خط مقدم مقابله با کرونا کجاست؟

به گزارش جی پلاس؛ دکتر مصطفی پویاکیان عضو هیات علمی گروه مهندسی بهداشت حرفه ای و ایمنی کار دانشکده بهداشت و ایمنی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی اظهار کرد: موثرترین راه کنترل این اپیدمی، کاهش تماسهای فرد به فرد در جامعه است و برای کاهش ورود بیمار به سیستم درمانی کشور باید لایه‌های دفاعی قبل از نظام درمان، به طور موثرتری عمل کنند.

وی با بیان اینکه در زمان همه‌گیری بیماری کرونا، اولین واکنش‌های تخصصی به بیماری طبیعتاً توسط متخصصان درمانی یعنی پزشکان و پرستاران صورت می‌گیرد، اظهار کرد: این گروه از متخصصان به ویژه متخصصان عفونی و ریه و پرستاران در معرض سیلی از بیماران تنفسی قرار گرفته‌اند که برای دریافت خدمات درمانی به بیمارستان‌ها و مطب‌ها مراجعه می‌کنند.

وی با بیان اینکه نظام درمان کشور به شدت درگیر این بیماری شده، با اشاره به علایم این درگیری، عنوان کرد: افزایش بار بیماران و مراجعان ورودی به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی، افزایش فعالیت‌های تشخیصی کلینیکی و پاراکلینیکی، افزایش نیاز به خدمات مراقبت بیمارستانی، اختلال در روند عادی خدمات دهی مراکز بیمارستانی و تغییر کاربری برخی از آنها برای ارایه خدمات ویژه به بیماران کرونایی، افزایش تماس کادر درمان با بیماران و احتمال آلودگی آنان، افزایش سرعت استهلاک تجهیزات تشخیصی و درمانی و خرابی زودتر از موعد آنها، افزایش ساعات کار کادرهای درمانی و عوارض مرتبط با کار بیش از حد توان مانند خستگی مفرط و مزمن، افزایش خطاهای پزشکی، افزایش تخلفات درمانی و افزایش انتظارات جامعه از پزشکان برخی از این علایم است.

اهمیت توجه به ظرفیت سیستم درمانی کشور برای تشخیص، غربالگری و درمان بیماران

این عضو هیات علمی دانشگاه  با بیان اینکه با جمعیتی از پزشکان، رزیدنت ها، پرستاران و بهیاران در معرض فرسودگی شغلی روبرو هستیم، با طرح مسایلی همچون میزان ظرفیت سیستم درمانی کشور برای تشخیص، غربالگری و درمان بیماران، اظهار کرد: اگر میزان ورودی بیمار به لایه درمانی کشور بیش از توان خدمات‌دهی شد، چه باید کرد؟ بیمارستانهای پر از بیمار (مخصوصا بیماران بدحال و نیازمند بستری)، کادر درمانی را هم بیمار کرده و توان خدمات‌دهی آنان را کاهش می‌دهد، به گونه‌ای که پزشکان و پرستاران خود به خدمات گیرندگان لایه درمانی تبدیل می‌شوند، از طرفی از دست رفتن پزشک و پرستارِ متخصص ظرفیت و توان لایه درمانی را کاهش می‌دهد.

خط مقدم دانستن نظام درمان، ظلم مضاعف به آنان است

دکتر پویاکیان در ادامه با بیان اینکه گروهی از مردم عادی، پزشکان و پرستاران معتقدند که نظام درمانی کشور خط مقدم مقابله با کروناست و باید قدر فداکاری کارکنان نظام درمانی را بدانیم، عنوان کرد: شکی در این نیست که باید جان‌فشانی کادر درمانی و مراقبت را قدر بدانیم اما کادر درمان نباید خط مقدم مقابله با کرونا باشند و این تلقی از "خط مقدم مقابله با اپیدمی کرونا" ناشی از یک خطای شناختی است.

اهمیت بسزای اقدامات پیشگیرانه در کنترل شیوع کروناویروس

وی با بیان اینکه ذهن انسان در ارزیابی اقداماتی که جلوی چشم نبوده و یا قابل شمارش نیست، موفق عمل نمی‌کند، اظهار کرد: مردم هر روز گزارش تعداد موارد ابتلا به بیماری، فوت ناشی از بیماری یا موارد بهبود یافته را دریافت کرده و در مورد اثربخشی اقدامات درمانی و حجم تلاشی که کادر پزشکی و پرستاری برای افزایش موارد بهبود و کاهش موارد مرگ انجام می‌دهند، قضاوت می‌کنند، این در حالیست که قضاوت در مورد تعداد افراد سالمی که به دلیل اقدامات مؤثر پیشگیرانه بیمار نشده‌اند، بسیار دشوار است، چراکه این اقدامات نه دیده می‌شود و نه چندان ملموس و قابل مشاهده است. به بیان دیگر برای ذهن، مفهوم بهبود ۱۰۰ نفر بر اثر اقدامات پزشکی قابل درک‌تر از سالم ماندن همین تعداد افراد بر اثر اقدامات پیشگیرانه است.

