به طوری که برخی کشورها تجهیز دوربین را به کار برده و برخی کشورها اقدام ترکیبی را مد نظر دارند با این حال این موضوع آنقدر اهمیت داشت که در سال 2007 سه چهارم بودجه وزارت کشور بریتانیا برای پیشگیری از جرم به تجهیز اماکن به دوربین های نظارتی اختصاص یافت.
اگر چه درسالهای اخیر استفاده از دوربین های مدار بسته افزایش یافته و پیشرفتهای بسیار خوبی در زمینه کاهش جرم در کشورها شاهد بودیم؛ با این حال ما نمی توانیم اگر یک الگوی یا اقدام واحد در یک حوزه جرم موفق بود برای همه جرایم از آن استفاده کنیم. به عنوان مثال برای بررسی سرقت خودروها از پارکینگ ها، استفاده از دوربین مدار بسته موثرتر است تا بهبود روشنایی محیط و یا حفاظ های امنیتی، هرچند که این عوامل هم در موفقیت این طرح ها بی تاثیر نیستند.
«بورس» و «جانسون» دو پژوهشگر معروف در خصوص پیشگیری موقعیتی در زمینه پیشگیری و کاهش آمار جرایم نتیجه مطالعه خود را در این چند مورد خلاصه کردند:
1. سخت کردن شرایط برای ارتکاب به جرم ( از طریق مشکل سازی اهداف، کنترل دسترسی، غربالگری و کنترل خروجی ها ، منحرف کردن مسیر مجرمین و هدایت آنها در مسیرهای جایگزین و کنترل ابزارها و سلاحها).
2. افزایش ریسک ارتکاب به جرم و ناامن کردن محیط برای مجرمین ( بوسیله افزایش نظارت رسمی، کمک به حفاظت طبیعی، گسترش قیمومیت و استفاده از مدیران اماکن).
3. کاهش مزایا و عواید حاصل از جرم (با پنهان کردن اهداف، ازبین بردن اهداف، شناسایی اموال، ایجاد اختلال در بازار آنها، ازبین بردن زمینه انتفاع مالی مجرمین).
4. کاهش تحریکاتی که ممکن است باعث تسریع جرم وجنایت شود (با کاهش سرخوردگی ، اجتناب از اختلافات وخنثی سازی فشار همسالان ).
5. حذف بهانه هایی که ممکن است مجرم برای توجیه اقدام جنایی خود بیاورد (با تنظیم قوانین و مقررات، ارسال دستوالعملها، هشدارهایی برای بیداری وجدان افراد، کنترل مواد مخدر و الکل).
ازمهمترین راههای کاهش آمار جرایم به ویژه سرقت، پیشگیری از زمینه های ایجاد موقعیت ارتکاب به جرم است که ابزار مختلفی دارد. از جمله آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- روشنایی خیابانها: شامل اقداماتی در خصوص نصب وسایل روشنایی در گذرگاه هایی است که پیش از این فاقد نور در شب بودند و یا بهبود و افزایش نور مکانهایی که نیاز بیشتری به نور دارند.
تحقیقاتی که در سال 2008 توسط «ولش» و «فارینگتون» روی اثر روشنایی معابر در کاهش جرم انجام شد، کاهش جرایم را بطور متوسط نشان داد. بر طبق این یافته ها که در کشورهای آمریکا ( شهرهای آتلانتا، میلواکی، فورت ورث و کانزاس ) و انگلستان (شهرهای بریستول، بیرمنگام، دادلی و استوک) انجام شد تقریبا در همه شهرهای مورد مطالعه، نصب تجهیزات و یا بهبود وضعیت روشنایی معابر و خیابانها تاثیر مثبتی در کاهش آمار جرایم و بخصوص سرقت تا 21% را داشته است.
