به عقیده من تقریباً از سال 92 به بعد هم اهالی کتاب و هم مردم با تغییرات بسیاری در روند و چگونگی برگزاری نمایشگاه کتاب روبه‌رو شدند.
با وجود تغییرات مثبتی که در برگزاری نمایشگاه کتاب تهران در این چند سال احساس می‌شود، نباید فراموش کرد که هنوز هم این تغییرات کافی نیست. امسال، نمایشگاه کتاب در حالی برگزار شد که ناشران و مردم همچنان با برخی مشکلات روبه‌رو بودند.
بخش عمده‌ای از مشکلات نمایشگاه امسال ناشی از فراهم نبودن امکانات زیرساختی مناسب برگزاری چنین رویداد مهمی بود، به طوری که در سومین روز نمایشگاه کتاب شاهد آن شرایطی شدیم که باران برای غرفه‌های دایر در سازه‌های موقت ایجاد کرد.
متأسفانه بخش کودک و نوجوان با وجود آنکه با طیف مهمی از مخاطبان کتاب سروکار دارد، در چادر و در بخش‌های سازه‌های موقت قرار داشت.
به همین علت وقتی ماجرای بارش باران در سومین روز نمایشگاه پیش آمد، دیدیم که چطور سالن‌ها را آب گرفت و به علت احتمال برق گرفتگی، بچه‌ها را هراسان از سالن‌ها بیرون کردند.
البته این مشکل تنها برای ناشران کودک و نوجوان رخ نداد و دیگر سالن‌های مستقر در سازه‌های موقت هم از بارندگی آسیب‌هایی دیدند؛ آنچنانکه برخی از آنها تا برقراری دوباره شرایط مطلوب تعطیل شدند.در اعطای غرفه‌ها هم امسال ناهماهنگی‌هایی وجود داشت.
کمبود افرادی که مردم را به بخش‌های مختلف نمایشگاه راهنمایی کنند یکی دیگر از مشکلات نمایشگاه سی‌ام بود. علاوه بر این، تابلوهای راهنما هم به اندازه لازم در فضای نمایشگاه نصب نشده بود و مخاطبان در پیدا کردن غرفه‌هایی که کتاب‌های مورد نظرشان را ارائه می‌کردند با مشکلاتی روبه‌رو بودند.
از سوی دیگر وسایل حمل و نقل عمومی هم به اندازه کافی نبود به‌طوری که برخی از اهالی کتاب با وجود اظهار تمایل به بازدید از نمایشگاه، به سبب کهولت سن قادر به حضور در نمایشگاه این دوره نشدند.
برای افراد معلول هم وسایل نقلیه‌ای نبود، طبیعتاً باید برای افراد سالخورده و معلول در دوره‌های آینده چاره‌ای اندیشیده شود تا آنان از حضور در این رویداد علمی- فرهنگی محروم نشوند.
باید فضایی ایجاد شود تا حتی افرادی هم که کتابخوان نیستند به بازدید از آن علاقه‌مند شوند. بازدید تفریحی از نمایشگاه هم اتفاق مبارکی است که نباید از فراهم کردن تمهیدات لازم برای گسترش آن کوتاهی کرد. همین که شرایطی فراهم شود که مردم به نمایشگاه رفته و با یکی- دو نویسنده یا مترجم از جنس خودشان روبه‌رو شوند اتفاق مثبتی است.
در کنار این مشکلات امسال برگزاری نمایشگاه با نکات مثبتی هم همراه بود که از آن جمله می‌توان به در اختیار داشتن فضای بهتر و بیشتر برای برپایی غرفه‌ها اشاره کرد. مجموعه نمایشگاه «شهرآفتاب» در مقایسه با «مصلی تهران» فضای بیشتری دارد.
حتی دسترسی به آن هم با وجود دور بودن راحت‌تر است. البته تعدادی از ناشران از تفاوت‌ها در اعطای غرفه‌ها ناراضی بودند. تعداد بازدیدکنندگان از نمایشگاه، امسال کمی کمتر از سال گذشته بود؛ هرچند تغییر چندان محسوسی نداشت.در سی امین دوره، تشکل‌های نشر از تأثیرگذاری بیشتری در مدیریت اجرایی نمایشگاه برخوردار بودند.
