حذف کنکور و چالش های پیش روی آن

به گزارش جی پلاس، سال هاست بحث بر سر «حذف کنکور» صحبت را به سمت موضوعاتی چون «جایگزین های سیستم پذیرش دانشجو»، «عدالت آموزشی»، «مافیای کنکور» و «سوابق تحصیلی»، «رسیدن بحث مهارت تست زنی به مدارس ابتدایی» و «میزان استرس زا بودن پروسه کنکور» می کشاند. از سوی دیگر بحث های کلان تری چون «ناکارآمدی سازمان سنجش در ارائه یک الگو برای سنجش مرتبه علمی افراد»، «ناکارآمدی آموزش و پرورش در برگزاری امتحانات استاندارد سراسری»، «تاثیرگذاری غیر قابل انکار کنکور محور بودن پذیرش دانشجو در کشور، بر پروسه ۱۲ ساله تحصیل در آموزش و پرورش»، «میزان رشد سرطانی دانشگاه های کشور»، «افزون بودن تقاضا به عرضه در برخی رشته های خاص و پر طرفدار» و...نیز مطرح است. تا جاییکه که می توان گفت هر کدام از این موضوعات، خود محور یک سلسله گزارش آسیب شناسی است و این موارد چون حلقه های متصل به هم راه را بر یافتن پاسخی سرراست برای دو سوال مهم در این حوزه بسته است: «آیا در مبحث حذف کنکور، فواید بیش از آسیب است؟» و «برای پذیرش دانشجو و اتصال دانش آموزان از چرخه آموزش و پرورش به چرخه آموزش عالی، چه راهکار بهتری می توان اندیشید»؟

وی با بیان اینکه عملا حذف کنکور در حال حاضر شدنی نیست، بیان کرد: در صورتی می توان به حذف کنکور اندیشید که این میزان عطش ورود به دانشگاه وجود نداشته باشد و میزان این عطش با ظرفیت دانشگاه ها برابر باشد. این مهم نیز نیاز به فرهنگسازی و گفتمان سازی در درون خانواده ها دارد. خانواده ها نباید همه چیز را از سن دبستان، کنکور و درس و ادامه تحصیل ببینند. چون چنین تفکری تبعات دیگری هم دارد از جمله اینکه هر کس لیسانسی می گیرد توقع دارد شغلی برایش مهیا شده باشد.

رحمانی با بیان اینکه در دیگر کشورها نه به اندازه ما عطش رفتن به دانشگاه وجود دارد و نه دانشگاه، ادامه داد: موج مدرک گرایی به دلایل مختلف در کشور ما ایجاد شده است و باعث شده همه کسانی که وارد مدرسه می شوند برای رفتن به دانشگاه تربیت شوند. باید مسئولان فرهنگسازی جدی در زمینه اصلاح این مورد اعمال کنند.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا گزینش دانشجو توسط دانشگاه ها عملی خواهد بود، گفت: باید در این باره دید آیا دانشگاه ها انرژی و امکان مالی هزینه کردن برای این حجم پایش را در هر رشته دارند یا نه. واقعیت این است که از هر طرف که می رویم ایجاد مواردی اینچنینی است که حذف کنکور را سخت می کند ولی می دانیم عمده داوطلبان، رشته های خاص در دانشگاه های خاص را می خواهند و شاید بشود برای دانشگاه های خاص و رشته های خاص آزمون های جدا گذاشت تا همه درگیر کنکور نشوند و این میزان استرس و هزینه به مردم و داوطلبان وارد نشود.

جایگزین کردن سوابق تحصیلی مشکلات را به داخل آموزش و پرورش می کشد

شیرزاد عبداللهی کارشناس مسائل آموزش و پرورش در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه گام عملی برای حذف کنکور را در چه می دانید، با بر شمردن معایب وجود کنکور و راه های قانونی موجود برای حذف کنکور گفت: کنکور مانند هر رقابت علمی، ورزشی و هنری دیگری با اضطراب همراه است. می توان ده ها ایراد به شیوه گزینش دانشجو به روش فعلی وارد کرد. ۲۰ سال پیش خیلی ها فکر می کردند با توسعه دانشگاه ها و افزایش ظرفیت پذیرش دانشجو رقابت از بین می رود. الان در مجموع، ظرفیت پذیرش دانشگاه ها از تعداد داوطلبان ورود به دانشگاه بیشتر است. با این حال  رقابت بر سر رشته های برتر و دانشگاه های با کیفیت و شهرت بیشتر ادامه دارد.

وی ادامه داد: جایگزین کردن سوابق تحصیلی هم فقط مشکلات را به داخل آموزش و پرورش می کشد و کلاس های دوره دوم متوسطه یکسره تبدیل به کلاس کنکور می شوند. علاوه بر این، بساط نمره فروشی و فروش سوالات امتحانی در مدارس، گسترش بیشتری می یابد.

وی با بیان اینکه اصولا پذیرش دانشجو در دانشگاه ها به وزارت آموزش و پرورش ربطی ندارد، بیان کرد: آموزش و پرورش که در انجام ماموریت های اصلی و ذاتی خود درمانده است،  نباید بار اضافی دخالت در انتخاب دانشجو را بر دوش خود بگیرد. آموزش و پرورش باید بر اساس وظایف قانونی، کار خودش را بکند. گزینش دانشجو به دانشگاه ها و وزارت علوم مربوط است. وقتی در همین کنکور متمرکز که تقریبا همه کارها بدون دخالت دست انجام می شود باز هم صحبت از تقلب می شود. تصور کنید پذیرش بر اساس نمره امتحانات نهایی و معدل در مدارس با آن همه پراکندگی و احتمال خطا و تقلب در تصحیح اوراق امتحانی چه قدر بالا می رود؟