اثر کاهندگی این عامل در جرایم در انگلستان بیشتر از آمریکا نمایان بوده است. جالب اینجاست که بهبود روشنایی معابر، علاوه برکاهش آمار جرایم در شب تا حدودی توانسته آمار جرایم را در روز نیز کاهش دهد که دلیل آن بدرستی مشخص نیست، شاید بخاطر سخت تر شدن شرایط ارتکاب به جرم و نقل مکان مجرمین از آن منطقه باشد.
2- نظارت بر مناطق عمومی: استفاده از دوربین های مداربسته، خود یکی از راههایی است که ممکن است احتمال وقوع جرم را در مکانهای عمومی کاهش دهد، عوامل دیگری نیز وجود دارد که از آن جمله می توان نظارت یا پایش توسط جمعیت یک محیط ، نظارت اعمال شده توسط ماموران نگهبانی و امنیتی و یا نظارت اعمال شده توسط مدیران اماکن را اشاره نمود. که این اشکال دیگر از انواع نظارت، نیز توسط محققین مورد بررسی قرار گرفته است. مامورین نگهبانی و امنیتی نقش مهمی درکاهش جرم در مکانهای عمومی دارند و اغلب دیده می شود که نقش پلیس های خصوصی را ایفا می کنند. مدیران اماکن نیز می توانند نقش مهمی در مسایل امنیتی حوزه تحت نظارت خود داشته باشند داشته باشند و با اتخاذ تصمیمات و هماهنگی های خاص در مواقع لزوم و در بخشهایی که لازم است می توانند بسیار مفید واقع شوند که از جمله این مسائل مهم می تواند موضوع تلاش برای کاهش سرقت در آن مکان باشد.
این مدیران اماکن ممکن است حتی رانندگان اتوبوس، پارکبان ها و یا رانندگان قطار نیز باشند. در این میان واژه ای تحت عنوان نظارت طبیعی نیزمطرح می شود که عبارتست از اینکه، مردم عادی این توانایی را دارند که بر محیط اطراف خود نظارت کنند و این بطور طبیعی بخشی از فعالیت روزانه آنها باشد ، این مطلب به عنوان نظارت همگانی نیز مطرح می شود و زمانی تحقق پیدا می کند که همه افراد جامعه در هر شغل و جایگاهی که هستند، در قبال جامعه و امنیت آن احساس مسئولیت کنند و از کنار مسائل سو که مشاهده می کنند به سادگی نگذرند. این مسئله ممکن است نیاز به ایجاد طرحهای تشویقی برای افرادی که در این راه موفق می شوند نیز داشته باشد و می تواند مفید واقع شود (ولش و فارینگتون،2008).
3- دوربین و کاهش جرم: نصب دوربین ها در فضاها و موقعیت هایی که نظارت کافی بر روی آنها نیست و یا مشکل است و این امکانات نظارتی می تواند از اقدامات مجرمین جلوگیری و یا به تشخیص و پیگیری جرم و جنایت کمک کند. در واقع این اقدام یکی از مهمترین راههای پیشگیری موقعیتی از جرم، از راه افزایش ریسک برای مجرمین می باشد.
مطالعات سیستماتیک زیادی دراین خصوص انجام شده روی دوربین های مداربسته ای که در مکانهای مختلفی نصب شده بودند مانند(پارکینگ ها، مراکز شهرها، در وسایل حمل ونقل عمومی و یا در مناطق مسکونی عمومی) و بر اثر بخشی آن روی جرایم مختلفی سنجیده شد که تقریبا همه آنها روند نزولی را نشان داده اند.
بطور کلی نتایج بررسی های مختلف نشان می دهند که استفاده از دوربین های مدار بسته یک روش امیدبخش و موثر در کاهش جرم می باشد که این مطلب وابستگی زیادی به نوع جرم دارد ، اصولاً این اقدام اثر کاهشی زیادی روی جرایم خودرویی دارد، اما در جلوگیری از جرایم خشن و تجاوز به عنف، اینطور نبوده است. درسالهای اخیر که استفاده از دوربین های مدار بسته افزایش یافته پیشرفتهای بسیار خوبی در زمینه کاهش جرم در کشورهایی هستیم که عزم و اراده جدی در این زمینه دارند.