بخشی از مدیریت که به عهده تشکل‌ها بود بهتر از سال‌های قبل اداره شد، البته هنوز برخی نارسایی‌ها وجود داشت که باید در دوره‌های بعد برای برطرف کردن آنها برنامه‌ریزی شود. امیدوارم برنامه‌ریزی‌های متولیان برای برگزاری نمایشگاه سال آینده باز هم دقیقه نودی نشود و از همین حالا شاهد آغاز برنامه‌ریزی‌های جدی برای سی و یکمین دوره باشیم.
«شهرآفتاب» در حالی میزبانی سی امین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران را برعهده داشت که این همراهی با حرف و حدیث‌هایی هم همراه بود.
امسال دومین دوره حضور ناشران و علاقه مندان به کتاب در این مجموعه نمایشگاهی بود، اما ظاهراً تجربه‌های سال گذشته چندان به کار مسئولان شهرداری تهران نیامده بود؛ چراکه همچنان شاهد برخی اتفاقات ناخوشایند نمایشگاه دوره قبل در این مجموعه بودیم.
تجربه‌ای که تداعی‌کننده مشکلات بارندگی سال قبل و ایجاد خسارت به برخی از ناشران بود. قبل از برگزاری نمایشگاه، مسئولان شهرداری به برگزارکنندگان نمایشگاه کتاب تهران اطمینان خاطر داده بودند که دیگر خبری از کمبودها و مشکلات ساختاری سال قبل نیست.
با وجود این، بارندگی سومین روز نمایشگاه نشان داد که خبر چندانی از تحقق وعده و وعیدهای پیش از برگزاری نمایشگاه نیست.
در عین حال، در این دوره بواسطه افزایش اثرگذاری بخش خصوصی نشر در مدیریت اجرایی نمایشگاه، از برخی جهات هم شاهد افزایش سطح کیفی برگزاری سی امین دوره بودیم؛ در کنار گلایه‌های مطرح شده از سوی ناشران، افزایش فضای نمایشگاهی و امکان تعامل بهتر با برگزارکنندگان را هم نمی‌توان نادیده گرفت.
در این گزارش با برخی از ناشران مستقر در سالن‌های مختلف نمایشگاه گفت‌و‌گو کرده‌ایم تا چگونگی مدیریت اجرایی متولیان ارشاد و شهرداری را ارزیابی کنند.
نمایشگاه کتاب این دوره هم مانند دوره‌های قبل بر اساس موضوع کتاب‌ها تقسیم‌بندی شده بود علاقه مندان شاهد عرضه کتاب‌ها در سالن‌های «کودک و نوجوان»، «عمومی»، «دانشگاهی»، «آموزشی»، «رسانه‌های دیجیتال» و کتاب‌های «پزشکی» بودند.
با وجود این، تنها ناشران کتاب‌های بخش عمومی بودند که از شانس برپایی غرفه‌های خود در سالن‌های سه قلو یا به اصطلاح بخش مسقف نمایشگاه برخوردار بودند.تفاوت تهویه سالن‌های سه قلو و حتی راحتی بیشتر غرفه داران و بازدیدکنندگان این بخش از همان ابتدای ورود قابل تشخیص بود.
هرازگاهی می‌شد از زبان بازدیدکنندگان از شرایط بهتر این بخش و هوای خنک آن صحبت‌هایی شنید. در این بخش از نمایشگاه، کتاب‌ها با تخفیف‌هایی از 10 و در برخی غرفه‌ها تا 50 درصد هم عرضه می‌شدند. بنابر شرایط ثبت‌نامی که برای ناشران درنظر گرفته شده بود باید کتاب‌های هرناشر با تخفیفی حداقل 10 درصدی به مردم عرضه می‌شد.
سیدامیرعباس بلادی، معاون بازرگانی انتشارات امیرکبیر از جمله فعالان نشری به شمار می‌آید که چندان از جابه جایی نمایشگاه کتاب ناراضی نیست.
او مجموعه نمایشگاهی «شهرآفتاب» را فضای مناسبی برای برگزاری نمایشگاه کتاب می‌داند و می‌گوید: «فضای محوطه نمایشگاه کتاب در شهرآفتاب خیلی بهتر از مصلی است. دسترسی‌ها راحت‌تر شده و از سویی امکان در اختیار گذاشتن غرفه‌های بزرگ‌تر هم به ناشران فراهم شده است.»
*حمل و نقل عمومی، پاشنه آشیل اصلی
وی با وجود نکات مثبتی که در مقایسه مصلی با شهرآفتاب به آن اشاره می‌کند تأکید دارد که دوری مسیر این مجموعه نمایشگاهی یکی از نکات منفی آن است.
