از میان ٨٢ گروه شرکت‌کننده در سی‌وپنجمین جشنواره موسیقی فجر تنها پنج گروه موسیقی زنان حضور دارند؛ گروه‌هایی که البته اجراهایشان طبق رسم همیشگی ویژه زنان و در فرهنگسرای نیاوران است و همین موضوع هم همیشه باعث انتقادها و گلایه‌هایی می‌شود.
به هر ترتیب، شب گذشته (سه‌شنبه‌شب) و امشب (چهارشنبه) روز موسیقی زنان در جشنواره موسیقی فجر است که امسال به صورت محدود زنان را هم در حاشیه کار دیده است. سال گذشته هیچ گروهی ویژه زنان در جشنواره موسیقی حضور نداشت و شهرام صارمی، دبیر اجرایی سی‌وچهارمین دوره جشنواره موسیقی فجر همان زمان گفت از نظر شورای ارزیاب، هیچ‌کدام از گروه‌های درخواست‌کننده شرایط حضور در جشنواره را نداشتند. اما حالا طبق جدول اعلام برنامه‌های جشنواره موسیقی، پنج گروه با عنوان‌های «نوشه» به سرپرستی نیوشا بریمانی، «کوک ماه» به سرپرستی لیلا جعفرپور، «چریکه‌سنه» به سرپرستی شرمین زرفشان، «تیدا» به سرپرستی ترگل خلیقی و «ستاره قطبی» به سرپرستی بهار ایلچی در بخش ویژه زنان فجر سی‌وپنجم حضور دارند.
البته از نظر ترگل خلیقی، یکی از دلایل کم بودن اجراهای زنان در جشنواره فجر این است که گروه‌های زنان تلاش زیادی برای ارایه موسیقی خوب نمی‌کنند؛ چون نه ویدیویی از کارهای آنان ضبط و نه در جایی شنیده می‌شود. به همین علت تلاش آنان برای ارایه موسیقی خوب کمرنگ است. لیلا جعفرپور، سرپرست گروه موسیقی «کوک ماه» هم درباره اختصاص سالن نیاوران به زنان گلایه دارد: «سالن نیاوران تعداد صندلی‌های محدودی دارد و یک گروه موسیقی با وجود هزینه‌های بالای برگزاری کنسرت باید به فروش ۱۰۰ بلیت راضی باشد و بقیه بلیت‌ها را در اختیار میهمانان و اقوام قرار دهد. اگر امکان اجرا در سالن بزرگ‌تری مثل تالار وحدت را داشته باشیم، خانم‌های بیشتری می‌توانند کار ما را ببینند و شاید کمی از هزینه‌ها جبران شود.» او درباره دلیل اختصاص‌ندادن تالار وحدت به این پنج گروه زنان از دفتر موسیقی سوال کرده و این پاسخ را شنیده است: «تصمیم‌گیری با کمیته موسیقی بوده است.»
در کنار همه این انتقادات، ماجرای دیگری هم برای گروه‌های موسیقی زنان وجود دارد که به‌شدت آزاردهنده است، اینکه در اجراهای زنان، مخاطبان به جای توجه به موسیقی و ماهیت آن به ظاهر موزیسین‌ها توجه می‌کنند: «اگر ما با ظاهر خیلی ساده روی صحنه برویم، شاید خیلی مورد توجه قرار نگیریم. البته اینها دلیل نمی‌شود که یک گروه کیفیت موسیقی خود را پایین بیاورد و بیشتر جذب ظاهر شود؛ به‌هرحال زیبایی کار باید با نوع موسیقی و صدا دیده شود.»
٣٧درصد شرکت‌کنندگان جشنواره زن هستند
به جز این پنج گروه ویژه زنان، آرپینه ایسرائیلیان، پیانیست زن ارمنستانی در روز نخست جشنواره برای تک‌نوازی پیانو در تالار وحدت روی صحنه رفت. گروه هنرستان موسیقی دختران از دیگر گروه‌هایی بود که در سالن سوره اجرا داشت و البته ترکیب نوازندگان گروه خنیاگران مهر به رهبری بهزاد عبدی هم که در اجراهای روز نخست گنجانده شده بود به زنان اختصاص داشت. طبق آمار شاهین فرهت، دبیر سی‌وپنجمین دوره جشنواره موسیقی فجر در کل ۱۶۰۴ هنرمند در این جشنواره شرکت کرده‌اند و ٣٧درصد آنان را زنان تشکیل می‌دهند. در این دوره از جشنواره اجراهای دیگری هم با محوریت زنان برگزار شده است، ازجمله کوارتت زهی نماد در تالار رودکی به سرپرستی ستاره بهشتی و البته گروه کوبه‌ای و آوازی ودا به سرپرستی سودابه سالم.
آشنایی با همه فرهنگ‌ها حق کودکان است
امسال گروه کوبه‌ای و آوازی ودا از معدود گروه‌های موسیقی کودکان و نوجوانان در جشنواره بود که به اجرای برنامه پرداخت و البته سرپرست گروه انتقاداتی را هم نسبت به جشنواره مطرح کرد. سودابه سالم گفت که متاسفانه جای گروه حرکات موزون در جشنواره خالی است و همیشه در طول این سال‌ها نادیده گرفته شده است: «جشنواره و سالن تالار وحدت باید در اختیار هنرمندان شهرستانی هم قرار گیرد.» او همچنین از عملکرد صداوسیما و آموزش و پرورش در بی‌توجهی به آموزش کودکان ایرانی و آشنایی با فرهنگ‌های مختلف کشور گلایه کرد و گفت که آموزش و آشنایی با همه فرهنگ‌ها حق همه آنهاست. در این اجرا کودکان بسیاری به همراه خانواده‌شان در سالن تالار وحدت حضور داشتند که البته به جای تماشای اجرا به فکر بازی و شیطنت‌های کودکانه بودند.
اجرای چند قطعه بی‌کلام ریتمیک با گروه سازهای کوبه‌ای مثل قوشاناقارا (ساز آذربایجانی)، تنبک، دف، دهل، ناقارا، عود، کمانچه و پیانو در کنار چند ترانه محلی نظیر قطعه محلی لُری به نام دختر بویر احمدی، قطعه کُردی تحت عنوان چاوانم، ای سر کتل، قطعه محلی استان فارس، قطعه بندری اییا اییار، قطعه مازندرانی درانه جان (عزیز جون)، گل پامچال، ای لاچین (با ترجمه ارمنی و آذربایجانی و اندکی دخل و تصرف) و چند قطعه دیگر رپرتوار اجرایی گروه ودا را تشکیل داده بود. سودابه سالم هم دلیل انتخاب این قطعه‌‌ها را ضرورت آشنایی کودکان با فرهنگ شهرهای مختلف ایران عنوان کرد. ارکستر چکاوک به رهبری رضا شایسته، گروه موسیقی «نغمه‌گردان» به سرپرستی احسان عبایی و خوانندگی سیدمحمد حسینی، گروه موسیقی «هوران» به سرپرستی بهروز قهاری و خوانندگی بامداد فلاحتی، کوارتت زهی خلیج فارس به سرپرستی امین غفاری، دو گروه موسیقی «هم‌نوازان وداد» و «هم‌نوازان فاخته» از دیگر گروه‌هایی بودند که دوشنبه‌شب در سالن‌های کنسرت برای جشنواره امسال اجرا داشتند، آن هم در جشنواره‌ای که حتی رقابتی هم نیست.