عبداللهی همچنین درباره اینکه مهمترین مانع سر راه حذف کنکور و جایگزینی مدل عدالت محور و علمی پذیرش دانشجو را چه می دانید؟ نیز بیان کرد: کنکور، با وجود همه معایب آن در شرایط فعلی جایگزین بهتری ندارد. کنکور به طور نسبی از روشهایی مانند پذیرش دانشجو بر اساس سوابق تحصیلی عادلانه تر است. برخی مدیران، مافیای کنکور را مانع بزرگ حذف کنکور می دانند مافیایی که گردش مالی آن،  ۸ هزار میلیارد تومان در سال برآورد می شود. آقای زرافشان معاون وزیر آموزش و پرورش گفته است که  چند سال پیش یکی از موسسات کنکور برای بستن قرارداد با آموزش و پرورش پیشنهاد داده بود که ۲۵ دستگاه بنز به مدیران آموزش و پرورش بدهد. اگر وجود این مافیا را آنگونه که آقای زرافشان گفته اند بپذیریم، شواهدی وجود دارد که سر بزرگتر مافیا در داخل آموزش و پرورش و معاونت متوسطه است.

وی ادامه داد: یکی از مشاوران سابق این معاونت، با تشکیل یک گروه آموزشی، در قالب هدایت تحصیلی و مشاوره برای کنکور و طراحی نرم افزار و سایت برای کنکور و طراحی نرم افزار های آزمون ساز و آزمون یار، میلیاردها تومان پول بادآورده به دست آورد. وی از رانت حضور در وزارتخانه و نزدیکی و دوستی با معاون وزیر و دسترسی به اسناد و بایگانی ها و احتمالا خزانه سوالات امتحانی و... برخوردار بود و هر نسخه نرم افزار خود را به قیمت دو میلیون تومان به مدارس می فروخت .

دستگاه های نظارتی مراقب نفوذ عوامل مافیای کنکور در نهادهای دولتی باشند

این کارشناس مسائل آموزش و پرورش همچنین درباره اینکه چرا کنکور را در حال حاضر بهترین گزینه می دانید نیز گفت: کنکور ممکن است حذف شود، اما عدالت در انتخاب دانشجو برقرار نمی شود. رقابت برای ورود به دانشگاه های برتر و رشته های مطلوب تر ادامه می یابد. منتها این رقابت به داخل مدارس دوره دوم متوسطه منتقل می شود. بازار آموزش خصوصی گرم می شود. تا زمانی که رقابت بر سر نمره وجود دارد، حتی اگر همه آموزشگاه ها را ببندند، ادامه می یابد و نهایتا اگر کار به بگیر و ببند برسد، این بازار  زیرزمینی می شود.

عبداللهی ادامه داد: از طرفی حذف کلاس کنکور و آموزشگاه های آزاد و کلاس های خصوصی با آزادی های فردی شهروندان در تناقض است. وظیفه دولت نظارت بر این بازار و ایجاد فضای رقابتی و جلوگیری از کم فروشی و تقلب و تشکیل انحصار است. مهم تر این است که دستگاه های نظارتی مراقب نفوذ عوامل مافیای کنکور در نهادهای دولتی و مخصوصا آموزش و پرورش باشند.

وی همچنین در جواب این سوال که چقدر با پذیرش دانشجو توسط خود دانشگاه ها موافق هستید؟ نیز اظهار کرد: استقلال دانشگاه ایده خوبی است. روش درست و اصولی این است که هر دانشگاهی بر اساس ضوابط و معیارهای علمی خودش هیات علمی انتخاب کند و دانشجو بپذیرد البته این اتفاق لازمه اش استقلال مالی دانشگاه است. دانشگا های ما کم و بیش مثل مدارس اداره می شوند. اگر اختیار گزینش دانشجو را به دانشگاه ها بدهیم در شرایط فعلی بی عدالتی گسترده تر می شود.

وی همچنین گفت: هم اکنون امتیاز انتقال فرزندان هیات علمی از دانشگاهی به دانشگاه دیگر و ... نوعی اجحاف در حق داوطلبان عادی است که متکی به سواد خود هستند. به نظر من هیچ گزینه مناسبی برای جایگزینی کنکور به شیوه فعلی وجود ندارد. باید تمرکز روی رفع معایب همین کنکور گذاشته شود.

عبداللهی بیان کرد: اگر در کنکور فعلی ۱۰ درصد بی عدالتی وجود دارد در گزینش دانشجو بر اساس معدل و سوابق این اشکالات چند برابر می شود و اگر در دانشگاه های اصلی و رشته های پرطرفدار اختیار انتخاب دانشجو را به دانشگاه بدهیم شاید حتی یک نفر هم بر اساس شایستگی وارد دانشگاه نشود. ما باید مراقب باشیم که پیشنهادها در متن روابط اجتماعی و شرایط واقعا موجود استحاله می شوند.

وی در پایان گفت: کنکور شر است اما جایگزینی که شر کمتری داشته باشد برای آن موجود نیست. عاقلانه نیست یک چیز بد را با چیزی به مراتب بدتر عوض کنیم. یک مساله تاسف بار هم رقابت بین آموزش و پرورش و وزارت علوم است. آموزش و پرورش به تقلید از وزارت علوم سازمان سنجش راه انداخته است. در شرایطی که آموزش و پرورش توان حفاظت کامل از امتحانات نهایی خودش را ندارد و گاهی خبر لو رفتن سوالات امتحانی آنهم در سطح نهایی به گوش می رسد، بهتر است مدیران آموزش و پرورش به درمان دردهای مزمن این وزارتخانه بپردازند و کار روتین خودشان را بکنند. اینکه وزارت علوم و دانشگاه ها با چه معیاری دانشجو می پذیرند به آموزش و پرورش مربوط نیست.