افزایش 5 برابری بلیت موزه ها برای توریست ها

به گزارش جی پلاس، هیات وزیران ۲۳ تیرماه تصویب کرد: «ورودیه موزه‌های ملی، منطقه‌ای، کاخ موزه‌ها و آثار تاریخی (غیر منقول) ثبت جهانی و شاخص برای بازدیدکنندگان داخلی حداکثر به مبلغ ۵۰ هزار ریال (۵.۰۰۰ تومان) و برای بازدیدکنندگان خارجی حداکثر به مبلغ یک میلیون ریال (۱۰۰.۰۰۰ تومان) و ورودیه موزه‌های محلی، استانی و سایر آثار تاریخی - فرهنگی (غیر منقول) برای بازدیدکنندگان داخلی حداکثر به ۴۰ هزار ریال (۴.۰۰۰ تومان) و برای بازدید کنندگان خارجی حداکثر به ۵۰۰ هزار ریال (۵۰.۰۰۰تومان) افزایش می‌یابد.

در این مصوبه اشاره شده «بالا رفتن هزینه نگهداری، مرمت و تجهیز موزه‌ها و بناهای تاریخی در سال‌های اخیر»، علت افزایش قیمت ورودی موزه‌ها بوده است.

این مصوبه درحالی صادر شده است که هیات دولت ۲۰ روز پیش از آن، روادید ایران را یک‌طرفه با چین لغو کرد تا آن‌طور که رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گفته است: «آمار گردشگران ورودی را افزایش دهیم. » اما صدور مصوبه‌ی دیگری که از ۵ برابر شدن نرخ موزه‌ها برای گردشگران خارجی خبر می‌دهد، این معادله را کمی پیچیده خواهد کرد.

بهای بلیت موزه‌ها و آثار تاریخی درحال حاضر -که مصوبه اخیر دولت اجرا نشده است- برای بازدیدکنندگان ایرانی از ۲.۰۰۰ تا ۳.۰۰۰ تومان و برای بازدیدکننده خارجی از ۸.۰۰۰ تا ۲۰.۰۰۰ تومان است. مبلغ این تعرفه در موزه ایران باستان برای بازدیدکننده خارجی به ۳۰.۰۰۰ تومان می‌رسد و در برخی اماکن مثل قلعه فلک‌الافلاک خرم آباد، سرجمع هزینه‌ها برای یک بازدید به همراه موزه‌ی داخل آن، ۴۳.۰۰۰ تومان و در سایت جهانی شوش نرخ این تعرفه ۳۵ هزار تومان می‌شود. این مورد برای یکی از مجموعه‌های اصلی کاخ گلستان نیز صادق است که نرخ بازدید از آن برای ایرانی‌ها ۶.۵۰۰ تومان و برای خارجی‌، ۳۱.۰۰۰ تومان است. 

تغییر این تعرفه‌ها با شیب تند از سال ۱۳۹۱ آغاز شد. آن موقع هم مثل حالا، مصوبه دولت برای برخی شوک‌برانگیز بود. نرخ بلیت موزه‌ها ناگهان ۳۰۰ درصد رشد کرد. آژانس‌هایی که گردشگر خارجی به ایران وارد می‌کردند معترض شدند که این تصمیم گردشگران را فراری می‌دهد.

سال ۱۳۹۱ که نرخ ارز بیشترین نوسان را در طول یک دهه تجربه می‌کرد و قیمت دلار از ۱۸۰۰ تومان به ۳۸۰۰ تومان رسیده بود، مبلغ ورودی موزه‌ها، کاخ‌ها و سایت‌های تاریخی برای گردشگران داخلی از ۱۵۰۰ تا ۲ هزار تومان و برای خارجی‌ها از ۱۰ تا ۱۵ هزار تومان شد.

‌اوایل سال ۱۳۹۴ درحالی‌که نرخ ارز نسبت به سال ۱۳۹۱ با تغییرات زیادی همراه نبود و قیمت دلار بین ۳۳۰۰ تا ۳۴۰۰ تومان نوسان داشت، دومین دور تغییرات اتفاق افتاد. نخست با مصوبه هیات وزیران ورودی کاخ موزه‌های سعدآباد و نیاوران گران شد و سپس، در نیمه دوم همان سال، اداره کل موزه‌های سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به طور ناگهانی با مصوبه شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری، تعرفه‌های جدیدی را برای همه‌ی موزه‌های زیرنظر سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اعلام کرد. این‌بار قیمت‌ها برای گردشگران خارجی نزدیک به ۵۰ درصد رشد کرد.