یکی از معروفترین این کشورها بریتانیاست که برآوردی که از دوربین های این کشور در سال 2006 انجام شده، تعداد 2/4 میلیون دوربین بوده یعنی به ازای هر 14 شهروند یک دوربین ، این تعداد یعنی یک پنجم دوربین هایی که در سراسر جهان تا سال 2004 استفاده شده بود می باشد. و برآورد شده که هر شهروند انگلیسی در هر روز نزدیک به 300 بار تصویرش توسط دوربین های مختلف ضبط می شود. دوربین ها در آمریکا نیز به سرعت درحال گسترش هستند. البته هزینه نصب وتعمیر ونگهداری دوربین ها نیز بالاست و مثلا در سرتاسر بریتانیا، در فاصله سالهای 1992 تا 2002 این مبلغ در حدود 500 میلیون دلار برآورد شده است که سهم انگلستان در این سالها، 340 میلیون دلار بوده است و این دوربین ها در همه جا اعم از مناطق مرکزی شهر، مراکز خرید، نقاط جرم خیز و حتی مناطق مسکونی پراکنده شده اند. گزارشی که درسال 2007 منتشر شده حاکی است که سه چهارم بودجه ای که وزارت کشور بریتانیا برای پیشگیری از جرم اختصاص داده، برای دوربین ها هزینه شده است (ولش و فارینگتون،2009). در ایالات متحده آمریکا نیز پول-های زیادی صرف نصب دوربین ها در اتوبوس ها و ایستگاه های مترو و سایر مکانهای عمومی می گردد.
در بررسی هایی که در تاثیر دوربین های مداربسته در پیشگیری از جرایم در سه مکان عمومی شامل: مراکز شهر ، مراکز حمل ونقل عمومی و پارکینگ ها انجام شد، بیشترین تاثیر در پارکینگ ها با 41درصد کاهش در سرقت ها مشاهده شد. بعد از آن در مراکز شهر با 7 درصد و مراکز حمل ونقل با 6 درصد کاهش در جرایم را داشته اند.
* رئیس مرکز تحقیقات کاربردی پلیس آگاهی ناجا
انتهای پیام اگر چه درسالهای اخیر استفاده از دوربین های مدار بسته افزایش یافته و پیشرفتهای بسیار خوبی در زمینه کاهش جرم در کشورها شاهد بودیم؛ با این حال ما نمی توانیم اگر یک الگوی یا اقدام واحد در یک حوزه جرم موفق بود برای همه جرایم از آن استفاده کنیم. به عنوان مثال برای بررسی سرقت خودروها از پارکینگ ها، استفاده از دوربین مدار بسته موثرتر است تا بهبود روشنایی محیط و یا حفاظ های امنیتی، هرچند که این عوامل هم در موفقیت این طرح ها بی تاثیر نیستند.
«بورس» و «جانسون» دو پژوهشگر معروف در خصوص پیشگیری موقعیتی در زمینه پیشگیری و کاهش آمار جرایم نتیجه مطالعه خود را در این چند مورد خلاصه کردند:
1. سخت کردن شرایط برای ارتکاب به جرم ( از طریق مشکل سازی اهداف، کنترل دسترسی، غربالگری و کنترل خروجی ها ، منحرف کردن مسیر مجرمین و هدایت آنها در مسیرهای جایگزین و کنترل ابزارها و سلاحها).
2. افزایش ریسک ارتکاب به جرم و ناامن کردن محیط برای مجرمین ( بوسیله افزایش نظارت رسمی، کمک به حفاظت طبیعی، گسترش قیمومیت و استفاده از مدیران اماکن).
3. کاهش مزایا و عواید حاصل از جرم (با پنهان کردن اهداف، ازبین بردن اهداف، شناسایی اموال، ایجاد اختلال در بازار آنها، ازبین بردن زمینه انتفاع مالی مجرمین).
