عملکرد دولت یازدهم در بخش جوانان چگونه بود؟

به گزارش جی پلاس؛ جوانان و مشکلاتشان برای ازدواج، سال هاست در زمره دغدغه های مسوولان قرار دارد؛ موضوعی که در مناظرات شش نامزد دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری هم نقش برجسته ای داشت و هر یک از نامزدها، تلاش کردند درباره علل تاخیر در ازدواج جوانان و برنامه هایشان در جهت حل مشکلات پیش رو و افزایش چشمگیر ازدواج های موفق و پایدار راهکارهایی ارایه دهند.

در این میان، شماری از منتقدان و مخالفان، برنامه ریزی و سیاستگذاری مناسب دولت یازدهم در امر ازدواج جوانان را که منجر به رشد وام ازدواج و تسهیلات آن شده است، نادیده انگاشته و تلاش کرده اند با تیره گون ساختن چشم انداز پیش روی جوانان و خانواده ها، به تخریب عملکرد دولت بپردازند. این گزارش به واقعیت های اقدام و عمل مسوولان در این زمینه می پردازد.

** قانون تسهیل ازدواج جوانان و نحوه عملیاتی سازی آن

مطابق ماده یک «قانون تسهیل ازدواج» که بیست و هفتم آذر ماه 1384 در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید و در نهایت در دی ماه همان سال مورد تأیید شورای نگهبان قرار گرفت، به منظور توانمند سازی جوانان برای تشکیل خانواده، دولت مکلف است صندوق اندوخته ازدواج جوانان را ایجاد کند. بنابر ماده 2 این قانون سیزده ماده ای، دولت باید علاوه بر استفاده از منابع بودجه سنواتی پیش بینی شده، از محل «صندوق اندوخته ازدواج جوانان» به مزدوجان نیازمند به اجاره مسکن، حسب تشخیص کمیته سامان ازدواج با توجه به امکانات صندوق، وام ودیعه مسکن پرداخت کند.

همچنین با تاکید بر روش های انبوه سازی، کوچک سازی، ارزان سازی و استفاده از روش های نوین ساخت در امر مسکن، دولت مکلف شده علاوه بر بهره مندی از تسهیلات متداول و رایج فعلی (انبوه سازی و اجاره به شرط تملیک) از طریق نهادهای عمومی نظیر شهرداری و اوقاف و امور خیریه و با بهره گیری از همکاری و امکانات وزارت مسکن و شهر سازی و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و استفاده از زمین های دولتی یا زمین های اهدایی خیرین، واحدهای ساختمانی به عنوان «مسکن موقت» احداث کرده و آنها را در اختیار زوجهای جوان با اجاره مناسب قرار دهد. مدت استفاده هر زوج متقاضی از این واحدها حداکثر سه سال است.

دولت یازدهم به رغم مشکلات بودجه ای تلاش کرد تا با برنامه ریزی مناسب در جهت اجرای قانون سیزده ماده ای، زمینه ازدواج آسان جوانان را فراهم کند.

** رشد چند برابری وام ازدواج در کمتر از چهار سال

براساس آخرین آمار رسمی بانک مرکزی، میزان پرداخت وام ازدواج جوانان در سال 1392 ، 2900 میلیارد تومان بوده است که این رقم با تلاش دولت یازدهم، در سال 1395به حدود ده هزار میلیارد تومان رسیده است؛ رقمی که نشان دهنده رشد حدود چهار برابری منابع تخصیص یافته برای ازدواج جوانان است.

همچنین براساس آمار‌های رسمی، از ابتدای سال 1392 تا پایان سال 1395، تسهیلات قرض الحسنه ازدواج که از سوی بانک ها به متقاضیان پرداخت شده، با 70 درصد رشد روبه رو بوده است و براساس اظهارات مقامات بانک مرکزی، در نیمه دوم سال 1395 نزدیک به 600 هزار نفر از تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج استفاده کرده‌اند.

بنابر اعلان بانک مرکزی از ابتدای راه‌اندازی سامانه تسهیلات ازدواج در این بانک، 8 میلیون و 200 هزار نفر از این تسهیلات استفاده کرده‌اند. در سال 1393 تعداد 12 بانک در طرح پرداخت وام ازدواج حضور داشتند که این تعداد در حال حاضر به 31 بانک افزایش یافته است.

** احیای صندوق اندوخته ازدواج جوانان در لایحه بودجه 96

در همان نخستین سال تصویب قانون تسهیل ازدواج جوانان، صندوقی در نظر گرفته شد که این صندوق وظیفه داشت در حوزه اشتغال، مسکن و برخی از حوزه های دیگر مرتبط با ازدواج فعالیت کند. در نخستین سال عالیت حدود 320 میلیارد تومان در بودجه سال 1385 برای این صندوق در نظر گرفته شد.

در سال 1386 هیات وزیران و شورای عالی اداری طی مصوبه‌ای ادغام این صندوق و تشکیل صندوق جدیدی به نام مهر امام رضا (ع) را تصویب کردند که صندوق مذکور حدود دو سال در حوزه ازدواج جوانان فعالیت کرد. در نهایت صندوق مهر امام رضا (ع) در حوزه مشاغل خانگی و روستایی به فعالیت پرداخت و امروز این صندوق عنوان صندوق کارآفرینی امید را یدک می کشد.

