او در دولت کارتر از مشاوران سیاست خارجی امریکا بود ولی مقام رسمی نداشت و به هنگام کودتا علیه مصدق نیز کارمند سفارت امریکا در ایران بود و حالا با قرار قبلی از طریق دکتر یزدی به دیدار امام آمده بود.
جی پلاس: ریچارد کاتم سیاستمدار برجسته و کهن سال امریکایی در دوران کودتای CIA علیه دکتر مصدق در سال 1332 کارمند سفارت امریکا در ایران بود. در دولت کارتر هرچند از مشاوران سیاست خارجی امریکا بود ولی مقام رسمی نداشت. با قرار قبلی از طریق دکتر یزدی به دیدن امام آمد. امام در این دیدار ضمن برشمردن جنایات شاه و حمایتهای بی‌دریغ امریکا از ایران صریحاً اعلام کردند که ملت ما دولت امریکا را مستقیماً عامل اصلی جنایات ضد بشری شاه می‌داند. تخریب فرهنگ و اقتصاد ایران در اثر وابستگی شاه به امریکا و حمایت آنان از اوست. مردم ما از جور استبداد و وابستگی حکام وابسته به خارج به فغان آمده اند و اینک یکپارچه الغای سلطنت و تاسیس حکومت مردمی مبتنی بر تعالیم اسلام و آزادی در تدبیر امور را خواهانند و به کمتر از این راضی نیستند. اگر امریکا خیال می‌کند می‌تواند این قیام یکپارچه را بخواباند و با زور ارتش و سرکوب خونین بساط گذشته را حفظ کند، سخت در اشتباه است. کاتم می‌پرسد: نوع حکومتی که حضرت آیت‌الله خواهان آن هستند. چه نوع حکومتی است؟ و امام در پاسخ قریب به این مضامین می‌گویند: حکومت مورد نظر مردم ما، نظام جمهوری مبتنی بر آرای مردم است تمام ارگانهای حکومت مستقیماً تحت اراده مردم برخاسته از آرای آنان خواهد بود. نظیر همین جمهوری‌هایی که الآن در اروپا رایج است. با این تفاوت که چون اکثر قریب به اتفاق ملت مسلمان هستند و اعتقاد دارند این آزادی و استقلال تحت لوای اسلام حاصل و تداوم آن تضمین خواهد شد. و ضمناً اخلاق اجتماعی و عدالت به معنای واقعی آن فقط طبق دستورات اسلام ـ اسلام واقعی و مبتنی بر تعالیم قرآن و رویه پیامبر گرامی(ص) و ائمه معصومین(ع) ـ نه آنچه امروز شما در پاره‌ای از کشورهای اسلامی می‌بینید و نه اسلامی که شاه عربستان یا پادشاه ایران نماینده آن هستند ـ حاصل می‌شود.
سو‌ال و جوابهایی در همین زمینه صورت گرفت و سپس کاتم در مورد خط مشی حاکم بر سیاست خارجی ایران از امام سو‌ال کرد. امام گفتند: ما جز با اسرائیل غاصب و حکومتهایی نظیر افریقای جنوبی که رژیمهایی نژادپرستانه و ضدبشری هستند روابط خود را با همه کشورها بر اساس اصول استقلال و حاکمیت ملی و تمامیت ارضی و احترام متقابل تنظیم خواهیم کرد و اضافه کردند البته ملت ما، نقش دولتها را در حمایت از شاه خصوصاً در دورانی که ملت یکپارچه در مقابل او قیام کرده است فراموش نخواهد کرد.
ریچارد کاتم در مورد اقلیتهای مذهبی و فرهنگی نیز سوالاتی کرد که امام گفتند حقوق تمامی آنان همانند سایر آحاد ملت در برابر قانون محفوظ است و آنان در انجام فرایض مذهبی و آداب و رسوم خود کاملاً آزاد هستند. در مورد مسائل دفاعی نیز امام گفتند: ما با کسی سر نزاع نداریم، بنابراین سیاست دفاعی خود را در برابر تهاجم نظامی بیگانگان بر اساس نیاز کشور سامان خواهیم داد. ادعای ارضی نسبت به هیچ کشوری نداریم و طبیعی است سیاست تسلیحاتی شاه را ادامه نخواهیم داد.
ریچارد کاتم پس از این ملاقات به تهران آمد و با سران رژیم و نیز سران نهضت اسلامی و چند تن از روحانیونی که بعداً به عضویت شورای انقلاب در آمدند دیدار کرد. کاتم مامور بود گزارشی از وضع رژیم و مبارزات ملت و خواسته‌های آنان برای کارتر تهیه کند. وی همچنین در جلسه‌ای به دعوت سازمان ایرانی دفاع از حقوق بشر که به همت چند تن از سیاسیون ملی ـ مذهبی تشکیل شده بود شرکت کرد و از نظرات آنان مبنی بر اینکه دولت امریکا باید به‌طور قاطع دست از حمایت رژیم سلطنتی و دولتهای غیرقانونی شاه بر دارد، آگاه شد. در آن مقطع هنوز ایالات متحده امید به بقای رژیم داشت و حتی بعدها که بختیار به نخست وزیری رسید و شورای سلطنت در غیاب شاه شکل گرفت، برای امام پیام فرستادند که از دولت بختیار حمایت کنند تا اوضاع آرام شود.
برشی از کتاب خاطرات سیاسی اجتماعی دکتر صادق طباطبایی؛ ج 3، ص 128-130؛ چاپ سوم (1392)؛ ناشر: چاپ و نشر عروج.