نه تنها این فعال نشر بلکه اغلب ناشران از منظم نبودن حرکت قطارهای مترو در ایام برگزاری نمایشگاه و همچنین فقدان وسایل حمل و نقل عمومی کافی گلایه دارند.
همان گونه که زمان برگزاری نمایشگاه هم بارها در خبرها اعلام شد، امسال بیش از سال‌های قبل حضور فعال تشکل‌های نشر در مدیریت اجرایی نمایشگاه احساس می‌شد. بنابر تصمیم گیری‌ها در این دوره دو اتحادیه «آشنا» و «ناشران و کتابفروشان تهران» به‌عنوان نمایندگان صنف نشر حضوری فعال داشتند.
مؤسسات بزرگ نشر در فروش خود با کاهش کمتری روبه‌رو شده‌اند. این در حالی است که اغلب ناشران از کاهش فروش خود حتی در مقایسه با سال قبل گلایه داشتند. کاوه اکبری، مدیر غرفه انتشارات «آگاه» از جمله افرادی است که از کاهش فروش نمایشگاه امسال می‌گوید.
به گفته اکبری بجز 2-3 روز نخست برگزاری نمایشگاه، در مابقی روزها مردم اغلب در حکم بازدیدکننده صرف بوده‌اند تا اینکه خریدی انجام بدهند. او می‌گوید: «در چند روز نخست برگزاری نمایشگاه تعداد بازدیدکنندگانی که از سایر شهرها و استان‌های کشور آمده بودند بیشتر از روزهای بعدی نمایشگاه بوده است.»
با وجود وسعت بیشتر شهر آفتاب، غرفه برخی ناشران همچنان تفاوت چندانی با زمان حضور آنان در مصلی ندارد. البته برخی دیگر از ناشران هم معتقد بودند که مساحت بیشتری در نمایشگاه سی‌ام در دسترس آنان قرار گرفته و نظرات مختلفی در این باره وجود داشت.
یکی از ناشران خصوصی که تمایلی به اعلام نام مؤسسه‌اش نداشت گلایه کرد که ناشران بزرگ و معروف از امکانات بیشتر و فضای گسترده تری در زمان برگزاری نمایشگاه برخوردار شده‌اند.
آرش نوروزی، مدیر غرفه انتشارات «اختران» هم از جمله ناراضیان نمایشگاه سی‌ام است. او تأکید دارد که نمایشگاه امسال در شرایط خوبی برگزار شده و تنها نقدی که می‌توان به آن داشت بحث بارندگی روز سوم و آسیب‌های وارده به برخی ناشران مستقر در سازه‌های موقت است.
البته نوروزی این مسأله را تنها به شهرآفتاب محدود نمی‌داند و می‌گوید: «در مصلی هم سازه‌ها چندان مطمئن نبود و باران همین مشکلات را پیش می‌آورد.»
او سرویس دهی وسائل حمل و نقل عمومی در این دوره را بهتر از سال قبل می‌داند و تأکید دارد که مجموعه نمایشگاهی شهر آفتاب به هیچ وجه قابل مقایسه با مصلای تهران نیست.
احمد جوادی، یکی از مسئولان انتشارات «سخن» از ناشران بخش عمومی است؛ او از کاهش 30-40 درصدی بازدیدکنندگان می‌گوید و اعتقاد دارد که بخشی از استقبال سال گذشته مردم از نمایشگاه بواسطه کنجکاوی آنان بوده است.
وی درباره لزوم همراهی هرچه بیشتر متولیان فرهنگی با فعالان عرصه نشر می‌گوید: «با توجه به توان اقتصادی پایین مردم شاید بهتر باشد که حمایت‌های دولت از طریق اعطای بن‌های مشارکتی کتاب افزایش پیدا کند. از سوی دیگر باید جلوی خرید و فروش بن‌ها گرفته شود و دریافت آنها تنها برای خرید کتاب باشد.»
بنابر گفته‌های جوادی با وجود الکترونیکی شدن بن‌های کتاب و حذف بن‌های کاغذی همچنان مواردی از تخلف ناشران در این رابطه احساس می‌شود. برخی از ناشران حاضر در سی امین دوره به دلیل انجام این تخلف از حضور در نمایشگاه سال آینده محروم شدند.
