همه چیز از احساسی مانند سرگیجه شروع شد. سرگیجه‌هایی که شاید اگر لرزش لوسترهای خانه‌ها را به همراه نداشت، همچنان مردم مناطق مرکزی ایران را در شک و تردید سرگیجه‌های ناشی از خستگی نگه می‌داشت.
به گزارش جی پلاس، روزنامه گسترش تجارت نوشت: شامگاه یکشنبه ۲۱ آبان یک جمله مشترک «زلزله آمد» از سوی کاربران ایرانی در شبکه‌های اجتماعی مخابره شد. مردم ساکن رشت، تبریز، تهران، اصفهان، قم، شیراز، خوزستان، کرمانشاه، کردستان و ایلام همگی از درک احساس زلزله در خانه‌های‌شان سخن می‌گفتند و در این میان بیشتر کاربران به دنبال پیدا کردن کانون زلزله به سایت زلزله‌نگاری دانشگاه تهران به عنوان مرجع رسمی زلزله‌نگاری ایران هجوم بردند.
همین موضوع باعث شد تا سایت زلزله‌نگاری با مشکل روبه‌رو شود و به‌همین دلیل در دقایق اولیه، کسی از کانون اصلی زلزله خبر نداشت. کمی بعد گزارش‌های کاربران نشان داد زلزله در کرمانشاه و نقاط مرزی ایران و عراق از حس لرزش لوسترها فراتر رفته و فاجعه‌ای بزرگ را در تاریخ کشور رقم زد.
شامگاه یکشنبه ۲۱ آبان فضای مجازی با خبر «زلزله» به جنب و جوش افتاد. دلهره و اضطراب به جان کاربران افتاد و تصویر زلزله از رودبار تا بم و ورزقان بار دیگر در ذهن آنها مرور شد. در این میان سایت زلزله‌نگاری دانشگاه تهران هم به دلیل ترافیک بالا از دسترس خارج شد و تا دقایقی هیچ‌کس نمی‌دانست کانون اصلی زمین‌لرزه‌ها کجاست.
براساس اعلام سایت مرکز زلزله‌نگاری دانشگاه تهران محل دقیق زلزله در ایران شهر ازگله در استان کرمانشاه و بزرگی آن ۷/۳ ریشتر گزارش شده است. این در حالی است که مرکز زلزله‌نگاری اروپایی مدیترانه‌ای قدرت این زلزله را ۷/۶ ریشتر و مرکز آن را سلیمانیه در کردستان عراق می‌داند. شدت این زلزله به حدی بود که از تهران تا کویت را لرزاند و در این میان شبکه خبر ایران کانون زلزله را شهر سلیمانیه عراق و شبکه خبر عراق مرکز زلزله را در ایران دانست.
با این حال این پاس‌کاری‌ها درباره کانون اصلی زلزله چیزی از عمق فاجعه رخ‌داده کم نکرد. در این میان از همه ناگوارتر، ماهی گرفتن از آب گل‌آلود برخی از شرکت‌های هواپیمایی بود، به نحوی که پرواز صبح تهران به مقصد کرمانشاه تا ۹میلیون تومان افزایش یافت، هرچند که پس از رسانه‌ای شدن این خبر و اعتراض‌ها، نرخ بلیت تهران کرمانشاه به روال معمول بازگشت، اما این موضوع نشان داد که هنوز هم از همدلی در شرایط سخت و بحرانی دور هستیم و راه زیادی باقی مانده تا بتوانیم شعار «بنی آدم اعضای یکدیگرند» را سر دهیم.
مردم کرمانشاه شب نخست را با ۱۱۸ پس‌لرزه به صبح رساندند و در این میان فاصله میان تهران و کرمانشاه دلهره از وسعت تلفات را بیشتر می‌کرد. کاربران ایرانی در فضای مجازی با هشتگ زلزله، زلزله کرمانشاه و کاربران جهانی با هشتگ‌هایIran-Iraq و Iraq Earthquake به این موضوع پرداختند.
وضعیت ارتباطی در منطقه بحران
محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در واکنش به وقوع زلزله در کرمانشاه از وضعیت شبکه زیرساخت در این منطقه خبر داد. وی در توئیتر نوشت: «بر اثر زلزله، در شبکه زیرساخت کشور قطعی رخ نداده و در مناطق کرمانشاه و ایلام نیز قطعی عمده در شبکه همراه تا کنون گزارش نشده است. اختلالات موجود بر اثر حجم بالای مکالمات است. با پیگیری اخبار از رسانه‌های رسمی و شبکه‌های اجتماعی، لطفا از مکالمات طولانی با مناطق زلزله‌زده پرهیز شود. اپراتورهای موبایل در حال افزایش کانال‌های ارتباطی و رفع اشکالات احتمالی هستند و تلاش همکاران وزارت ارتباطات در این زمینه آغاز شده است. بنا بر هماهنگی انجام‌شده، شرکت ایرانسل برای مشتریان خود در شهرهای ایلام و کرمانشاه و قصرشیرین و سرپل‌ذهاب برای سهولت ارتباطات و اطلاع از وضعیت خانواده‌ها، یک ساعت مکالمه رایگان در نظر گرفته است.»
وی صبح روز دوشنبه از شرایط ویژه در این منطقه خبر داد و نوشت: «ضمن همدردی با خانواده بازماندگان حادثه دلخراش زلزله شب گذشته و آرزوی سلامتی برای مصدومین، متاسفانه با ادامه قطعی برق در برخی مناطق، باتری ذخیره سایت‌های موبایل در این مناطق در حال اتمام است. همکاران در حال ارسال مولد برق اضطراری برای سایت‌های مذکور هستند.»
