اولویت قرارگرفتن دخانیات در تخصیص ارز دولتی و اختصاص ارز نیمایی به محصولات دخانی آن هم در شرایطی که برای مدیریت تحریم‌ها، دارو از نان شب واجب‌تر با محدودیت‌هایی مواجه شده موضوعی است که اعتراض جدی وزارت بهداشت را هم در پی داشته است.
به گزارش جی پلاس، اولویت قرارگرفتن دخانیات در تخصیص ارز دولتی و اختصاص ارز نیمایی به محصولات دخانی آن هم در شرایطی که برای مدیریت تحریم‌ها، دارو از نان شب واجب‌تر با محدودیت‌هایی مواجه شده موضوعی است که اعتراض جدی وزارت بهداشت را هم در پی داشته است. جالب‌تر از همه اینکه بخش عمده این ارز به نمایندگی شرکت‌های دخانی خارجی تعلق گرفته است.
تحمیل هزینه۷۰ میلیارد تومانی درمان افراد سیگاری به نظام سلامت و همه چالش‌هایی که این مسئله برای جامعه ایجاد کرده، مانع از فعالیت مافیای دخانیات در کشور نشده است. ردپای پررنگ این مافیا را می‌توان در برهه‌های زمانی گوناگون مشاهده کرد. از واردات و قاچاق عجیب و غریب این ماده دخانی گرفته تا صدور مجوز تولید شرکت‌های چند ملیتی دخانیات همچون فلیپ موریس و معافیت همیشگی از تحریم‌ها. اما با تمام اینها، اختصاص ارز دولتی به دخانیات آن هم در شرایط کنونی ماجرایی که نشان می‌دهد، مافیای دخانیات در ایران فراتر از حد تصور قدرت دارد! نشانه‌اش همین که سخنگوی وزارت بهداشت درباره اختصاص ارز دولتی به واردات دخانیات می‌گوید: در این زمینه اعتراض شدیدی کردیم از نظر وزارت بهداشت، اختصاص حتی یک ریال تسهیلات به دخانیات ضرر دارد.
ورود روزانه هزار تریلی سیگار
اکبر سیاری، معاون بهداشتی وزیر بهداشت در دولت یازدهم درباره آمار عجیب قاچاق سیگار اینگونه اظهار نظر کرده بود: «بنده مدعی آن هستم که ورود سالانه یک‌هزار تریلی سیگار قاچاق نیست، قاچاق تعریف و تفسیر دارد، زیرا چطور می‌شود یک هزار تریلی سیگار وارد کشور شود و با یک قیمت یکسان در همه ایران به فروش برسد و نیرو‌هایی هم که مسئول مبارزه با قاچاق هستند، متوجه نشوند!» همین اظهار نظر کافی است تا دریابیم مافیای دخانیات در کشور چگونه فعالیت می‌کند. افزایش مالیات بر خرده‌فروشی سیگار هم یک بار در مجلس وتو شد تا مبادا بازار این محصولات ضدسلامت با چالش مواجه شود. در کنار همه اینها تفاهمنامه وزارت صمت با شرکت فیلپ موریس برای تأسیس کارخانه و تولید سیگار را شاهد بودیم و حالا اختصاص ارز نیمایی به دخانیات! جالب‌تر از همه اینکه مطابق برخی گزارش‌ها سهم شرکت‌های خارجی دخانیات فعال در کشورمان از ارز دولتی از سهم شرکت ملی دخانیات بیشتر است.
سهم شرکت‌های چندملیتی از ارز نیمایی
شرکت‌های BAT و JTI شرکت‌های چندملیتی تولید و فرآوری توتون و سیگار هستند که بیشتر از یک دهه است در ایران به‌صورت مجاز فعالیت می‌کنند و سهم قابل‌توجهی از بازار سیگار داخلی را در اختیار دارند. شرکت بی‌ای‌تی پارس (تولیدکننده برند‌های کنت، دانهیل، پالمال، مانتانا) یکی از شعبه‌های شرکت چندملیتی بریتیش آمریکن توباکو است که در ایران فعالیت می‌کند. بی‌ای‌تی بعد از شرکت فیلیپ موریس (تولیدکننده برند مالبرو) بزرگ‌ترین تولیدکننده توتون و تنباکو و سیگارت در دنیاست. شرکت بی‌ای‌تی پارس از سهامداران اصلی بازار دخانی ایران است که سهم قابل‌توجهی از فروش سیگار داخلی را در اختیار دارد و به دلیل در اختیار داشتن منابع مالی فراوان و امکاناتی مانند تبلیغ مستقیم محصولات (استند و قفسه نمایش محصولات در خرده‌فروشی‌ها) توانسته است، سهم خود را در بازار ایران گسترش دهد. این دو شرکت با در اختیار داشتن سهم قابل‌توجهی از بازار، مقدار قابل‌توجهی از گردش مالی بازار دخانی داخلی را در اختیار دارند و عمده درآمد خود را به‌صورت ارز‌های خارجی از کشور خارج می‌کنند. این شرکت‌های چندملیتی در شرایط فعلی اقتصادی کشور، مقادیر قابل‌توجهی ارز دولتی و نیمایی نیز دریافت کرده‌اند.
اعتراض و سپس سکوت
ظاهراً زور وزارت بهداشت به مافیای دخانیات نمی‌رسد. ایرج حریرچی، سخنگوی وزارت بهداشت در پاسخ به سؤال درباره اختصاص ارز نیمایی به محصولات دخانیات می‌گوید: در این زمینه اعتراض شدیدی کردیم. از نظر وزارت بهداشت، اختصاص حتی یک ریال تسهیلات به دخانیات ضرر دارد. اعتراض وزارت بهداشت در این زمینه انجام شده و از نظر ما هیچ ارزی نباید به دخانیات اختصاص پیدا کند. وی درباره قیمت دخانیات نیز می‌گوید: اقدامات مهمی درباره افزایش مالیات در زمینه دخانیات طی یکی دو سال گذشته انجام شد، اما همچنان قیمت دخانیات در ایران نسبت به سایر کشور‌ها کمتر است. مهم‌ترین عاملی که می‌توان در زمینه سیگار انجام داد و مصرف آن را کم کرد، افزایش قیمت است.
اکثر افراد از دوران نوجوانی شروع به سیگار کشیدن می‌کنند. باید توجه کرد که نوجوانان به علت محدودیت مالی نمی‌توانند سیگار با قیمت بالا بخرند. از طرفی دخانیات در خانواده‌های فقیر بخش زیادی از هزینه‌ها را تشکیل می‌دهد. هر چند آموزش و فرهنگسازی نیز در کاهش مصرف دخانیات مهم است، اما هیچ‌کدام به اندازه افزایش قیمت مهم نیست. حالا به عقربه‌های ساعت نگاه کنید؛ اگر ۱۰ دقیقه زمان برای خواندن این گزارش صرف کنید، در همین ۱۰ دقیقه یک نفر دیگر بر اثر عوارض ناشی از مصرف سیگار جان می‌سپارد.
کپی شد
