مصوبه ای غم‌بار برای جنگل‌های ایران

نمایندگان مردم با ممنوعیت هرگونه بهره‌برداری چوب از جنگل‌های شمال از ابتدای سال چهارم اجرای قانون برنامه ششم، موافقت کردند؛ خبری که درنگاه اول بسیاری از طرفداران طرح تنفس جنگل و دوستداران محیط زیست را خرسند کرد و حتی معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست را به واکنش توئیتری و تقدیر از نماینده‌های مردم واداشت.

جی پلاس، این در حالی است که پیش از این دولت پیشنهاد داده بود بهره‌برداری از چوب جنگل در طول اجرای برنامه و بدون هیچ قید و شرطی از همان سال نخست ممنوع شود که مجلس با آن مخالفت کرده و حالا نماینده‌های مردم توقف بهره‌برداری را سه سال به تأخیر انداخته تا بهره برداران همچنان به رغم هشدارهای کارشناسی مبنی بر افت شدید کیفیت جنگل های شمال، جنگل را مورد بهره‌برداری قرار دهند. به همین دلیل ابتکار بعد از دقایقی از اعلام خبر تصویب ماده 48 در توئیتی دیگر این بار نوشت: «با وجود تأکیدات رهبر، رئیس جمهوری و رئیس مجلس برای ممنوعیت بهره‌برداری تجاری از جنگل ها، ولی منافع گروه‌های خاص مدت ها این قانون رابه تأخیرانداخت.»

اما نکته مهم اینکه با پیگیری بیشتر برخی نمایندگان تبصره‌هایی ذیل این ماده اضافه شده که با نقض بند 1، عملاً راه را نه فقط برای بهره برداری‌های تجاری چوب بلکه برای اجرای هر گونه طرح های عمرانی که نیاز به تخریب و پاکتراشی جنگل داشته باشد، باز گذاشتند.

بر اساس تبصره یک این ماده، برداشت و قطع «درختان پیر، خشک سرپا، افتاده و... با مجوز سازمان جنگل ها و مراتع مجاز بوده و تبصره دو نیز تأکید می‌کند قطع درختان جنگلی برای اجرای طرح های عمرانی مصوب و حتی قطع جنگل های دست کاشت با مجوز سازمان جنگل ها، بلامانع است.

رئیس دانشکده منابع طبیعی دانشگاه علوم و تحقیقات تهران با ابراز تأسف از تصویب ناقص و ناکارآمد ماده 48 گفت: هرچند من همین قدر تصمیم مجلس را هم اقدامی مثبت می‌دانم اما واقعیت این است که این مدل تصمیم‌گیری نشان داد که دیدگاه های کارشناسی در رأی گیری ها لحاظ نمی شود.

دکتر هادی کیا دلیری افزود: وقتی چهار دانشگاه مادر کشور در رشته منابع طبیعی خودشان بهره‌بردار جنگل هستند و با تنفس 10 ساله جنگل بدون هیچ دلیل فنی و علمی و تنها با سخنان غیر کارشناسی مخالفت می‌کنند بیش از این هم نباید از مجلس انتظار می‌داشتیم.

رئیس انجمن علمی جنگلبانی کشور گفت: عباراتی چون درختان پیر و یا خشک سرپا و... که در این ماده قانونی آمده صراحتاً نشان داد که برخی کوچکترین دانش و آگاهی نسبت به جنگل و علم جنگل ندارند و حمایت مطلق از بهره برداران صرفاً برایشان مهم است.

در همین حال «رضا شیخ پور» کارشناس جنگل در سازمان جنگل ها و مراتع نیز با اشاره به اینکه پنجشنبه روز غم انگیز جنگل های هیرکانی بود می‌گوید: این دو تبصره به زیان جنگل های باستانی شمال است و عملاً شرایط بهره‌برداری به وضعیت قبل از تصویب برنامه بهینه‌سازی پایش و حفظ جنگل‌های کشور، مصوب سال 92 هیأت دولت برگشت! از طرفی دیگر محدودیت زمانی نیز برای این تبصره لحاظ نشده است! یعنی پس از پایان سال سوم برنامه ششم توسعه که به ظاهر قرار است توقف کامل بهره‌برداری آغاز شود، به استناد این تبصره می‌توان در قالب توجیهات جایگزین نیز درختان را قطع کرد!

این کارشناس می‌گوید: «در تبصره دو بند 2 این ماده قانونی نیز بدون هیچ اشاره‌ای به ضرورت ارائه پیوست ارزیابی زیست محیطی، قطع درختان جنگلی برای پروژه‌های عمرانی مصوب را نیز مجاز دانسته و کلیه عرصه‌های جنگلکاری را مشمول زراعت چوب قلمداد کرده است! یعنی اگر در عرصه‌ای از جنگل های هیرکانی که به هر دلیلی حفره‌ای 10 هکتاری باز شده و در سنوات گذشته با گونه‌های جنگلی همچون افرا و توسکا و گیلاس وحشی نهالکاری شده، باید این عرصه‌ها صرفاً به زراعت چوب اختصاص داده شود نه اینکه بخواهیم در دهه‌های آتی شاهد حضور جنگلی انبوه در این عرصه باشیم!"

از سوی دیگر تغییرات آسیب رسان در ماده 48 و تصویب آن در مجلس در حالی صورت می‌گیرد که حتی رهبر معظم انقلاب نیز دو سال قبل در سخنرانی تاریخی خود در روز 17 اسفند خواستار جلوگیری از تخریب جنگل ها حتی به بهانه ساخت حوزه علمیه شده بود و از مسئولان خواسته بود شدیداً با هرگونه تخریبی مقابله کنند.

در همین حال تصمیم اخیر نمایندگان مجلس حتی دستور اخیر وزیر جهاد کشاورزی مبنی بر توقف هرگونه بهره‌برداری تجاری و اجرای طرح‌های عمرانی در جنگل های شمال را هم زیر سئوال برده و کان لم یکن تلقی کرده است.