یکی دیگر از مؤسسات نشر که از کرمان در نمایشگاه کتاب حاضر شده بود به برنامه‌ریزی‌های دقیقه نودی مدیران مجموعه شهر آفتاب و همچنین نمایشگاه کتاب نقد دارد. او که تمایلی به درج نام خود و مؤسسه‌اش ندارد گلایه می‌کند که در نمایشگاه این دوره همچنان کارت‌های شناسایی غرفه داران، تابلو غرفه‌ها و دستگاه‌های کارتخوان بانکی با تأخیر نصب شده‌اند.
بخش کودک و نوجوان نمایشگاه کتاب، یکی از قسمت‌هایی است که نه تنها در مجموعه شهرآفتاب، بلکه حتی در مصلای تهران هم در چادر و در سازه‌های موقت برگزار می‌شد.
امسال هم ناشران کودک و نوجوان همچون سال‌های قبل شرایط چندان مطلوبی نداشتند. تهویه هوا تفاوت چندانی با سال گذشته نداشت و از سویی بارندگی روز سوم و متعهد نبودن مسئولان شهرداری به برطرف کردن مشکلات سال گذشته منجر به بروز خسارت‌هایی به غرفه‌های این بخش شد.
فاطمه عرفانیان، مسئول غرفه فرهنگنامه «کودکان و نوجوانان» هم به متولیان شهرآفتاب گلایه دارد و می‌گوید: «روز سوم نمایشگاه که بارندگی آن شرایط را ایجاد کرد متولیان این مجموعه نمایشگاهی حتی از کمترین امکانات هم برای بهبود شرایط برخوردار نبودند.
آب بارانی را که از سقف به سمت غرفه‌ها سرازیر شده بود را با سطل‌های زباله مهار می‌کردند که این به هیچ وجه زیبنده نمایشگاهی با عنوان بین‌المللی نیست.»
این فعال عرصه کتاب هم از برنامه‌ریزی‌های دیرهنگام برای برگزاری نمایشگاه گلایه دارد و تأکید دارد شرایط به گونه‌ای بوده که انگار مسئولان شهرآفتاب سال گذشته، بعد از پایان نمایشگاه در این مجموعه را بسته و همین چند روز باز کرده اند!
زیرساخت‌های ناتمام نمایشگاه
یکی از نکاتی که در نمایشگاه امسال خودنمایی می‌کرد فقدان سایبان و استراحتگاه کافی برای بازدیدکنندگان بود؛ اگر نزدیک ظهر سری به سالن غذاخوری مستقر درسالن‌های سه قلو می‌زدید با مردمی روبه‌رو می‌شدید که تعداد بسیاری از آنان روی زمین در راهروها نشسته و مشغول صرف ناهار بودند.همان طور که ابتدای گزارش هم اشاره شد در کنار افراد ناراضی از نمایشگاه این دوره، برخی از ناشران هم از شرایط ابراز رضایت می‌کردند.
خسرو رحمت اللهی، معاون بازرگانی انتشارات «محراب قلم» فضای شهرآفتاب را برای برگزاری نمایشگاه کتاب بهتر از مصلای تهران می‌داند. با این همه تأکید دارد که هنوز زیرساخت‌های آن ساخته نشده و می‌گوید: «این مسأله بویژه در بخش کودک و نوجوان که با مخاطبان کم سن و سال سروکار دارد بیشتر مشهود است.»
همان گونه که رحمت اللهی هم تأکید دارد شرایط برای ناشران بخش عمومی به مراتب بهتر از ناشران کودک و نوجوان است. شرایطی که در مصلی هم همین گونه بود آنجا هم ناشران عمومی در فضای شبستان مستقر بودند و از شرایط آب و هوایی کمترین خسارت را می‌دیدند.
البته او از تعامل اهالی نشر رضایت بیشتری دارد و معتقد است که ورود تشکل‌های خصوصی نشر به مدیریت اجرایی نمایشگاه کاملاً محسوس بوده است.
امسال برگزاری نمایشگاه کتاب همزمان با تبلیغات انتخابات دوازدهمین دوره از انتخابات ریاست جمهوری و همچنین انتخابات شوراهای شهر و روستا بود.
برخی ناشران معتقد بودند اطلاع‌رسانی در خصوص برگزاری نمایشگاه کتاب تا اندازه بسیاری تحت تأثیر فضای انتخاباتی قرار گرفته و منجر به کاهش تعداد بازدیدکنندگان شده است.
