بهداشت روانی جامعه دچار تزلزل شده است؟

به گزارش جی پلاس، شیرین ولی‌پوری، پژوهشگر ارشد جامعه شناسی جنایی درباره بحث خودزنی به خصوص آسیب رساندن شخص به خود برای دریافت دیه گفت: این مبحث جدیدی نیست، اما در سال‌های اخیر سیر صعودی داشته است. تقریبا دو سال پیش بود که اسم این کار را در جامعه شناسی جنایی به نوعی خودزنی گذاشتیم؛ یعنی افراد در ازای دریافت مبلغی یا اعضای خود را به فروش می‌رسانند یا با آسیب رساندن به خود مبالغی را دریافت می‌کنند؛ با این فلسفه که اعضای بدن خودمان است. مساله‌ای که مطرح می‌شود این است که اگر زمانی امکان این کار برای آنها وجود نداشته باشد به چه چیزی متوسل می‌شوند. آسیب رساندن به خود برای دریافت بیمه یک بخش از قضیه است که قطعا تنها مربوط به مشکلات مالی نمی‌شود، بلکه عوامل درونی و روانی نیز در این مساله دخیل است.

او افزود: شکستن استخوان ترقوه بالاترین آماری است که در این خصوص وجود دارد و فرد با صحنه‌سازی قصد دریافت هزینه از بیمه را دارد، البته سیستم قضایی و بیمه هشیارتر از سابق شده است و نسبت به این قضیه با وسواس بیشتری واکنش نشان می‌دهند، اما مساله اصلی این است که صرفا مسائل اقتصادی موجب بروز این مشکلات نیست و زمانی که با این افراد صحبت می‌کنیم که چرا این کار را انجام می‌دهند، به این جواب می‌رسیم که از شرایط موجود خسته هستند و چون قصد آسیب رساندن به کسی را ندارند به خودشان آسیب می‌زنند اما بعد از انجام این کار پشیمان می‌شوند.

این جامعه‌شناس جنایی در ادامه تاکید کرد: بسیاری برای تخلیه خشم درونی خود اقدام به خودزنی می‌کنند، بنابراین این کار عوامل پیچیده‌‌ای دارد. مساله مهم این است که در سال‌های اخیر این کار افزایش پیدا کرده و بالاترین آمار بین نوجوان‌ها است که بیشتر آنها را دخترها تشکیل می‌دهند؛ شاید یکی از دلایل آن تبعیض جنسیتی و شرایط رفتاری خانواده‌ها است.

او افزود: طی پژوهشی که در تهران انجام شد به این نتیجه رسیدیم که خودزنی بیشتر بین دختران به اسم خون‌بازی مطرح است و باید این سوال مطرح شود که چرا آنها این کار را انجام می‌دهند. براساس این پژوهش نتیجه این بود که خانواده این دختران از هم پاشیده و یا حتی خانواده‌هایی با سطح فرهنگی بالا هستند که با فرزندان خود ارتباط درستی ندارند و فرزندان قادر به مطرح کردن خود در خانواده نیستند، بنابراین علت این کار جلب توجه است اما نکته جالب این است که این دختران بعد از انجام این کار پشیمان می‌شوند و نقطه آسیب دیده را می‌پوشانند. گزارش‌های موجود در این زمینه نیز تنها از طریق مراکز درمانی آن هم در شرایط حاد که این افراد دچار عفونت می‌شوند، و به این مراکز مراجعه می‌کنند، وجود دارد.

این جامعه‌شناس جنایی تاکید کرد: این بحث در حال شیوع است و علت آن فقط اقتصادی نیست، بلکه تفاوت‌های جنسیتی و توجه بیش از حد به یک جنسیت در جامعه و سرپوش گذاشتن روی این مسائل موجب خودزنی در دوره نوجوانی شده است و حتی خودزنی در دوره میانسالی مثلا برای دریافت بیمه بروز پیدا کرده است.

ولی‌پوری در ادامه گفت: بهداشت روانی جامعه دچار تزلزل شده است؛ روحیه ناسالم، استرس، بحث و تفاوت‌های جنسیتی، سوء استفاده‌های جنسی و احساسی از عوامل خودزنی هستند، اما بحث مورد تاکید این است که چرا در رابطه با خودزنی جرم‌انگاری صورت نگرفته است. در کلام دینی حق به سه قسمت است حق‌الله، حق الناس و حق النفس در قانون و حقوق ما دو مورد اول مورد توجه قرار گرفته است به عنوان کسی که حقوقدان نیز هستم باید به این نکته اشاره کنم که اگر به حق النفس در قوانین توجه شود، آمار خودزنی به مقدار زیادی کاهش پیدا می‌کند.

وی ادامه داد: تنها قانون در این حوزه قانون 836 مدنی ایران است که در صورتی که کسی خودکشی کند وصیت آن فرد قابل اجرا نیست؛ چرا که قانونگذار معتقد است آن فرد ثبات روحی و روانی نداشته است که وصیتی کند. در بحث خودزنی در ماده 51 قانون نیروهای مسلح این کار جرم است که شامل سربازهایی می‌شود که با خودزنی قصد فریب، مرخصی و یا معافیت از خدمت را دارند؛ بنابراین برخورد قانونی در بحث خودزنی وجود ندارد که بازدارنده باشد.