بلوچ‌های بی‌شناسنامه در جزیره سرگردانی
عشایر بلوچ تا مدت‌ها بعد از استقرار رژیم شاهنشاهی رضاشاه، مشروعیت این رژیم را قبول نداشتند و به‌همین‌دلیل، از گرفتن شناسنامه خودداری می‌کردند.
به گزارش جی پلاس، برای بررسی وضعیت بی‌شناسنامه‌های بلوچ ایرانی باید سیر تاریخی موضوع را مدنظر قرار دهیم. سابقه تاریخی این مسئله، به دوره پهلوی اول بازمی‌گردد. عشایر بلوچ تا مدت‌ها بعد از استقرار رژیم شاهنشاهی رضاشاه، مشروعیت این رژیم را قبول نداشتند و به‌همین‌دلیل، از گرفتن شناسنامه خودداری می‌کردند. درهمین‌راستا، برخی از عشایر بلوچ، از رفتن به سربازی که جزء مقررات قانونی بود، هم امتناع می‌کردند.
این مسئله، درواقع، نوعی مقاومت منفی بود برای اینکه اعتراضشان را بیان کنند. مسئله دیگر، گستردگی مرزها و وجود‌نداشتن راهکاری برای انفکاک مرزی بین بلوچستان ایران و بلوچستانی که از سوی انگلیس عملا از پیکره ایران جدا شد، بود که این هم مزید بر علت شد. تا زمان استقرار دولت پاکستان از سال 1948 به بعد، قبایل مختلفی در آن زمان در دو طرف مرز رفت‌وآمد کرده و چون این خانواده‌ها بدون مانع در آن زمان تردد می‌کردند، نیازی برای اینکه اسناد سجلی تهیه شود، وجود نداشت.
این مسئله، به همین شکل ادامه پیدا کرد و از طرفی، قوانین ما هم تا سال 1363، عملا امکان اینکه بتوانیم اسناد سجلی را بر‌اساس مستندات محلی به آنها ارائه دهیم، وجود داشت اما از سال 1363، قوانین در این‌باره سخت‌تر شد. تعداد قابل‌توجهی از ساکنان استان سیستانوبلوچستان که اکنون بنابر آخرین گزارش‌ها، به حدود صدهزار نفر در این استان رسیده است، موفق به گرفتن شناسنامه نشدند. مسئله دیگری که در این سال‌ها اتفاق افتاد، ازدواج‌هایی بودند که به‌صورت ایرانی با غیرایرانی انجام شدند.
زنانی که هویت ایرانی داشتند، ازدواج‌هایی را با اتباع افغانستانی یا پاکستانی انجام دادند که بر‌این‌اساس، طبق قانون تا زمانی که اولاد به 18سالگی نرسند، عملا امکان صدور شناسنامه برای فرزندان اینها وجود ندارد. مورد بعدی‌ای که باز در سال‌های اخیر پیش آمد و بسیار مهم است، بی‌ربط با موضوع بی‌شناسنامه‌های بلوچ ساکن شهرهای بزرگ نیست. مسئله این است؛ تا زمانی که این افراد در روستاهای سیستانوبلوچستان حضور داشتند، عملا مشکلات تا این حد نمود نداشت اما الان با گسترده‌شدن حاشیه‌نشینی که در شهرهای زاهدان، ایرانشهر و چابهار شیوع پیدا کرده، این افراد نیاز به اسناد هویتی دارند که بتوانند از خدمات درمانی و رفاهی برخوردار شده و این مسئله بر مشکلات افرادی که شناسنامه ندارند، می‌افزاید.
در همین رابطه، چهار ماه پیش، یک فوریت طرحی در مجلس تهیه و تأیید شد که بتوانیم حداقل برای افراد (زنانی) که فرزندانشان از پدر غیرایرانی هستند، شرایط کسب جواز هویتی را تسهیل کنیم. این فوریت، هنوز از کمیسیون به صحن نیامده است و باید پیگیری‌هایش را انجام دهیم. مسئله دیگر، آزمایش‌های ژنتیک دی‌ان‌ای است که خیلی از این خانواده‌ها، امکان پرداخت هزینه‌ها را برای احراز هویت ندارند. ما به‌دنبال این هستیم که ازطریق مجلس، تسهیلی در امر آزمایش‌های ژنتیک داشته باشیم. مسئله‌ای که می‌تواند مشکلات این افراد را به‌صورت تسکینی حل کند، این است که در درجه اول، حضور این افراد را به‌رسمیت بشناسیم و دوره‌های زمانی، صدور شناسنامه و جواز هویتی را در یک بازه زمانی مشخص تسهیل کنیم.
دیدگاه تان را بنویسید