نادیده گرفتن نقش مهم اجتماعی تخصص‌های پیشگیرانه در کنترل شیوه و همه‌گیری کرونا

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه مراکز و افراد فعال در حوزه پیشگیری در معرض دید و مراجعه عموم مردم قرار ندارند، عنوان کرد: گاهی مردم نام این مراکز را هم نشنیده و نمی‌دانند کدام تخصص‌های علمی تلاش می‌کنند که مردم بیمار نشوند. بنابراین، این خطای شناختی بزرگ سبب می‌شود تا ما کادر پزشکی و درمانی را جلو انداخته و آنان را با سیل بزرگی از بیماران تنها گذاشته و نقش مهم اجتماعی تخصص‌های دیگر و حتی خودمان را برای جلوگیری از ورود بیمار بیشتر به سیستم درمانی نادیده بگیریم.

وی با تاکید بر اینکه نظام بیمارستانی و درمانی کشور مرز بلافصل مقابله با بیماری است، اظهار کرد:  این در حالیست که احتمال تلفات در درگیری مستقیم با این مهاجم (ویروس کرونا) بسیار زیاد است.

بکارگیری واژه "مقابله" در کنترل اپیدمی ابهام زاست

این متخصص مهندسی بهداشت حرفه ای و ایمنی کار در ادامه با توضیح این مساله که شاید ریشه این خطای شناختی در کاربرد واژه "مقابله" با کرونا باشد، ادامه داد: به طور معمول در ادبیات رسانه‌ای از واژه مقابله با اپیدمی کرونا صحبت میشود که ابهام دارد. زیرا مشخص نیست که مقابله باید با چه رویکردی انجام شود، برای رفع این ابهام بهتر است از دو واژه "پیشگیری" و "پاسخ" استفاده کنیم.

از منظر پیشگیری، نظام درمانی خط آخر مقابله است

دکتر پویاکیان ادامه داد: واژه "پیشگیری" برای اشاره به تمامی اقدامات مؤثر در جلوگیری از تولید بیمار و واژه "پاسخ" برای اشاره به تمام اقدامات موثر در کاهش پیامدهای ناشی از بیماری برای فرد و جامعه استفاده می شود، بنابراین آشکار است که نظام درمانی کشور خط مقدم پاسخ به اپیدمی است، ولی اگر از منظر پیشگیرانه به موضوع نگاه کنیم، نظام درمانی کشور خط آخر مقابله محسوب می شود.

موثرترین راه کنترل اپیدمی کرونا

وی با تاکید بر اینکه اپیدمی کرونا مشکلی است که پوسته پزشکی داشته ولی هسته آن سیستمی است، اظهار کرد: موثرترین راه کنترل این بیماری، تمرکز بر راهکارهای سیستمی و کنترل رفتار مردم برای کاهش تماسهای فرد به فرد در جامعه است و برای کاهش ورود بیمار به سیستم درمانی کشور باید لایه‌های دفاعی به طور موثری عمل کنند.

 لایه های پیشگیرانه برای کنترل کرونا

قبل از نظام درمان پنج لایه دفاعی برای کنترل شیوع وجود دارد

این عضو هیات علمی گروه مهندسی بهداشت حرفهای و ایمنی کار با بیان اینکه پیش از رسیدن به لایه‌ تشخیص و درمان پنج لایه دفاعی وجود دارد، تصریح کرد: به ترتیب لایه‌های کنترل ترددهای ضروری برای تهیه مایحتاج زندگی و حیات؛ کنترل ترددهای شغلی، مالی و خدماتی، کنترل ترددهای آموزشی و پژوهشی، کنترل ترددهای غیرضروری تفریحی و گردشگری و کنترل‌های بهداشت عمومی، محیط و حرفه‌ای پیش از لایه تشخیص و درمان بیماری قرار می‌گیرند و در صورتی که این لایه‌های دفاعی عملکرد مطلوبی داشته باشند، میزان بیماران ورودی به نظام درمانی کشور کاهش چشمگیری خواهد یافت.

وی ادامه داد: اقدام برای مهار انتشار کرونا از لایه‌ اول کمک خواهد کرد تا توان و ظرفیت نظام درمانی کشور برای شناسایی و درمان بیماران تحلیل نرود. بنابراین خط مقدم مقابله با کرونا نه در بیمارستان‌ها بلکه در سازمان‌هایی است که مسئولیت مدیریت زندگی روزمره مردم برای تهیه مایحتاج روزانه زندگی و جلوگیری از ترددهای بی مورد و غیرضروری را دارند.

دکتر پویاکیان در خاتمه با بیان اینکه متخصصانی که در این لایه‌ها کار می‌کنند سربازان گمنامی هستند که چشم به همکاری آحاد مردم برای مدیریت بیماری کرونا دارند، اظهار کرد: برای مدیریت مؤثرتر و بهتر کرونا باید زاویه دید خود را تغییر دهیم. خط مقدم جای دیگریست، کیلومترها دورتر از بیمارستان.