همه چیز درباره قاتل پرندگان در میانکاله

علی صفر ماکنعلی، معاون بهداشتی  وپیشگیری سازمان دامپزشکی در تشریح جزئیات سم بوتولیسم گفت: بوتولیسم بیماری فلج کننده، کشنده و مرگباری است که با هضم توکسین تولید شده از طریق کلستریدیوم بوتولینوم  ایجاد می‌شود. شیوع بوتولیسم در پرندگان آبزی حیات وحش اتفاق می‌افتد که طی آن تعداد زیادی از پرندگان دچار عفونت شده و تلف می‌شوند. همچنین شیوع بوتولیسم پرندگان می‌تواند هفته‌ها طول بکشد و ممکن است مجددا بازپدید شود.

وی ادامه داد: کلستریدیوم بوتولیسم یک باکتری بی هوازی است که در گیاهان فاسد و مواد حیوانی تکثیر می‌شود و اغلب در دریاچه ها در دوره‌های کمبود اکسیژن و کیفیت پایین آب رخ می‌دهد. البته این باکتری در تالابها و دریاچه‌هایی که بالاترین استانداردهای حفاظتی را هم داشته‌اند، گزارش شده است؛ یعنی تاکنون تمامی عوامل محیطی بروز این رخداد  شناسایی نشده است.

به  گفته وی علائم پیش رونده (تدریجی) آن به گونه‌ای است  که عضلات پرنده سست و نرم و در نهایت فلج می‌شود و اثرات توکسین تولید شده در بدن پرندگان باقی می‌ماند.

معاون بهداشتی و پیشگیری سازمان دامپزشکی اظهار کرد: پرنده‌های درگیر بیوتوکسین قادر به استفاده از بالها و پاهای خود  نبوده و به عبارتی دچار کم حرکتی و ناتوانی پرواز می‌شوند. این پرنده ‌ها که دچار فلجی ماهیچه‌های گردن می‌شوند، توانایی نرمال نگه داشتن سر خود را از دست می دهند. به همین دلیل گردن آنها خمیده شده و به آنها گردن خمیده می‌گویند. این پرندگان می توانند روزها دراین موقعیت باقی بمانند.

نقش سیل در بروز بیماری

وی با بیان اینکه بروز این بیماری در تابستان ها بیشتر است ولی احتمال ابتلا به بیماری از ماه های آذرتا بهمن نیز وجود دارد  گفت: در تابستان اسپورها (هاگ) از حالت نهفته خارج و تحت تاثیر عوامل متعددی فعال می‌شوند و تولید سم می‌کنند. اینکه  اخیرا با این پدیده مواجه شدیم، به دلیل این است که بروز این اتفاق از آذر تا بهمن ماه نیز دور از انتظار نیست. از طرفی پدیده هایی مانند سیل هم می‌توانند در تعیین زمان بروز این مساله موثر باشند.

ماکنعلی با بیان اینکه مرگ با بیوتوکسین به علت نقصان تنفس و غرق شدن است، گفت: تشخیص آزمایشگاهی بوتولیسم پرندگان سخت است  اما  این کار را به روشی تخصصی در کشور انجام دادیم و حتی تیپ بیوتوکسین هم مشخص کردیم.

وی در پاسخ به اینکه چرا آبزیان موجود در تالاب آلوده به این سم نشده اند؟ اظهار کرد:  در این تالاب باید به جمعیت ماهی و نوع ماهی توجه کرد. ماهیان سردابی از حساسیت بالا و ماهیان گرم‌آبی از مقاومت بالایی برخوردارند. ماهیان میانکاله بسیار کم و  غالبا از نوع گرم آبی هستند و اگر هم تلفاتی در آبزیان اتفاق بیفتد این ماهیان توسط مرغان ماهی‌خوار خورده می شوند و نشانه ای باقی نمی‌ماند.

پرهیز از فعالیت ورزشی در تالابها و امثال آن

او در پاسخ به اینکه آیا این بیماری قابلیت سرایت به انسان را دارد؟ گفت: انتقال تیپ  c بوتولیسم پرندگان به انسان گزارش نشده است؛ بنابراین خطر سلامت انسان از تیپ c بوتولیسم بسیار کم در نظر گرفته می‌شود. البته انواع دیگر بوتولیسم و بیماری‌های منتقل شده از آب (water-born) ناشی از آب راکد و با کیفیت پایین می تواند بیماریهای انسانی به‌وجود آورد؛ بنابراین احتیاط های اساسی مانند شنا نکردن و استحمام نکردن (عدم شست‌وشو) در آب های متاثر از عفونت ، ننوشیدن آب برکه‌ها و راه‌های آبی و خودداری از انجام ورزشهای آبی در برکه ها و دریاچه ها و راههای آبی که پرنده های مرده یا عفونی در آنها یافت شده اند، ضروری است.

معاون بهداشتی و پیشگیری سازمان دامپزشکی اضافه کرد: انتقال این بیماری به سگها و گربه‌ها نادر است؛ اگرچه هر دو گونه مستعد بیماری هستند؛ بنابراین بایستی مراقبت های انسانی برای حیوان هم در نظر گرفته شود.

ماکنعلی با بیان اینکه  انسان یا حیوانی که در معرض آب راکد  و گل آلود قرار گرفته باشد، ممکن است آلوده به باکتری ها و خزه های دریایی و توکسین های بیو شیمیایی شده باشد، گفت: باید مانع  دسترسی حیوانات خانگی به آبهای راکد شد. همچنین اگر در خلال مدت قدم زدن با حیوان خانگی،  با پرنده بیمار، مرده یا با آب راکد و گل آلود مواجه شدید بهترین کار این است که نگذارید حیوان از آب راکد یا پرنده مرده بخورد یا در آن آب شنا کند.

وی در پایان گفت: همه پرنده های مرده باید بی درنگ حذف شوند زیرا منبع مهم توکسین هستند. توکسینها مکررا در لارو و خر مگسهایی که از پرنده های مرده تغذیه می کنند پیدا می شوند. در حقیقت از روشهای مهم انتشار این  بیماری تغذیه حشرات از پرندگان آبزی است. از طرفی باید برای پیشگیری این‌بیماری، گروه های گیاهان  اکسیژن زا تامین و گردش آب نیز برقرار شود.