آیا خداوند بر خلاف حکمتش خواسته بندگانش را اجابت می کند؟

به گزارش جی پلاس، آیت الله العظمی جوادی آملی در کتاب صورت و سیرت انسان در قرآن به مناجات های امام زین العابدین علیه السلام اشاره کرده و فرموده است: 

در نیایش های امام سجاد علیه السلام، این سخن وجود دارد که خدایا! با آن که همه چیز در هستی، تابع اراده تو و بی نیاز از فرمان لفظی توست، اما هرگز دعاها و نیایش‌های ما حکمت تو را تغییر نمی دهد. 

یعنی اگر چه اموری مانند عبادت، توسّل، دعا، اقرار به گناه و...، وسیله انسان برای حرکت به سوی خداست و فراهم آوردن وسیله نیز از فرمان های صریح خدای سبحان است که یا أیّها الّذین آمنوا اتّقوا اللّه وابتغوا إلیه الوسیلة[1]، اما هیچ یک از این وسایل، باعث نمی شود که خدا برخلاف حکمتش، خواسته احدی را اجابت کند: ویا من لاتبدّل حکمته الوسائل[2].

پس تمام کارهای خداوند، زیر مجموعه حکمت او و حکمت الهی نیز زیر مجموعه علم اوست. یعنی خداوند چون علیم است، حکیمانه عمل می کند.

از این رو خدای سبحان، جریان خلافت و جانشینی خویش را از راه علم آغاز کرد و تعلیم اسمای الهی را سرلوحه این کار حکیمانه خود قرارداد که وعلّم آدم الأسماء کلّها[3].

 پس راه خلافت الهی، راه علم به اسمای حسنای خداوند است و اگر کسی علم به اسما داشت، خلیفه خدا می شود. اما صرف علم به الفاظ و مفاهیم و اصطلاحات، مستلزم خلافت خدا نیست وگرنه شیطان هم از چنین علمِ لفظی و مفهومی برخوردار بود، امّا از خلافت الهی بهره‌ای نداشت.

[1] ـ سوره مائده، 35. 

[2] ـ صحیفه سجّادیه، دعای 13. 

[3] ـ سوره بقره، آیه 31.

منبع: صورت و سیرت انسان در قرآن، ص 265