با وجود اینکه نمایشگاه کتاب دومین تجربه حضور خود را در شهرآفتاب سپری می‌کرد اما اطلاع رسانی‌ها همچنان کافی نبود و برخی از بازدیدکنندگان سردرگم از فقدان راهنمایی‌های کافی نمی‌توانستند براحتی کتاب یا غرفه مورد نظر خود را پیدا کنند.
سیدعلیرضا ابن تراب، مدیر غرفه نشر پنجره هم ضمن تأکید براین مسأله می‌گوید: «بعد مسافت، اطلاع‌رسانی ناکافی و از سویی سایه انداختن انتخابات بر نمایشگاه کتاب از مسائلی بود که کاهش تعداد بازدیدکنندگان در دوره اخیر را به‌دنبال داشت.»
*شرایط نامطلوب سازه‌های موقت
برخی از ناشران معتقدند که دوری محل برگزاری نمایشگاه منجر به تغییر قشرهای مراجعه‌کننده به نمایشگاه کتاب این دوره شده است.
مولود شمس، مدیر غرفه نشر هرمس هم از تهویه سالن کودک و نوجوان رضایت ندارد و ضمن اشاره به وضعیت نامطلوب بخش‌های مستقر در سازه‌های موقت می‌گوید: «وضعیت مصلی از شهرآفتاب به مراتب بهتر بود. مصلی هم در مرکز شهر بود و هم این که وضعیت تهویه سالن‌های آن شرایط بهتری داشت.»
یکی از مهم‌ترین گلایه‌های ناشران بخش کتاب‌های «دانشگاهی» هم به شرایط نامطلوب سازه‌های موقت برمی‌گردد.ایمان مقدم، معاون غرفه«مدرسان شریف» از مسئولان شهرداری گلایه دارد که چرا ناشران امسال هم شاهد تکرار همان مشکلات سال گذشته بودند و می‌گوید: «امسال مشکلات ما کمتر از سال قبل نشد؛ به عقیده من یکی از مهم‌ترین ضعف‌های نمایشگاه امسال کمبود وسایل حمل و نقل عمومی بود.»
پای گفته‌های ناشران عمومی که بنشینید اغلب از این گلایه دارند که اوضاع و احوال ناشران کتاب‌های دانشگاهی و آموزشی بواسطه اجبار در خرید این قبیل کتاب‌ها بهتر از سایر ناشران است.
جالب اینجاست که ناشران این دو بخش هم امسال بواسطه فراهم نبودن امکانات زیرساختی مناسب نمایشگاه از کاهش قابل توجه فروش خود گلایه داشتند.
معاون غرفه «مدرسان شریف» درباره وضعیت فروش نمایشگاه امسال تصریح می‌کند:«ما که از ناشران شناخته شده این بخش هستیم با کاهش مخاطبان و فروش روبه‌رو بودیم؛ حالا وضعیت ناشران دیگر که جای خود دارد. با وجود آنکه دومین سال برگزاری نمایشگاه کتاب را پشت سر گذاشتیم اما برخی از مشکلات همچنان پابرجا بودند.»
ناشران مستقر در بخش کتاب‌های دانشگاهی اغلب از شرایط مجموعه شهر آفتاب در سی امین دوره گلایه دارند. حسین محمدی مسئول غرفه انتشارات «سنجش و دانش» که از نخستین دوره برگزاری نمایشگاه کتاب در آن حضور داشته می‌گوید: «برخلاف قول‌هایی که شهرداری داده بود ترافیک اتوبان بین‌المللی، در مسیر نمایشگاه کتاب همچنان برقرار بود. از سوی دیگر تهویه سالن‌ها پاسخگوی هوای گرم این منطقه جغرافیایی نیست.
اینجا ما از حداقل امکانات هم محروم بودیم و همین منجر به کاهش بسیار فروش کتاب‌هایمان شد.»البته او معتقد است امسال برخی موارد نظیر نصب دستگاه‌های کارتخوان بموقع انجام شده ولی در بعضی موارد همچنان کم کاری‌هایی وجود داشته است.
حامد طالقانی، مسئول غرفه انتشارات علامه طباطبایی هم از فقدان زیرساخت‌های لازم برای نمایشگاه گلایه دارد و می‌افزاید: «فقدان سایبان، تهویه نامناسب از مهم‌ترین مشکلات ناشران مستقر در سازه‌های موقت بود. البته تا جایی که دست تشکل‌های نشر باز بوده دست به کارهای مثبتی زده‌اند اما هیچ کدام کافی نبوده است.»