اعتقاد مسؤولان وقت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بر این بود که قیمت بلیت موزه‌های ایران وهم‌انگیز است. باوری که همچنان جریان دارد.

توجیه محمدرضا کارگر ـ مدیر اداره کل موزه‌های سازمان میراث فرهنگی ـ برای افزایش قیمت در آن دوره نیز این بود: «در طول ۲۰ سال گذشته هیچ افزایشی برای نرخ موزه‌ها نداشتیم که در واقع یک نوع عقب افتادگی نسبت به مقوله‌های مشابه محسوب می‌شود، ‌ از سوی دیگر افزایش دوباره‌ی قیمت موزه‌ها بیشتر به دنبال افزایش کیفیت ارائه‌ی خدمات به گردشگران است، که این‌کار نیازمند یکسری تمهیدات مانند افزایش قیمت بلیت موزه‌ها است، تا بتوانیم خدمات بیشتری به مخاطبان بدهیم. »

با این وجود روایت مجریان تورها از ارتقاء کیفیت خدمات برای گردشگران در موزه‌ها کمی با ایده‌آل‌هایی که در زمان افزایش بهای ورودی موزه‌ها مطرح شد، متفاوت است. آنچنان که مجریان تورها مستند کرده‌اند: برخی موزه‌ها و پایگاه‌های میراث تاریخی جهانی هنوز به شیوه‌ای سنتی اداره می‌شوند، سرویس بهداشتی مهم‌ترین ضعف آن‌ها است و راهنماهای موزه، که در کمتر مواقعی در دسترس هستند. اغلب دیده می‌شود راهنما روی صندلی نشسته است به جای آن‌که برای بازدیدکننده توضیح بدهد. در برخی موزه‌ها و سایت‌های تاریخی راهنما فقط به یک زبان خارجی آن هم انگلیسی تسلط دارند. بیشتر این مجموعه‌های تاریخی از تجهیزات به نسبت مدرن مثل راهنمای شنیداری بی‌بهره‌اند. تعداد بروشورها اغلب اندک و یا به زبان فارسی است. در موزه‌های استانی و محلی همین بروشورهای فارسی هم به ندرت در دسترس بازدیدکننده قرار می‌گیرد. محصولات جانبی مثل فیلم و کتاب‌های مرتبط در موزه‌ها و بویژه پایگاه‌های جهانی معمولا عرضه نمی‌شود و یا گران‌تر از حد معمول است. وب‌سایت‌های اینترنتی آن‌ها ضعیف یا حاوی اطلاعات بروز نشده است. تعداد مجموعه‌هایی که برای بازدید افراد کم توان جسمی آماده و تجهیز شده‌اند شاید به عدد انگشتان یک دست هم نرسد. بیشترشان هم مشکل پارکینگ اتومبیل دارند.

با این حال تصمیم گرفته شد برای چهارمین بار در کمتر از یک دهه، بهای ورودی موزه‌ها، کاخ‌ها و مجموعه‌های تاریخی افزایش پیدا کند و این‌بار بهانه، ارتقاء کیفیت خدمات موزه‌ای نبود.

این افزایش در شرایطی رخ داده که نرخ ارز در نوسان بین ۱۲ تا ۱۴هزار تومان است که در نتیجه توجیه اعتراض به این تصمیم‌گیری را تا حدی از بین برده است. با وجود این، فعالان گردشگری صرف نظر از مبنای ارزی در این نرخ‌گذاری، نسبت به جهش یک‌باره ۱.۵ تا ۵ برابری تعرفه‌ی موزه‌ها و سایت‌های تاریخی معترض شده‌اند.  

ابراهیم پور فرج ـ رییس جامعه تورگردانان ایران ـ در واکنش به این مصوبه به ایسنا گفت: درست است که ارزش آثار تمدنی و تاریخی ایران کم‌نظیر است اما کیفیت موزه‌ها و مجموعه‌های تاریخی ما دقیقا با کدام کشورها مقایسه شده‌اند که احساس می‌کنیم ارزان‌تر هستند و از قافله عقب مانده‌ایم و باید به نرخ جهانی ورودی موزه‌ها نزدیک شویم.

وی افزود: مساله این است که ما فقط قیمت موزه‌هایمان را با کشورهای دیگر همچون فرانسه مقایسه می‌کنیم اما سوال از تصمیم‌گیران این است آیا خدمات موزه‌ها و مجموعه‌های تاریخی ما هم شبیه کشورهایی است که با آن‌ها قیاس شده‌ایم که حالا قصد کرده‌ایم نرخ بلیت موزه‌هایمان را به آن‌ها شبیه کنیم. آیا خدمات دیگرمان شبیه آن‌ها است که موقع تعیین قیمت به استانداردهای دیگر کشورها نگاه می‌کنیم. همه کارها را در گردشگری درست کرده‌ایم فقط همین ورودی موزه‌ها مانده بود که باید نرخ‌اش را سر و سامان می‌دادیم.

