تمام جزییات درباره بوی نامطبوع در پایتخت

به گزارش جی پلاس، چهارشنبه 12 دی 1397 حدود ساعت 15 بوی نامطبوعی در بخش‌هایی از شهر تهران همچون زعفرانیه، میدان آرژانتین، میدان فاطمی، خیابان ظفر، عبدل‌آباد، خیابان بهشتی، میدان گمرک، نارمک، خیابان فلسطین، میدان هفت تیر و سیدخندان، میرزای شیرازی، چهارراه ولیعصر، سهروردی، آزادی، میدان ولیعصر، بلوار کشاورز و شیخ فضل‌الله نوری استشمام شد که تا پایان شب ادامه داشته و توسط بسیاری از شهروندان به سامانه 137و سازمان آتش‌نشانی تحت عناوین مختلف مانند بوی لاشه حیوانات مرده، بوی سوزاندن زباله، بوی فاضلاب و ...اطلاع‌رسانی شد.

بررسی اطلاعات هواشناسی از ایستگاه‌های مختلف از جمله جهت وزش باد، سرعت باد و دمای هوا در ساعات مورد نظر به منظور استفاده در تحلیل رفتار عوامل تولیدکننده بو و انتشار در سطح شهر مورد استفاده قرار گرفت.

جهت وزش باد در ایستگاه ها جنوبی یا جنوب شرقی بوده است

بر اساس اطلاعات به دست آمده از سایت هواشناسی در روز چهارشنبه از ساعت 15 تا ساعت 18 جهت باد در اکثر ایستگاه‌های سنجش شده جنوبی و یا جنوب شرقی بود.

با بررسی‌های کارشناسی انجام شده در خصوص رفتار انتشار بو و زمان آن، ارتباط با اینورژن و افزایش آلاینده‌های هوا، سرعت و جهت وزش باد و افزایش رطوبت در هوای محیط وجود دارد.

اداره کل محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران با همکاری بخش‌های ذیربط در شهرداری شامل شرکت کنترل کیفیت هوا، سازمان مدیریت بحران، سازمان آتش‌نشانی، سامانه بازرسی و 137 به منظور شناسایی منبع انتشار بو و نوع آلاینده‌های منتشره که منجر به این بوی نامطبوع شد‌ه‌اند، با سایر دستگاه‌ها با محوریت استانداری تهران و نیز سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان هواشناسی،سازمان زمین‌شناسی، وزارت نیرو جلسات و همکاری‌های مختلفی داشته است.

مطالعات مرکز تحقیقات آلودگی هوا، پژوهشکده محیط زیست دانشگاه علوم پزشکی تهران

یافته‌های این بررسی حاکی از این است که به احتمال زیاد علت این پدیده ترکیبات حاوی گوگرد بوده است و به واسطه افزایش ناگهانی در غلظت 2SO و تعداد ذرات معلق هوا شاید بتوان گفت که انتشار (عمدی/سهوی) ترکیبات حاوی گوگرد در یک منطقه شهر تهران علت اصلی آن باشد و با توجه به اینکه براساس داده‌های کیفیت هوای شهر تهران بیشترین میزان افزایش در غلظت 2SO در حوالی ایستگاه شادآباد (جنوب غربی تهران) و مناطق شهری 19 و 16 بوده است. لذا احتمالاً این مناطق یا نواحی بالادست آنها در جهت وزش باد کانون این پدیده بوده باشند.

روند بو مشخص و ثبات نبود

مقایسه مسیر باد و ثبت گزارشات مردمی، نشان می‌دهد که طی روزهای وقوع رخداد، انتشار بو روند مشخص و ثابتی نداشته است.

ثبت گزارشات نشان می‌دهد که منبع انتشار آلاینده نمی‌تواند به تنهایی یک منبع کانونی(نقطه‌ای) باشد، قطعاً دلایل متعددی در انتشار این بو مؤثر هستند که در سطح شهر تهران نیز حضور دارند.

در واقع احتمال می‌رود منبع متحرک و یا به صورت شبکه‌ای در سطح شهر باشد. از آنجایی که امکان ترکیب آلاینده‌های هوا در مجاورت رطوبت و ایجاد آلاینده‌های ثانویه نیز وجود دارد، لذا می‌توان اظهار کرد گازهای آلاینده که به تنهایی عامل ایجاد بو ‌نیستند، در مجاورت رطوبت، با یکدیگر ترکیب شده و منجر به انتشار بوی نامطبوع می‌شوند، اما تا اندازه‌گیری دقیق و مستمر در خصوص  ترکیبات   گازی و آلاینده‌های ثانویه، قطعیت هیچ یک از منابع مشخص نمی‌باشد.

