیجانی پیش‌بینی و رفع شده است.
همچنین اکبر حامدی - دیگر کارشناس بازار سرمایه - با تاکید بر اینکه صندوق‌های ETF نیازی به ایجاد تعلق خاطر در بین سرمایه‌گذاران ندارند، گفت: تعلق خاطر و وفاداری سرمایه‌گذار زمانی کارکرد پیدا می‌کند که او یک سرمایه‌گذار حرفه‌ای در بورس باشد و وقت و انرژی کمابیش زیادی برای خرید و فروش سهم در بازار مصروف کند. اما این وفاداری برای کسانی که مطالعه، وقت و انرژی کافی برای فعالیت حرفه‌ای در بازار سرمایه ندارند، اما تمایل دارند که در این بازار شرکت کنند، معنا و مفهومی ندارد. این گروه ترجیح می‌دهند سرمایه خود را در صندوقی کم‌ریسک مثل صندوق ETF انباشت کنند.
وی معتقد است که تشکیل صندوق‌های ETF یکی از بهترین تصمیمات اقتصادی دولت طی ۲۰ سال اخیر بوده است.
بر اساس این گزارش، وزارت امور اقتصادی و دارایی، طی اطلاعیه‌ای مهلت خرید واحدهای صندوق ETF را تا ساعت ۲۴ امشب تمدید کرد. حداکثر مبلغ پذیره نویسی واحدهای صندوق واسطه‌گری مالی یکم برای هر ایرانی دو میلیون تومان و حداقل ۱۰ هزار تومان است و مردم با خرید سهام شرکت‌های دولتی، می‌توانند از مزایای تخفیف حداقل ۳۰ درصدی واحدهای این صندوق بهره مند شوند.