*بارندگی، در صدر فهرست مشکلات
بخش کتاب‌های «آموزشی» هم تفاوت چندانی با کتاب‌های دانشگاهی ندارد. حسن ابراهیمی، مدیر غرفه انتشارات «منتشران» مهم‌ترین مشکلی را که ناشران در نمایشگاه سی‌ام با آن روبه‌رو بودند بارندگی روز سوم نمایشگاه و خسارت‌های ناشی از آن می‌داند و می‌گوید: «با وجود مشکلاتی که بارش باران در سومین روز نمایشگاه پیش آورد هیچ تلاشی برای جلوگیری از تکرار آن در روزهای آینده انجام نشد. من هم مانند دیگر همکارانم معتقدم که فروش امسال کمتر از دوره‌های قبل شد، البته رسیدگی مسئولان اجرایی نمایشگاه خیلی بهتر از قبل شده است.»
آن طور که این فعال عرصه نشر می‌گوید شاید رفت و آمد برای بازدیدکنندگان تهرانی سخت‌تر شده باشد اما برای آن دسته از افرادی که از شهرها و استان‌های دیگر از نمایشگاه در مجموعه «شهر آفتاب» بازدید کردند شرایط به مراتب بهتر از مصلی بود. به این دلیل که شهرآفتاب خارج از شهر است و حداقل برای این دسته از افراد خبری از ترافیک‌های شهری نبود.
شرایط بهتر از قبل شده است
شرایط بخش «رسانه‌های دیجیتال» هم تفاوت چندانی با سالن‌هایی که تا این بخش از گزارش به مشکلاتشان اشاره کردیم، نداشت. وحیدزنگنه از مسئولان غرفه «پرسش» به شرایط سالن‌ها و مقاوم نبودن آنها به باران نقد دارد.
بنیامین احمدی، مدیر غرفه «پرآموزی» برخلاف برخی ناشران موافق برگزاری نمایشگاه کتاب در شهرآفتاب است و می‌گوید: «اینکه تنها از کم و کاستی‌ها بگوییم بی‌انصافی است. به نظر من شرایط بهتر از قبل شده، شاید آن ناشرانی که تنها به جنبه‌های منفی اشاره دارند انتظاری بیش از این دارند؛ وگرنه به نظر من فروش امسال بهتر از سال قبل بود.»
*رضایت و گلایه همزمان
نمایشگاه کتاب سی ام، با تفاوت‌هایی در مقایسه با سال گذشته برگزار شد که یکی از این تفاوت‌ها در تقسیم‌بندی موضوعی سالن‌های نمایشگاه بود. در این دوره بخش کتاب‌های پزشکی از کتاب‌های دانشگاهی جدا شده و در سالنی مجزا، در بخش سازه‌های موقت برپا شد.
این جداسازی البته گلایه برخی و رضایت بعضی دیگر ار ناشران را به دنبال داشت؛ از این منظر موجب گلایه ناشران این بخش بود که در فضایی دورتر از سایر سالن‌ها قرار گرفته بود و برای مخاطبانی که اطلاعی از این جابه جایی نداشتند قدری سردرگم‌کننده بود.
البته تعدادی از ناشران بخش پزشکی هم موافق این جابه جایی بودند چراکه تأکید داشتند منجر به استقلال ناشران بخش پزشکی در نمایش و فروش آثارشان می‌شود. ملیکا میرزایی، مدیر غرفه «کتاب میر» جداسازی کتاب‌های بخش پزشکی از دانشگاهی را اتفاقی مثبت می‌داند.
به علاوه معتقد است که هنوز وسایل حمل و نقل عمومی برای رفت و آمد مردم به شهرآفتاب به اندازه کافی در نظر گرفته نشده و این مسأله در نمایشگاه سی‌ام منجر به کاهش بخشی از مخاطبان شد.
بخش کتاب‌های «ناشران خارجی» امسال همچون دوره‌های قبل در دو بخش کتاب های «لاتین» و «عربی» برپا شدند. مجیدمیرمحمدعلی، مدیر توسعه بازار انتشارت«پارسیان» هم می‌گوید: «اینکه بگوییم مصلی خیلی بهتر بود هم درست نیست، مصلی هم مشکلات خاص خودش را داشت. با وجود این اگر قرار باشد وسایل حمل و نقل عمومی به سمت شهرآفتاب بهبود پیدا نکند برای سال آینده نمایشگاه خوب نخواهد بود.»