سناریوهای محتمل درباره انتشار بوی نامطبوع در سطح شهر تهران

1. موقعیت مکانی برخی نقاط گزارش شده مردمی طی تماس با سازمان پیشگیری و مدیریت بحران و سامانه 137 با انشعابات شبکه فاضلاب شهری مجاورت و مطابقت دارد.

2. صنایع مستقر در جنوب تهران نیز در انتشار آلاینده‌ها و بوی نامطبوع تهران نیز تأثیرگذار هستند. طی روزهای اخیر (16 آذر تاکنون) کارخانه‌های سیمان جنوب تهران و پالایشگاه‌ شهرری از سوخت مازوت و نیروگاه باقرشهر نیز از گازوئیل استفاده کرده اند که استفاده از این سوخت‌ها علاوه بر افزایش ذرات معلق در هوای محیط، گازهای دی‌اکسید گوگرد را نیز به محیط انتشار می‌دهند.

بوی 11 آذر از جنوب تهران بود

با توجه به جنوبی بودن باد در روز دوشنبه یازدهم آذر ماه 1398 احتمال انتقال بوی نامطبوع از جنوب تهران و محور آزادراه خلیج‌فارس (حوالی فرودگاه) با توجه به شناسایی عوامل متعدد  مولد بو در این محور وجود دارد.

ایجاد بوی نامطبوع به دلیل جابه جایی گسل مردود است

4. با توجه به اظهارات نماینده سازمان زمین‌شناسی کشور، ایجاد بوی نامطبوع به دلیل جابجایی گسل‌ها مردود است و اصولاً این نوع گازها واجد بو نمی‌باشند. 

5. در سناریوی محل دفن زباله آرادکوه که یک منبع سطحی است در صورتی که گازهای ترکیبات سولفور و یا H2S موجب انتشار بو باشند، امکان انتشار وجود دارد.

وضعیت ثبت سامانه 137 و پیام‌های ثبت شده، نشان می‌دهد در برخی از روزها علی‌رغم انتشار بو و ثبت آن در سایر مناطق، در مناطق 18، 21 و 19 گزارشی ثبت نشده است. 

همچنین با توجه به رفتار انتشار بو در سطح شهر تهران طی روز 11 آذر الی 26 آذر  سال جاری، چنانچه منبع نقطه‌ای باشد با افزایش فاصله و دور شدن از منبع قطعاً بو فروکش خواهد کرد. در صورتی که در روزهای مختلف میزان شکایت مردمی و زمان تماس‌ها بعضاً در مناطق شمالی از جمله منطقه 2 بیشتر از جنوبی بوده است.

ضمن اینکه آرادکوه با تهران 35 کیلومتر فاصله دارد و سرعت و جهت وزش باد به نحوی است که انتشار‌ آلاینده‌ها در مناطق جنوبی با شدت و حدت بیشتری از مناطق شمالی باشد، اما در گزارشات مردمی و طبق بازرسی از سطح شهر، میزان انتشار در مناطق مرکزی کمتر از جنوبی نیست. البته این موضوع نیاز به اندازه‌گیری دقیق از نوع و غلظت گاز دارد.

بو را می‌توان ترکیبی از مواد شیمیایی و گازها دانست. البته زمانی که بوسنجی برای اندازه‌گیری «بو» استفاده می‌کنیم، هدف تعیین کمیت غلظت بو است OU (واحد بو در هر مترمکعب) است و نه تعیین پارامترهای مختلف در ترکیبات شیمیایی که بو را به وجود آورده‌اند.

سنجش آلودگی بو، دانش نسبتاً جدیدی است استاندارد اروپایی EN13725 برای اندازه‌گیری بو اولین بار در سال 2033 تصویب شد و استانداردهای لازم در این خصوص در بسیاری از کشورها در حال تصویب است.

برای تعیین نوع پارامترهای تشکیل‌دهنده بو دو روش وجود دارد که یکی استفاده از افراد برای ارزیابی کمی و ثبت مشاهدات آنها پس از آموزش و دیگری استفاده از سنسورهای گازهای محیطی و اندازه‌گیری آنها است.

 استاندارد ملی در این زمینه تدوین نشده است

در کشور ما هنوز استاندارد ملی در این زمینه تدوین نشده است و مرکز هوا و تغییر اقلیم سازمان محیط زیست در زمینه تدوین این استاندارد موضوع را در دستور کار دارد.