بنابراین به دلیل آنکه پشتوانه مالی از صندوق تسهیل ازدواج جوانان گرفته شد، قانون تسهیل ازدواج با چالش های اجرایی برخورد کرد و تنها بندی که از قانون تسهیل ازدواج اجرا شد تعیین محل خدمت دوره نظام وظیفه سربازان متاهل بود.

در دولت یازدهم، با توجه به مشکلات پرشمار جوانان برای ازدواج، منابع و ردیف اعتباری لازم برای احیای این صندوق در بودجه 96 در نظر گرفته شد تا قانون تسهیل ازدواج روند اجرایی به خود بگیرد.

**بیمه ازدواج جوانان، راهکاری برای تشویق و تسهیل ازدواج

یکی دیگر از خدمات دولت برای ازدواج جوانان، بیمه ازدواج در حوزه خانواده است که با همکاری بزرگ‌ترین شرکت بیمه ایران زمینه بیمه ازدواج مهیا شد.

این بیمه در سال 1394 رونمایی شد و در آن مواردی همچون کمک هزینه تامین جهیزیه، تامین مسکن، مهریه، فوت همسر، سلامت جنین و فرزندآوری لحاظ شده است. هر خانواده می‌تواند با پرداخت حداقل مبلغی برای فرزند خود، در پایان سال بیستم پرداخت، از مزایای این بیمه‌نامه بهره مند شود.

در همین زمینه، «محمدرضا رستمی» معاون ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان در مراسم اعطای 70 مجوز به مراکز تخصصی مشاوره ازدواج و خانواده که در محل وزارت ورزش و جوانان و با حضور وزیر ورزش و جوانان برگزار شد، گفت: مجموعه فعالیت‌ها و خدمات وزارت ورزش و جوانان در دفتر خانواده و ازدواج مستقل است و در دولت تدبیر و امید با جهت‌گیری مشارکتی در بخش مشارکت متخصصان که روانشناسان این حوزه هستند و مشارکت جوانان فعال در قالب سمن‌ها اقدامات خود را پیگیری و ساماندهی کرده‌ایم.

وی ادامه داد: هم اکنون در تمام شعبات به دنبال ارائه خدمات بیمه‌ای هستند و امیدواریم تا پایان سال 96 تا سقف یک میلیون نفر از خدمات بیمه ازدواج جوانان برخوردار شوند.

رستمی افزود: آموزش‌های پیش از ازدواج را پیگیری کردیم چرا که وقوع مساله طلاق در پنج سال اول زندگی بسیار مهم است و باید مورد رسیدگی و بررسی قرار گیرد و بررسی‌ها نشان می‌دهد با ارایه آموزش‌های لازم می‌توان از وقوع این طلاق‌ها پیشگیری کرد. برنامه‌های 16 ساعته با رویکرد روانشناختی ازدواجی برای آموزش‌های پیش از ازدواج پیش‌بینی شده است. مسأله بعدی وام ازدواج جوانان و تأمین نیاز‌های اولیه اقتصادی است که دولت با وجود فشارهای اقتصادی وام ازدواج را از 3 میلیون تومان به 10 میلیون تومان رساند و همه ثبت‌نام کنندگان وام ازدواج می‌توانند وام را دریافت کنند.

**گسترش چشمگیر مشارکت جوانان در دولت یازدهم

آخرین نتایج بررسی وضعیت مشارکت‌ جوانان در وزارت ورزش و جوانان نشان می‌دهد که طی دوره تصدی دولت یازدهم میزان مشارکت جوانان در زمینه های گوناگون شاهد رشد ٤٠ برابری بوده است. براساس گزارش اخیر این وزارتخانه، این مشارکت‌ها در زمینه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است.

بنابر همین آمارها، تعداد سازمان‌های مردم‌نهاد از ٥٠ مورد در‌سال ٩٢ به دو‌ هزار سمن در‌سال ٩٦ رسیده است. همچنین با برنامه‌ریزی‌های وزارت ورزش و جوانان و معاونت امور ساماندهی جوانان از صفر طرح ‌سال ١٣٩٢ به ١٧٧٤ طرح و برنامه سمن‌های جوانان در‌سال ١٣٩٥ رسیده است و در همین مدت با رشد ٦٧ برابری، اعتبار برنامه‌ای حوزه جوانان از ٦‌میلیارد تومان ‌سال ٩٢ به ٤٠٠‌میلیارد تومان در‌سال ١٣٩٦ افزایش یافته است.

احداث و تجهیزخانه جوانان در ٣١ مرکز استان در راستای حمایت از قشر جوان را یکی دیگر از اقدامات دولت یازدهم در امر فضاسازی برای مشارکت جوانان می توان نام برد. ضمن این‌که ١٤ خانه جوان هم درشهرستان‌ها دراین مدت راه‌اندازی شده است.