امام سجاد(ع) چگونه عمه خود حضرت زینب(س) را توصیف کرده اند؟

جی پلاس: پنجم جمادی الاول مصادف با ولادت بانوی صبر و ایستادگی حضرت زینب سلام الله علیهاست که مناسب است مرور کوتاهی به زندگی آن بزرگوار داشته باشیم:

در مورد ولادت حضرت زینب ـ سلام الله علیها ـ مورخان اقوال گوناگونی را ذکر کرده اند. دو قول مشهور در مورد ولادت ایشان: 1. پنجم جمادی الاولی سال پنجم هجری.[1] 2. و برخی نیز سال ششم هـ. ق. را سال ولادت ایشان می دانند.[2] البته اقوال دیگری نیز ذکر شده است. مادر بزرگوارشان حضرت «فاطمه زهرا ـ سلام الله علیها ـ» و پدرشان امیرالمؤمنین علی ـ علیه السلام ـ است.

این بانوی بزرگوار در شهر «مدینه» تولد یافت. مدت زندگی ایشان با مادرش حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ حدود پنج یا شش سال بوده است.[3] شوهرِ «زینب» «عبدالله بن جعفر» پسر عموی بزرگوارشان است. «او یکی از شخصیتهای مشهور اسلام و از سخاوتمندان بنام و معروف است».[4]

حضرت زینب ـ سلام الله علیها ـ دارای القاب و کنیه های زیادی است. «یکی از القاب آن حضرت که در روایات آمده، «عقیله» یا «عقیله بنی هاشم» است که به معنای زن ارجمند و گرامی درمیان قوم خود است»[5] از دیگر القاب آن حضرت می توان «صدیقه صغری» «عارفه» «عالمه»، «فاضله»، «کامله» و «عابده آل علی»[6] را نام برد.

حضرت زینب ـ سلام الله علیها ـ تا زمانی که امیر المؤمنین(ع) در مدینه بودند با شوهرش عبدالله بن جعفر در مدینه زندگی کردند و زمانی که امیر المؤمنین(ع) پایتخت حکومت اسلامی را به کوفه منتقل کردند به کوفه نقل مکان کردند. «حضرت زینب در کوفه به ارشاد و تعلیم زنان کوفه اشتغال داشتند».[7] حضرت علی ـ علیه السلام ـ در سال 40 هجری در کوفه به شهادت رسیدند. بنابراین سن حضرت زینب ـ سلام الله علیها ـ در این زمان تقریبا 35 سال بود. حدود 10 سال هم بعد از شهادت پدر بزرگوارشان با برادرشان امام حسن ـ علیه السلام ـ زیست کردند. «امام حسن علیه السلام » در سال 50 هجری به شهادت رسیدند.[8]

بعد از شهادت امام حسن ـ علیه السلام ـ 10 سال نیز با برادر دیگرشان یعنی امام حسین ـ علیه السلام ـ زندگی کردند. حضور ده ساله زینب ـ سلام الله علیها ـ در صحنه زندگی برادرشان حسین ـ علیه السلام ـ پر حادثه ترین و رنج آورترین دوران زندگی ایشان است. حضرت زینب در طول زندگی با مصائب زیادی روبرو شدند. اما حضور ایشان در کربلا و دیدن آن صحنه های دلخراش و از دست دادن برادران و فرزندان و فرزندان برادر از همه مصیبتها دردآورتر و ناگوارتر بود. چرا که در یک روز همه عزیزانشان به خصوص برادرشان امام حسین ـ علیه السلام ـ را از دست دادند. هنگام مصیبت جانگداز کربلا حضرت زینب ـ سلام الله علیها ـ 55 ساله بودند. این بانوی بزرگواردر شب یک شنبه چهاردهم ماه رجب سال 62 هجری درگذشتند.[9] هر چند اقوال دیگری نیز در مورد ماه وفات ایشان وجود دارد. اما قول مشهور همان 14 ماه رجب سال 62 هجری است. سید هاشم رسولی محلاتی می نویسد: «مشهور آن است که وفات آن بانوی معظمه در شب یک شنبه چهاردهم ماه رجب سال 62 هجری اتفاق افتاد. یعنی حدود یک سال و نیم بعد از واقعه عاشورا».[10] اختلافی که در وفات آن حضرت وجود دارد در ماه وفات آن حضرت است و گرنه همه ی مورخان اتفاق دارند که سال وفات ایشان همان سال 62 هجری است. بنابراین این بانوی شریف تقریبا یک سال و نیم بعد از واقعه عاشورا رحلت فرمودند.