او اضافه کرد: صرف نظر از این‌که اتفاقا موزه‌ها در کشورهایی مثل انگلیس و آمریکا رایگان هستند، اگر خودمان را با کشوری مثل فرانسه مقایسه می‌کنیم باید بدانیم در این کشور هم بلیت فقط یکسری از موزه‌ها حدود ۱۰ یورو قیمت دارد، سایر موزه‌ها ارزان‌تر هستند. چنین فاصله قیمتی هم بین بازدیدکننده داخلی و خارجی وجود ندارد.

پورفرج معتقد است: بهای جدید نرخ سفر به ایران را گران می‌کند، هرچند برخی معتقدند با این همه افزایش، قیمت موزه‌ها به ۱۰ دلار هم نرسیده است. اما فرض کنید با همین شرایط ۳۰ نفر بخواهند از تخت جمشید بازدید کنند، قیمت بلیت آن‌ها سه میلیون تومان می‌شود اگر این گروه روزی ۵ بازدید داشته باشد، دست‌کم باید روزانه ۱۵میلیون تومان برای ورودی‌ها درنظر گرفت. استدلالشان چیست که می‌گویند افزایش تعرفه‌ی موزه در قیمت تور ایران نمی‌تواند تاثیری داشته باشد.

رییس هیات مدیره جامعه تورگردانان به شیوه و زمان اعلام این مصوبه نیز معترض شد و گفت: افزایش این تعرفه درست زمانی اعلام شده که آژانس‌ها تورهای پاییز، زمستان و حتی بهار آینده را از قبل و با قیمت مشخص فروخته‌اند. عجیب است که متولیان، به وقت ارائه این طرح از چنین مساله‌ای و وضعیت فروش تورهای ایران آگاه نبودند.

وی افزود:‌ درست نیست هر زمان خواستیم مصوبه‌ای صادر کنیم که این صنعت کم‌رمق را تحت تاثیر قرار دهد. نمی‌شود که یک مرتبه ۲۰ هزار تومان را به ۱۰۰ هزار تومان تبدیل کنیم. از نظر روانی غیرقابل تحمل است، به خصوص برای راهنماهای خارجی که هر سال چند نوبت با گروه به ایران سفر می‌کنند، آن‌ها متوجه این تغییرات و فاصله نرخ ورودی بازدیکنندگان خارجی و ایرانی می‌شوند. برای آن‌ها هیچ وقت این فاصله توجیه نداشته است، چه برسد به حالا که یک‌باره قیمت را ۵ برابر کرده‌اند. دقت کنیم به مسائلی که در گردشگری بازدارنده است. تجربه نشان می‌دهد گردشگر با این افزایش یک‌باره قیمت، توجیه نخواهد شد.

او سپس با طرح این پرسش که برای تهیه چنین طرحی با چه کسانی مشورت می‌کنند، آیا بخشی که با گردشگران طرف است مورد مشورت قرار گرفته است، گفت: این اتفاق اصلا قابل درک نیست. باید منطقی در افزایش قیمت وجود داشته باشد. فرمول افزایش آن چه بوده که یکباره جهش ۵ برابری در بهای ورودی موزه‌ها رخ داده است. باید قاعده‌ی قابل درکی باشد.

رییس هیات مدیره جامعه تورگردانان ایران اظهار کرد: پیشنهاد می‌کنم هنگام تصمیم‌گیری درباره مسائلی که به گردشگری مربوط می‌شود دست‌کم با بخش خصوصی و فعالان گردشگری که نقش اجرایی دارند، صحبت شود تا راهکار منطقی برای افزایش قیمت‌ها پیدا کنیم. باید برای کاری که انجام می‌دهیم مبنای قانع‌کننده‌ای داشته باشیم. حتی اگر تورم را هم حساب کنیم این اتفاق طبیعی جلوه نمی‌کند. پیشنهادم این است کارگروهی متشکل از بخش خصوصی و دولتی ایجاد شود این موارد را بررسی و بحث کنند و منطق و مبنایی برای تصمیم‌گیری‌ها داشته باشند، این طور نباشد بدنه اجرایی گردشگری تصمیم‌هایی که مستقیم به آن‌ها مربوط می‌شود را تحمیل و اجبار تلقی کنند.