هیچ پادزهری برای «قرص برنج» وجود ندارد/ چرا این سم کشنده به راحتی تهیه و مصرف می شود؟

به گزارش جی پلاس؛ قرص برنج با فرمول شیمیائی فسفید آلومینوم( ALP ) ماده‌ای غیر ارگانیک است که به عنوان حشره‌کش و جونده‌کش در انبار کردن و حمل غلات استفاده می‌شود؛ قرص برنج در ایران جهت نگهداری برنج مرسوم است، استفاده صحیح از سموم دفع آفات جهت مصارف کشاورزی موجب افزایش کمی و کیفی  محصولات از طریق نابودی آفات شده و نقشی بسیار مهم در  تأمین غذای مورد نیاز انسان دارد.

استفاده نادرست از این سموم منجر به بروز انواع مسمومیت‌های حاد و مزمن در انسان یا بروز آلودگی‌های زیست محیطی و نابودی گونه‌های گیاهی و جانوری مفید می‌شود، این قرص در تماس با آب یا بخار آب گاز فسفین، آمونیاک و دی اکسیدکربن تولید می‌کند.

این ماده شیمیایی جذب پوستی نداشته و راه اصلی تماس آن برای ایجاد مسمومیت، مسیر خوراکی و تنفسی است. اصولا کشاورزان برای نابودی حشرات از این قرص استفاده می‌کنند، اما متاسفانه به دلیل عواملی مانند میزان کشندگی زیاد این ماده و سهولت دسترسی به این سم از چند سال قبل، آمار نسبتا بالا از مسمومیت‌های ناشی از این عوامل در کشور به ویژه در برخی استان‌ها مانند تهران، گیلان، مازندران، لرستان و کرمانشاه گزارش شده است.

 حیدرعلی عابدی عضو کمیسیون بهداشت و درمان در گفت‌وگو با خبرنگار اظهار کرد: قرص برنج مصرف خانگی نداشته و تنها برای از بین بردن حشرات و آفت‌های موجود در برنج و غلات استفاده می‌شود، این قرص کشنده نیست، اما نوع دیگر آن که کشنده است نباید بدون داشتن مجوز به فروش برسد.

عابدی بیان کرد: سازمان غذا و دارو موظف است مکان‌هایی که قرص برنج سمی را به فروش می‌رسانند شناسایی کرده و با آن‌ها به شدت برخورد کند؛ قرص برنج سمی به هیچ عنوان نباید به راحتی در دسترس افراد قرار گیرد و در صورت شکایات از فروش آن سازمان غذا دارو باید آن را سریعا پیگیری کند.

اسفندیار شهریاری عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس اظهار کرد: معاونت غذا و دارو باید در فروش قرص برنج نظارت کنند و در صورت مشاهده فروش آن به شدت با آن مرکز برخورد کنند.

کیانوش جهانپور سخنگوی سازمان غذا و دارو اظهار کرد: برخی مراکز فروش قرص برنج زیر نظر سازمان غذا و دارو نیستند و اصناف و اتحادیه باید در جلوگیری از فروش آن ورود کنند؛ قبلا وزیر بهداشت نامه‌ای نوشتند تحت این عنوان که باید از فروش این دارو در عطاری‌ها جلوگیری شود، ما نظارت مستقیم در فروش برخی مراکز نداریم زیرا برخی مراکز صنفی هستند.

سخنگوی غذا و دارو بیان کرد:  اتحادیه باید در جلوگیری از فروش قرص برنج دخیل باشد؛ با قوه قضائیه مکاتباتی انجام شد تحت این عنوان که آن ها در جلوگیری از فروش این قرص ورود کنند، هشدارهای لازمه به مراکز فروش داده شده است و اگر مراکزی بدون مجوز و غیرقانونی اقدام به فروش قرص برنج کند با آن‌ها برخورد خواهد شد.

احمد رضایی متخصص تغذیه درباره عوارض مصرف قرص برنج، اظهار کرد: قرص برنج برای نگهداری و حفظ محصولات از آفات انباری به ویژه جهت مصارف خانگی در کشور ما وجود دارد و به صورت قانونی به فروش می‌رسد؛ این قرص‌ها که به عنوان قرص برنج با منشا گیاهی شناخته می‌شوند، فاقد اثرات سمی و کشنده برای انسان است و مصرف آن در انسان بی خطر محسوب می‌شود.

این متخصص تغذیه با اشاره به قیمت پایین، در دسترس بودن و عدم وجود قوانین سختگیرانه در توزیع و خرید و فروش این سم، گفت: عدم آگاهی افراد جامعه از میزان سمیت بالای این آفت کش از جمله عوامل  شیوع بالا این نوع مسمومیت در برخی از کشور‌هاست؛ در سالیان اخیر مسمومیت ناشی از قرص برنج به عنوان یکی از مهم‌ترین علل مسمومیت‌های حاد منجر به فوت ناشی از مواد شیمیایی در برخی از استان‌ها بوده است.

رضایی با تاکید بر اینکه تاکنون هیچ گونه پادزهری برای درمان مسمومیت کشف نشده است، افزود: تنها اقدامات درمانی برای از بین بردن اثر قرص برنج بر بدن اقدامات حمایتی علامتی است؛ اقدامات علامتی و حمایتی عبارت است از برقراری و حفاظت راه هوایی، برقراری تنفس کافی، برقراری اکسیژن و گردش خون مناسب.

علائم مسمومیت ناشی از مصرف قرص برنج

وی با اشاره به اینکه 10 الی 15 دقیقه اثرات سم در بدن ظاهر می‌شود، ادامه داد:  اثرات سم در بدن بعد از گذشت 10 الی 15 دقیقه نمایان می‌شود و پس از گذشت 6 ساعت منجر به مرگ خواهد شد.

این متخصص تغذیه با اشاره به شایع‌ترین علایم و نشانه‌های بالینی مسمومیت، افزود: این علائم عبارتند از بی‌اشتهایی، بی‌قراری، تحریک پذیری، گیجی، سرگیجه، لرزش، دوبینی ،عدم تعادل، تنگی نفس، درد‌های شکمی، تهوع، استفراغ، تعریق، ضعف و بی حالی، افت شدید فشار خون، اختلال در ضربان قلب، اختلالات و آسیب‌ها‌ی کلیوی، زردی، بزرگی کبد و طحال، فلج روده‌ای، تشنج و کاهش رفلکس‌ها، آسیب کبدی، اختلالات خونی است.

بیشتر بخوانید: تولید داروی مؤثر برای درمان مسمومیت با قرص برنج در شیراز

رضایی بیشتر مرگ و میرها را در ساعات اولیه‌ مسمومیت دانست و گفت:  مسمومیت‌ها معمولاً ناشی از ایست قلبی است؛ مرگ و میر اغلب ناشی از نارسایی کبدی و کلیوی و پس از  24 ساعت است، مواردی از برز مسمومیت‌های اتفاقی در کودکان و بزرگسالان در اثر  استنشاق گاز سمی فسفین متصاعد شده از قرص برنج که در منزل مسکونی نگهداری شده بود، نیز وجود داشته است.

وی در پایان با تاکید بر اینکه باید از نگهداری قرص برنج در خانه جداً خودداری شود، یاد آوری کرد:  با توجه به سمیت بالا، غیرقانونی بودن خرید و فروش و کاربرد خانگی قرص برنج در کشور، مهم‌ترین گام جهت پیشگیری از بروز مسمومیت‌های کشنده این آفت کش، افزایش آگاهی عموم افراد از خطرات این سم و خودداری از هر گونه خرید، نگهداری و بکارگیری آن جهت مصارف خانگی است.