شیوه اعطای یارانه به بنزین مصداق بی‌عدالتی است؛
چند درصد خانوارهای ایرانی بهره مستقیمی از یارانه بنزین نمی‌برند؟
بحث بر سر ضرورت افزایش یا ماندگاری قیمت بنزین در حالی بالا گرفته است که بررسی های آماری نشان می دهد بیش از نیمی از خانوارهای ایرانی به خودروی شخصی دسترسی ندارند.
آمارهای بانک مرکزی نشان می دهد نزدیک به ۴۹.۵ درصد از خانوارهای ایرانی در سال گذشته خودروی شخصی داشته اند. بر اساس آخرین آمار احصا شده در قالب سرشماری سال ۱۳۹۵ از سوی مرکز آمار ایران ۲۴ میلیون و ١٩٦ هزار و ٣٥ هزار خانوار در کشور زندگی می کنند . این رقم طبیعتا در سال های اخیر افزایش یافته است اما با توجه به اینکه آمارهای ارائه شده از سوی بانک مرکزی در خصوص نرخ برخورداری از خودرو محدوده زمانی سال ۱۳۹۶ را در بر می گیرد، با اغماض می توان همین وضعیت آماری را مستند قرار داد.
یارانه بنزین
مصرف بنزین در ایران ، نه امروز که ارزان ترین بنزین منطقه در کشور به فروش می رسد بلکه سال‌هاست معضل فراگیری برای اقتصاد تلقی می شود. در دوره‌هایی چون شرایط کنونی که فاصله قیمتی بنزین در داخلی و خارج از کشور سرسام آور می شود، این سرمایه ملی از ایران به طریق قاچاق خارج می شود .
به این ترتیب بخشی از یارانه های اعطایی برای پایین نگه داشتن بهای بنزین در جیب قاچاقچیانی جا خوش می کنند که امتیازات در نظر گرفته شده برای اتباع ایرانی را متعلق به خود دانسته با خروج غیر قانونی بنزین ضربات هولناکی به اقتصاد وارد می کنند .
بنزین امروز در شرایطی هزار تومان فروخته می شود که در کشورهای اطراف این ماده سوختی بین ۵ تا ۱۴ هزار تومان قیمت دارد از این رو قاچاق این فرآورده سود بالایی را در بر دارد . در عین حال ایران به منظور تامین نیاز خود نسبت به واردات بنزین اقدام می کند و در نتیجه بنزینی که با بهای بین المللی تحویل می گیرد با با یارانه ای سنگین در کشور توزیع می کند تا از این طریق سر از آن سوی مرزها در بیاورد .
خانوارهای ایرانی چقدر بنزین مصرف می کنند ؟
باید توجه داشت بخشی از خانوارهای ایرانی موتوسیکلت دارند.هر چند در گزارش بانک مرکزی میزان همپوشانی میان دارندگان موتوسیکلت و خودرو اعلام نشده است اما باید توجه داشت برخی از خاتوارهای دارنده خودرو ، موتوسیکلت نیز در اختیار دارند .
بر اساس آمارهای بانک مرکزی میزان برخورداری خانوارها از این وسیله نقلیه ۱۶ درصد است . به این ترتیب حتی بدون در نظر گرفتن همپوشانی ها می توان چنین نتیجه گرفت که با احتساب برخورداری ۴۹.۵ درصد خانوارها از خودروی شخصی و ۱۶ درصد خانوارها از موتوسیکلت در بهترین حالت ۳۴.۵ درصد خانوارها هیچ وسیله نقلیه شخصی در اختیار ندارند. در این میان، راهی میانبر برای نزدیک تر بودن به واقعیت می تواند مد نظر قرار گیرد.اگر میزان همپوشانی را ۶ درصد در نظر بگیریم، ۶۰ درصد خانوارهای ایرانی وسیله نقلیه شخصی داشته و ۴۰ درصد فاقد وسیله نقلیه شخصی هستند. در این میان باز هم سهم دارندگان خودرو از مصرف بنزین بالاتر از سهم دارندگان موتوسیکلت خواهد بود .
در این وضعیت یارانه تعلق گرفته به بنزین که بر اساس برخی محاسبات به روزانه ۳۵ میلیون دلار می رسد، به ۶۰ درصد خانوارها تعلق می گیرد و ۴۰ درصد که موقعیت مالی کمتری داشته و یا در نقاطی زندگی می کنند که محروم تر تلقی می شود، هیچ بهره ای از یارانه اعطایی به صورت مستقیم نمی برند . شمار این خانوارها بیش از ۱۰ میلیون خانوار در ایران است . آلودگی حاصل از مصرف بالای بنزین، ترافیک سنگین در شهرهای بزرگ و هدررفت منابع سهم کسانی است که در ایران فاقد وسیله نقلیه شخصی هستند.
باز هم یارانه
برخی آمارهای ارائه شده دلالت بر آن دارد که در نیمه نخست سال بیش از ۵.۵ میلیارد دلار یارانه به بنزین تعلق‌گرفته است. پیش‌بینی می‌شود با ادامه روند کنونی مصرف بنزین در کشور با قیمت فعلی یارانه پنهانی که دولت باید بابت بنزین پرداخت کند از ۳۵ میلیون دلار به ۴۵ میلیون دلار در روز افزایش خواهد یافت. با احتساب نرخ تسعیر ارز به میزان ۴۲۰۰۰ ریال، یارانه پنهان بنزین حدود ماهانه برای هر نفر ۴۶۰ هزار ریال بوده است که پیش‌بینی می‌شود در ماه‌های آینده این رقم به ۷۰۰ هزار ریال افزایش یابد. اگر جمعیت ایران را ۸۰ میلیون در نظر بگیریم و به هر فرد ماهانه ۴۶۰ هزار ریال یارانه بنزین پرداخت شود، یعنی دولت ماهانه ۳۶۸۰ میلیارد تومان یارانه پرداخت می‌کند . به این ترتیب سهم ۱۰ میلیون حانوار با بعد کمتر از چهار نفر و بیشتر از سه نفر در جیب کسانی می رود که امکان در احتیار داشتن خودروی شخصی را دارا هستند .
بنزین مصداق بی‌عدالتی
وضعیت کنونی یعنی عدم اعطای یارانه به خانوارهای کمتر برخوردار و بسیج امکانات کشور برای پاسخ به نیاز برخوردران را می توان نمود عینی بی عدالتی در جامعه دانست . پیش تر طرح هایی در خصوص اعطای سهمیه بنزین به تمامی خانوارها ارائه شد به این صورت که خانوار می تواند سهمیه بنزین خود را استفاده کرده یا به صورت نقدی ، آن را از دولت دریافت کند . هر چند چنین طرح هایی هنوز به نتیجه نر سیده است اما به نظر می رسد زمان بازنگری در اعطای یارانه به ثروتمندان در ایران فرا رسیده است.
دیدگاه تان را بنویسید