4. کاهش تحریکاتی که ممکن است باعث تسریع جرم وجنایت شود (با کاهش سرخوردگی ، اجتناب از اختلافات وخنثی سازی فشار همسالان ).
5. حذف بهانه هایی که ممکن است مجرم برای توجیه اقدام جنایی خود بیاورد (با تنظیم قوانین و مقررات، ارسال دستوالعملها، هشدارهایی برای بیداری وجدان افراد، کنترل مواد مخدر و الکل).
ازمهمترین راههای کاهش آمار جرایم به ویژه سرقت، پیشگیری از زمینه های ایجاد موقعیت ارتکاب به جرم است که ابزار مختلفی دارد. از جمله آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- روشنایی خیابانها: شامل اقداماتی در خصوص نصب وسایل روشنایی در گذرگاه هایی است که پیش از این فاقد نور در شب بودند و یا بهبود و افزایش نور مکانهایی که نیاز بیشتری به نور دارند.
تحقیقاتی که در سال 2008 توسط «ولش» و «فارینگتون» روی اثر روشنایی معابر در کاهش جرم انجام شد، کاهش جرایم را بطور متوسط نشان داد. بر طبق این یافته ها که در کشورهای آمریکا ( شهرهای آتلانتا، میلواکی، فورت ورث و کانزاس ) و انگلستان (شهرهای بریستول، بیرمنگام، دادلی و استوک) انجام شد تقریبا در همه شهرهای مورد مطالعه، نصب تجهیزات و یا بهبود وضعیت روشنایی معابر و خیابانها تاثیر مثبتی در کاهش آمار جرایم و بخصوص سرقت تا 21% را داشته است.
اثر کاهندگی این عامل در جرایم در انگلستان بیشتر از آمریکا نمایان بوده است. جالب اینجاست که بهبود روشنایی معابر، علاوه برکاهش آمار جرایم در شب تا حدودی توانسته آمار جرایم را در روز نیز کاهش دهد که دلیل آن بدرستی مشخص نیست، شاید بخاطر سخت تر شدن شرایط ارتکاب به جرم و نقل مکان مجرمین از آن منطقه باشد.
2- نظارت بر مناطق عمومی: استفاده از دوربین های مداربسته، خود یکی از راههایی است که ممکن است احتمال وقوع جرم را در مکانهای عمومی کاهش دهد، عوامل دیگری نیز وجود دارد که از آن جمله می توان نظارت یا پایش توسط جمعیت یک محیط ، نظارت اعمال شده توسط ماموران نگهبانی و امنیتی و یا نظارت اعمال شده توسط مدیران اماکن را اشاره نمود. که این اشکال دیگر از انواع نظارت، نیز توسط محققین مورد بررسی قرار گرفته است. مامورین نگهبانی و امنیتی نقش مهمی درکاهش جرم در مکانهای عمومی دارند و اغلب دیده می شود که نقش پلیس های خصوصی را ایفا می کنند. مدیران اماکن نیز می توانند نقش مهمی در مسایل امنیتی حوزه تحت نظارت خود داشته باشند داشته باشند و با اتخاذ تصمیمات و هماهنگی های خاص در مواقع لزوم و در بخشهایی که لازم است می توانند بسیار مفید واقع شوند که از جمله این مسائل مهم می تواند موضوع تلاش برای کاهش سرقت در آن مکان باشد.
این مدیران اماکن ممکن است حتی رانندگان اتوبوس، پارکبان ها و یا رانندگان قطار نیز باشند. در این میان واژه ای تحت عنوان نظارت طبیعی نیزمطرح می شود که عبارتست از اینکه، مردم عادی این توانایی را دارند که بر محیط اطراف خود نظارت کنند و این بطور طبیعی بخشی از فعالیت روزانه آنها باشد ، این مطلب به عنوان نظارت همگانی نیز مطرح می شود و زمانی تحقق پیدا می کند که همه افراد جامعه در هر شغل و جایگاهی که هستند، در قبال جامعه و امنیت آن احساس مسئولیت کنند و از کنار مسائل سو که مشاهده می کنند به سادگی نگذرند. این مسئله ممکن است نیاز به ایجاد طرحهای تشویقی برای افرادی که در این راه موفق می شوند نیز داشته باشد و می تواند مفید واقع شود (ولش و فارینگتون،2008).
