کارشناس مردم‌شناسی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان گفت: انجام مراسمات مذهبی ماه محرم در تمام استان‌ها به صورت یکدست است و نباید در این مراسمات دست برد و تغییراتی در آنها داد.
به گزارش جی پلاس؛ فریبا نعمتی با بیان اینکه در گذشته برگزاری مراسمات ماه محرم در روستاها رونق بیشتری داشته است، ادامه داد: این مراسمات در شهرها هم وجود داشت اما نه به صورت شکل سنتی آن که در روستاها انجام می‌شد.
وی درباره نوع برگزاری مراسمات ماه محرم در روستاها عنوان کرد: در گذشته مردم مساجد و حسینیه‌ها را تمیز و سیاه‌پوش می‌کردند، علم‌ها را بیرون می‌آوردند و مردم و به ویژه خانم‌ها، نذرهایی که داشتند مثل پارچه را به نیت برآورده شدن حاجات به علم‌ها آویزون می‌کردند.
نعمتی با اشاره به اینکه مردم با توجه به وسع مالی که داشتند نذوراتی مثل چای، خرما و حلوا پخش می‌کردند، اضافه کرد: خانواده‌هایی هم که امکان تهیه و پخت غذا را داشتند، نذوراتشان را بین عزاداران پخش می‌کردند.
وی با بیان اینکه تعدادی از خانواده‌ها با هم جمع می‌شدند و گوسفندی را قربانی می‌کردند، ادامه داد: غذایی که معمولا با این گوشت نذری درست می‌کردند آبگوشت یا یخنی بود.
کارشناس مردم‌شناسی اداره‌کل میراث فرهنگی استان همدان درباره غذای یخنی هم توضیح داد: یخنی همان آبگوشت است که از غذاهای محلی استان همدان به شمار می‌آید و تفاوت یخنی با آبگوشت معمولی نیز در این است که یخنی سیب‌زمینی ندارد و با گوشت، نخود و لوبیا تهیه می‌شود و به آن رب اضافه نمی‌کنند.
وی با بیان اینکه یکی از سنت‌های بسیار خوب قدیمی اجرای شبیه‌خوانی یا تعزیه‌خوانی بود، خاطرنشان کرد: تعزیه‌خوانان دو دسته بودند؛ دسته موافق‌خوان بودند که لباس سفید و سبز می‌پوشیدند و درباره امام حسین(ع) می‌خواندند و دسته مخالف‌خوان هم که لباس مشکی و قرمز بر تن کرده و درباره یزیدیان می‌خواندند.
نعمتی با بیان اینکه از دیگر عادات خوب مردم در روستاها که به باورهای آنان بازمی‌گشت، رفتن دسته‌های عزاداری به سمت امامزاده‌ها بود، اضافه کرد: دسته‌های عزاداری در کنار امامزاده‌ها به عزاداری می‌پرداختند و سپس به سمت مسجد می‌رفتند و ناهار می‌خوردند.
وی ادامه داد: این رسم در تمام روستاهای همدان بوده و فقط مرثیه‌ها و نوحه‌ها به علت تنوع قومیتی که در استان همدان وجود دارد، متفاوت بوده است.
نعمتی با بیان اینکه عزاداری‌ها در شهر همدان گسترده‌تر می‌شده، گفت: هیئت‌های بزرگ شهر مثل امامزاده یحیی(ع) و محله جولان و دیگر هیئات باهم جمع می‌شدند و یک هیئت بسیار بزرگ را تشکیل می‌دادند و بارگاه امام حسین(ع) را درست می‌کردند و به طور کلی اتفاقاتی که در کربلا رخ داده بود را به صورت نمادین اجرا می‌کردند.
وی با بیان اینکه در روز سوم شهادت امام حسین(ع) نیز برنامه‌هایی مثل تعزیه قوم بنی‌اسد را اجرا می‌کردند، افزود: این تعزیه به این صورت است که این قوم پس از شهادت امام حسین(ع) و یارانشان، پیکر شهدا را جمع‌آوری می‌کردند.
کارشناس مردم‌شناسی اداره‌کل میراث فرهنگی استان همدان با اشاره به اینکه از روز اول ماه محرم در شهر مریانج تعزیه برگزار می‌شود، افزود: این تعزیه‌ها ثبت ملی شده‌اند.
وی با بیان اینکه نکته مهم در این عزاداری‌ها این است که برگزاری این مراسمات کاملا خودجوش است و توسط مردم انجام می‌گیرد و هیچ سازمان و نهادی در برگزاری این مراسمات دخالتی ندارد، عنوان کرد: باورهای مذهبی که ریشه در زندگی ما دارد، باعث وحدت و همدلی مردم می‌شود.
نعمتی در ادامه با بیان اینکه مراسم‌های مذهبی علاوه بر اینکه واقعه عاشورا را در بین مردم زنده می‌کند، باعث به وجود آمدن همدلی اجتماعی بین مردم هم می‌شود، گفت: این همدلی در مراسمات ملی هم وجود دارد اما در مراسمات مذهبی، چون باورهای دینی و عقاید مذهبی ماست، رنگ و لعاب بیشتری دارد.
وی یکی از رسم‌های مهم را برگزاری نماز ظهر عاشورا توسط عزاداران دانست و با اشاره به برخی باورهای مردم بیان کرد: ممکن است الان فکر کنیم که برخی باورهای آنان چیز بی‌خودی است اما به خاطر باور و اعتقاد قوی که داشتند، به حاجات خود می‌رسیدند و این در حالیست که امروزه ما کمتر نتیجه‌ای می‌بینیم چرا که باورهایمان ضعیف‌تر شده است.
نعمتی با بیان اینکه در برگزاری مراسمات بازیگر، کارگردان و رهبر خود مردم هستند، افزود: این مراسمات از گذشته به آرامی و زیبایی انجام می‌شده اما امروزه و به ویژه در شهرها این مراسمات دچار چشم و هم‌چشمی و بدعت‌هایی شده است که ما را از واقعه اصلی کربلا دور می‌کند.
وی در ادامه با اشاره به برخی از بدعت‌ها مثل قمه‌زنی اذعان کرد: اگر از این بدعت‌ها کم شود، تفکر حسینی در بین مردم بیشتر می‌شود.
نعمتی با بیان اینکه در گذشته مردم به صورت دسته‌جمعی و قومی و قبیله‌ای نذری می‌دادند، افزود: در گذشته مرثیه‌خوانانی که برای تعزیه می‌آمدند، بدون هیچ چشم‌داشتی نوحه‌خوانی می‌کردند و مردم به صورت کاملا خودجوش مواد غذایی مثل برنج و گندم به این مرثیه‌خوانان می‌دادند.
وی با بیان اینکه برگزاری این مراسمات به صورت سنتی و تعزیه‌خوانی در سطح شهر چندان جوابگو نیست، افزود: علت این موضوع هم دور شدن مردم شهر از سنت‌ها بیگانه شده‌اند و این وظیفه رسانه‌ها و مسئولان است که نسل جدید را با سنت‌های قدیمی درست آشنا کنند.
کارشناس مردم‌شناسی اداره‌کل میراث فرهنگی استان همدان درباره کتل و علم‌هایی که در عزاداری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد گفت: این علم و کتل‌ها به این شکل امروزی در سنت‌ها وجود نداشته و خود بر اساس برخی باورهایمان به مرور زمان آنها را اضافه کردیم اما پرچم‌ها از ابتدا در عزاداری‌ها بوده‌اند.