فضایل زینبیه

1. صبر زینبی:

«شهید مطهری» در این رابطه می نویسد: «در حماسه حسینی آن کسی که بیش از همه درس تحمل و بردباری را آموخت و بیش از همه این پرتو حسینی بر روح مقدس او تابید خواهر بزرگوارش زینب ـ سلام الله علیها ـ بود».[11] و در ناسخ التواریخ آمده است: «محققاً از آغاز خلقت تاکنون هیچ زنی از زنهای انبیا و اولیا با این حلم و بردباری پدید نیامده است».[12]

2. عبادت آن حضرت:

«زینب کبری در تمام مدت اسارت تهجد و نماز شبش تعطیل نشد»[13] در کتاب ریاحین الشریعه آمده است: «شب زنده داری زینب در تمام عمرش ترک نشد حتی شب یازدهم محرم».[14]

3. سخنوری آن حضرت:

خطبه های آتشین و زیبای زینب در کوفه و شام که یزید و یزیدیان را رسوا کرد در حد اعلای فصاحت و بلاغت بود. شهید مطهری در این رابطه می نویسد:

«خطابه ای که حضرت زینب در مجلس یزید خوانده است از خطابه های بی نظیر دنیاست».[15]

4. علم آن حضرت:

زمانی که حضرت زینب ـ سلام الله علیها ـ خطبه پرمحتوا و آتشین خود را در بازار کوفه ایراد کردند، امام سجاد ـ علیه السلام ـ در تأیید مقام علمی زینب ـ سلام الله علیها ـ فرمودند: الحمدلله تو دانشمند و عالمه ای بدون معلم و بانوی خردمندی بدون استاد هستی».[16] این سخن امام سجاد ـ علیه السلام ـ نشان دهنده علم لدنی آن حضرت است.

5. بزرگواری آن حضرت:

در بزرگواری آن حضرت ـ سلام الله علیها ـ همین نکته بس که زمانی که در عصر روز عاشورا دو پسرشان را شهید کردند از خیمه پای بیرون نگذاشتند،[17] در حالی که هنگام شهادت سایر شهدا از خیمه بیرون می آمدند و امام حسین ـ علیه السلام ـ را دلداری می دادند ولی اینجا برای این که برادرشان حسین ـ علیه السلام ـ خجالت نکشد از خیمه بیرون نیامدند.

6. شباهت حضرت به پدر بزرگوارشان:

خلاصه باید گفت: «شئونات باطنیه و مقامات معنویه حضرت زینب ـ سلام الله علیها ـ نایبه زهرا، امینه خدا... را هیچ کس نتواند به تحریر و تقریر در آورد».[18] «ابن اثیر» می نویسد: «زینب در فصاحت و بلاغت و زهد و عبادت و فضیلت و شجاعت و سخاوت شبیه ترین مردم به پدر خود علی ـ علیه السلام ـ و مادر خود فاطمه ـ سلام الله علیها ـ بود».[19]

پی نوشت ها

[1].علی محمد علی دخیل، زینب بنت الامام امیرالمؤمنین، بیروت، موسسه اهل البیت ـ علیهم السّلام ـ، 1399 هـ، ص 10.

[2].بنت الشافی، زینب بانوی قهرمان کربلا، مترجم حبیب چایچیان، تهران، نشر امیرکبیر، چاپ 16، 1373، ص 16.

[3].مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چ دوم، 1403ه‍ ق، 1983 م، ج43، ص215.

[4].رسولی محلاتی، سید هاشم، زندگانی حضرت زهرا و دختران آن حضرت، تهران، انتشارات علمیه اسلامیه، چاپ اول، ص 273.

[5].همان، ص 270.

[6].علی محمد علی دخیل، پیشین، ص 11.

[7].رسولی محلاتی، سید هاشم، پیشین، ص 285، بعد از شهادت امام علی ـ علیه السلام ـ حضرت زینب - سلام الله علیها - مجددا به مدینه بازگشتند.

[8].مفید، ارشاد، ترجمه محمد باقر ساعدی، تهران، انتشارات کتابفروشی اسلامیه، 1376 ش، ص 192.

[9].بنت الشاطی، پیشین، ص172.

[10].رسولی محلاتی، سید هاشم، پیشین، ص 285.

[11].مطهری، مرتضی، حماسه حسینی، تهران، انتشارات صدرا، چاپ بیست و یکم، سال 1375، ج 2، ص 225.

[12].سپهر، عباسقلی خان، ناسخ التواریخ، جزء اول، کتابفروشی اسلامیه، ص 73.

[13].مطهری، مرتضی، تفسیر سوره مزمل، تهران، انتشارات صدرا، 1364، ص 68.

[14].محلاتی، ذبیح الله، ریاحین الشریعه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ج 3، ص 61.

[15].مطهری، مرتضی، فلسفه اخلاق، تهران، انتشارات صدرا، 1375، ص 59.

[16].محلاتی، ذبیح الله، پیشین، ج3، ص 75.

[17].همان، ص74.

[18].سپهر، پیشین، ص 73.

[19].صادقی اردستانی، احمد، زینب قهرمان، تهران، نشر مطهر، چاپ اول، 1372، ص 392، به نقل از وسیلة الدارین فی انصار الحسین، ص432.

منبع: پایگاه اطلاع رسانی حوزه