3- دوربین و کاهش جرم: نصب دوربین ها در فضاها و موقعیت هایی که نظارت کافی بر روی آنها نیست و یا مشکل است و این امکانات نظارتی می تواند از اقدامات مجرمین جلوگیری و یا به تشخیص و پیگیری جرم و جنایت کمک کند. در واقع این اقدام یکی از مهمترین راههای پیشگیری موقعیتی از جرم، از راه افزایش ریسک برای مجرمین می باشد.
مطالعات سیستماتیک زیادی دراین خصوص انجام شده روی دوربین های مداربسته ای که در مکانهای مختلفی نصب شده بودند مانند(پارکینگ ها، مراکز شهرها، در وسایل حمل ونقل عمومی و یا در مناطق مسکونی عمومی) و بر اثر بخشی آن روی جرایم مختلفی سنجیده شد که تقریبا همه آنها روند نزولی را نشان داده اند.
بطور کلی نتایج بررسی های مختلف نشان می دهند که استفاده از دوربین های مدار بسته یک روش امیدبخش و موثر در کاهش جرم می باشد که این مطلب وابستگی زیادی به نوع جرم دارد ، اصولاً این اقدام اثر کاهشی زیادی روی جرایم خودرویی دارد، اما در جلوگیری از جرایم خشن و تجاوز به عنف، اینطور نبوده است. درسالهای اخیر که استفاده از دوربین های مدار بسته افزایش یافته پیشرفتهای بسیار خوبی در زمینه کاهش جرم در کشورهایی هستیم که عزم و اراده جدی در این زمینه دارند.
یکی از معروفترین این کشورها بریتانیاست که برآوردی که از دوربین های این کشور در سال 2006 انجام شده، تعداد 2/4 میلیون دوربین بوده یعنی به ازای هر 14 شهروند یک دوربین ، این تعداد یعنی یک پنجم دوربین هایی که در سراسر جهان تا سال 2004 استفاده شده بود می باشد. و برآورد شده که هر شهروند انگلیسی در هر روز نزدیک به 300 بار تصویرش توسط دوربین های مختلف ضبط می شود. دوربین ها در آمریکا نیز به سرعت درحال گسترش هستند. البته هزینه نصب وتعمیر ونگهداری دوربین ها نیز بالاست و مثلا در سرتاسر بریتانیا، در فاصله سالهای 1992 تا 2002 این مبلغ در حدود 500 میلیون دلار برآورد شده است که سهم انگلستان در این سالها، 340 میلیون دلار بوده است و این دوربین ها در همه جا اعم از مناطق مرکزی شهر، مراکز خرید، نقاط جرم خیز و حتی مناطق مسکونی پراکنده شده اند. گزارشی که درسال 2007 منتشر شده حاکی است که سه چهارم بودجه ای که وزارت کشور بریتانیا برای پیشگیری از جرم اختصاص داده، برای دوربین ها هزینه شده است (ولش و فارینگتون،2009). در ایالات متحده آمریکا نیز پول-های زیادی صرف نصب دوربین ها در اتوبوس ها و ایستگاه های مترو و سایر مکانهای عمومی می گردد.
در بررسی هایی که در تاثیر دوربین های مداربسته در پیشگیری از جرایم در سه مکان عمومی شامل: مراکز شهر ، مراکز حمل ونقل عمومی و پارکینگ ها انجام شد، بیشترین تاثیر در پارکینگ ها با 41درصد کاهش در سرقت ها مشاهده شد. بعد از آن در مراکز شهر با 7 درصد و مراکز حمل ونقل با 6 درصد کاهش در جرایم را داشته اند.
* رئیس مرکز تحقیقات کاربردی پلیس آگاهی ناجا
کپی شد