اپراتورهای همراه اول و ایرانسل نیز ضمن همدردی با مردم آسیب‌دیده، از پایداری شبکه در این مناطق خبر دادند. در این میان ایرانسل و همراه اول به منظور تسهیل ارتباطات در استان‌های کرمانشاه و ایلام، از تماس درون شبکه‌ای رایگان در این دو استان به مدت ۲۴ ساعت خبر دادند. محمدرضا بیدخام، سخنگوی شرکت مخابرات ایران نیز در بیانیه‌ای رسمی از وضعیت عادی ارتباطات در این مناطق خبر داد. از سوی دیگر سازمان فضایی ایران نیز با برقراری ارتباط ماهواره‌ای از طریق ماهواره ایرانست۲۱ و هماهنگی‌های لازم با سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر کشور، پهنای باند ماهواره‌ای در اختیار سازمان امداد و نجات قرار داد.
دمپایی، لوازم بهداشتی و لباس آبرومند بفرستید
برخی از کاربران نیز سعی کردند با اطلاع‌رسانی درباره چگونگی رویارویی با زلزله به آموزش مردم از طریق فضای مجازی بپردازند. حسین نوروزی، روزنامه‌نگار، یکی از کاربرانی بود که در ساعت‌های نخست به اخبار زلزله و تاثیر آن بر کودکان پرداخت و در شبکه اجتماعی توئیتر نوشت: «در مواقعی مثل امشب، بچه‌ها را از اینترنت و تلویزیون دور نگه دارید تا بیخود در معرض اخبار راست و دروغ زلزله نباشند، آسیب روحی می‌بینند، کابوس شبانه و... با آنها حرف بزنید، بازی کنید، سعی کنید در دل بازی، اصول کلی ایمنی را به آنها یاد بدهید، درباره یک زلزله فرضی کوچک. ضمن اینکه باید آمادگی داشته باشید برای هر اتفاقی، حفظ سلامت روان و روحیه بچه‌ها از همه‌چیز واجب‌تر است. شما بزرگترید، آنها بی‌دفاع‌اند در برابر حتی زلزله احتمالی. پس خودتان آماده باشید، بچه‌ها را به قدر کفایت و بدون ایجاد ترس، آماده کنید، اما دلشوره درست نکنید برای آنها».
امیر سیدین، از دیگر کاربران توئیتر نیز به بحث کمک‌های مردمی به زلزله‌زدگان پرداخت و نوشت: «نخستین چیزی که مردم برای کمک به آن فکر می‌کنند چادر و پتو است... اینها خیلی خوب و واجب هستند، اما چیزهایی هستند که آدم به آنها فکر هم نمی‌کند. مثلا مردم با پای برهنه از زیر آوار بیرون کشیده می‌شوند و کفشی به پا ندارند. فرستادن دمپایی (از این جهت که راحت‌تر به هر پایی می‌خورد) لازم است. بچه‌های خردسال و نوزاد نیازهایی مثل شیرخشک و سرلاک و پوشک و پمادهای ضد سوختگی دارند. کسی به این فکر نمی‌کند که کوچولوها هم لباس می‌خواهند. در کمک‌های‌تان یاد آنها هم باشید. لوازم سلولزی بهداشتی مهم‌تر از خوراکی هستند. چون خوراکی هر طور شده از طریق هلال احمر و دولت به دست‌شان می‌رسد، اما کسی داستان بهداشت را در اولویت قرار نمی‌دهد و متوجه نیستند عوارضش مدت‌ها پس از لزلزله باقی می‌ماند. خون دادن فراموش نشود. این کمترین کاری است که می‌توانید بکنید. عده زیادی آنجا شوکه شده‌اند و در حالت بحران روانی به سر می‌برند. در ضمن یادتان باشد مردمی که زندگی‌شان را از دست داده‌اند، آبرومند هستند. چیزهایی که می‌خواهید دور بیندازید را برای آنها نفرستید. وسایل و لباس‌های نو و تمیز و آبرومند بفرستید.»
درد همچنان ادامه دارد
شرایط در حالی در کرمانشاه بحرانی است که دنبال کردن هشتگ Iraq Earthquake نیز نشان می‌دهد، سلیمانیه عراق هم در وضعیتی مشابه به سر می‌برد. آمار تلفات و زخمی‌ها از شب نخست تا صبح فردای فاجعه یعنی دیروز به ۳۲۸ نفر افزایش یافت و مشخص نیست در نهایت به چند نفر خاتمه یابد. در این میان واکنش‌های فضای مجازی به این حادثه نشان داد سبک رویارویی کاربران ایرانی با شرایط بحران تغییر محسوسی کرده است. حالا به جای جوک و طنزهای عجیب و غریب، کاربران سعی دارند تا با انتشار عکس، نقل قول از آمار رسمی و اطلاع‌رسانی به یکدیگر درباره چگونگی کمک به آسیب‌دیدگان راهی برای اثرگذاری پیدا کنند. شنیده‌ها حاکی از آن است که پس‌لرزه‌ها تا ماه‌ها به طول می‌انجامد و همزمان با فرا رسیدن فصل سرما نیز دردی به دردهای آسیب‌دیدگان زلزله اضافه می‌کند. در این میان فضای مجازی می‌تواند با کمک شهروند خبرنگار، اطلاع‌رسانی کاربران عادی درباره وضعیت آنان و گوشزد نیازهای‌شان به مسئولان، به مردم زلزله‌زده در گذر از این روزهای سخت کمک کند.