در مورد سهم انتشار آلاینده‌ها در مناطقی که اثر تجمعی آلودگی وجود دارد، استفاده از اطلاعات هواشناسی و مدل‌سازی پراکندگی جوی است تا این امکان فراهم شود تا میزان انتشار بو از منابعی که محیط اطراف را متأثر می‌کنند، مشخص شود.

استفاده از مدل‌‌سازی پراکندگی جوی که بر اساس مدل‌های AERMOD و CALPUFF توسط آژانس حفاظت محیط زیست EPA تعیین شده و یا استانداردهای بین‌المللی بو مانند استاندارد EN13725 اروپا و ASTM آمریکا.

موارد در دستور کار

1- با ‌امعان‌نظر‌به ‌اهمیت‌ موضوع‌ و ‌تکرار‌ وقوع ‌انتشار‌ بو‌ در ‌پایتخت، به رغم تشکیل کارگروهی برای بررسی موضوع و پیگیری از دستگاه‌های ذی‌ربط با مسؤولیت استانداری تهران، اداره کل محیط زیست شهرداری تهران کارگروهی را با محوریت متخصصین دانشگاهی و تعدادی از دستگاه‌های مسؤول برای بررسی فنی موضوع تشکیل داده است.

2- به موازات آن، تشکیل کارگروه‌های کاری در شهرداری‌های مناطق 22‌گانه در ادارات محیط زیست برای رصد و مانیتورینگ بو.

3. علی‌رغم اندازه‌گیری‌هایی که سازمان حفاظت محیط زیست با دستگاه پرتابل انجام داده است، امکان شناسایی گازهای مولد بو فراهم نشده است. لذا می‌توان بهره‌گیری از دستگاه‌های سنجش گازهای محیطی با دقت بالا و استفاده از روش‌های آزمایشگاهی با استفاده از دستگاه GCMASS توأمان در دست اقدام است که از طریق سازمان مدیریت بحران و شرکت کنترل کیفیت هوا و آزمایشگاه‌‌های محیط زیست دستیابی به این زیرساخت‌ امکان‌پذیر خواهد شد و اداره کل محیط زیست شهرداری همکاری و پیگیری تا حصول نتیجه را در اولویت کاری قرار داده است.

4. آماده‌سازی آزمایشگاه‌های معتمد محیط زیست تهران در نمونه‌برداری و پایش همزمان.

5. همکاری با اداره کل محیط زیست استان تهران برای پایش زیست محیطی صنایع، جلوگیری از فعالیت واحدهای آلاینده در شهرستان‌های جنوبی استان تهران و زباله‌سوزی‌های غیرمجاز.

برخی از مسؤولان معتقد بودند که علت بوی نامطبوع تهران انباشت زباله ها در تهران است که البته این موضوع با توجه به نمودارها را رد شد.

انوشیروان محسنی بندپی استاندار تهران در این باره گفت: نتایج علمی و کارشناسی این معضل که در روزهای ۱۱ و ۲۳ آذر امسال علام شده حاکیست که سه نوع آمونیاک، sh۲ و  so۲ در تهران متصاعد شده است.

وی با بیان اینکه  یکی از کارخانه های تولید سیمان از گاز مازوت استفاده میکرد که بنا  شد تا سوخت آن تغییر کند، گفت:  در برخی مواقع سال جهت از جنوب به شمال تغییر کرده و به همین واسطه بویی مشابه گندیدگی تخم مرغ در مناطق مختلف شهر تهران استشمام می شود.

وی تاکید کرد:‌ تمامی صنایعی که فعالیت آنها منجر به انتشار گاز و بو می شود.

بوی نامطبوع در تهران بیشتر در زمان بارندگی رخ می دهد و به دلیل بارش باران نمی توان کانون آن را به درستی تشخیص داد.

محمد رستگاری معاون پایش و نظارت محیط زیست استان تهران بعد از انتشار این بو و بارش باران به خبرنگار محیط زیست فارس، گفت: نتوانستیم منشأ بو را پیدا کنیم چرا که هوا بارانی شد و منشأ بو از بین رفت.

با توجه به اظهار نظرهای متعدد قرار شد دستگاه های مسؤول گزارشی تهیه و نتایج را ارائه کند. شهرداری تهران گزارشی در این زمینه تهیه و به شورا ارائه کرد و  بر اساس نمودارها اعلام کرد میزان گوگرد بالا رفته و همین امر باعث انتشار بوی نامطبوع در تهران شده است.