او وقوع برجام را اتفاق خوبی در جهت تعامل بیشتر میان ناشران ایرانی و خارجی می‌داند و برای برگزاری نمایشگاه سال آینده تأکید دارد که برای میهمانان خارجی باید به اندازه کافی راهنمای مسلط به زبان انگلیسی در محیط نمایشگاه مستقر باشد.
حمید بهاری، مدیر غرفه «کتاب آریا» که از کشورهای انگلستان و امریکا با بیش از 30 ناشر در ارتباط است می‌گوید: «خوشبختانه امسال خبری از مشکلات گمرک نبود و کارها کاملاً بر اساس برنامه‌ریزی انجام شد. اگر شرایطی درنظر گرفته شود تا ناشران در سال آینده دیگر در سازه‌های موقت نباشند عمده مشکلاتمان حل خواهد شد.»
او ورود بخش خصوصی به مدیریت اجرایی نمایشگاه کتاب امسال را از مهم‌ترین نقاط قوت آن می‌داند. با وجود آنکه ناشران مستقر در بخش کتاب‌های خارجی هم در سازه‌های موقت هستند اما میزان رضایت آنان از نمایشگاه امسال به مراتب بیشتر از ناشران سایر سالن‌ها و بخش‌ها است.
مهدی اشخاصی، مدیر غرفه «دانش ارزین جهان» همکاری دولت برای برگزاری نمایشگاه سی‌ام را بهتر از دوره‌های قبل می‌داند. او درصد بالایی از اقتصاد ناشران را وابسته به فروش در نمایشگاه کتاب می‌داند و از مسئولان برگزاری آن درخواست دارد تا سال آینده مشکلات باقی مانده را هم حل کنند.
*چاره اندیشی برای کتاب‌های افستی
در بخش کتاب‌های عربی هم رضایت نسبی در میان ناشران از برگزاری نمایشگاه امسال وجود دارد، هاشم ربیعی‌زاده، مدیر غرفه نشر «دارالقلم العربی» از سوریه هم شرایط گمرک سال‌جاری را برای ورود کتاب بهتر از دوره‌های قبل می‌داند.
در این بخش یکی از مهم‌ترین مشکلات مطرح شده از سوی ناشران وارد‌کننده کتاب‌های خارجی، امکان ورود کتاب‌های چاپ افستی است و آنها از مسئولان فرهنگی درخواست چاره اندیشی برای حل مشکل دارند.
از بخش ناشران خارجی و سالن‌هایی که از مشکلات آنها در نمایشگاه سی‌ام گفتیم بگذریم، سالن ملل نمایشگاه امسال میزبان کشورهایی نظیر ایتالیا، روسیه، چین، عمان، ترکیه و... بود.
مصطفی رجبی، دستیار غرفه«ناد» از کشور ترکیه برگزاری نمایشگاه‌های اینچنینی را راهی برای تعامل بیشتر میان اهالی کتاب کشورهای مختلف می‌داند و می‌گوید: «در نمایشگاه امسال موفق به خرید رایت کتاب‌های نویسنده‌هایی مانند صمد بهرنگی شدیم. البته ارتباط متقابلی هم از سوی ناشران ایرانی شکل گرفته و آثار ما در ایران ترجمه می‌شود.»
در نمایشگاه امسال، دفترهای متعددی از سوی کشورها و سازمان های بین المللی دایر شده بود که در هر یک از آنها در مورد فعالیت‌های همان دفتر با مردم صحبت می‌شود mayank surolia مدیر غرفه‌ای که به نمایندگی از کشور هندوستان در نمایشگاه حضور داشت، شرکت در نمایشگاه کتاب تهران را فرصتی برای تعامل فرهنگی و علمی میان کشورها می‌داند. در این غرفه کتاب‌هایی از هندوستان از طرف سفارت این کشور برای عرضه وجود داشت.
عیسی السیابی، نماینده وزارت فرهنگ و ارشاد کشور عمان هم می‌گوید: «از طرف میراث فرهنگی و وزارت فرهنگ و ارشاد عمان برای معرفی داشته‌های فرهنگ کشورمان در نمایشگاه کتاب شرکت کردیم. ما عمانی‌ها در همه زمینه‌ها خودمان را به مردم ایران بسیار نزدیک می‌دانیم. به همین علت در نمایشگاه امسال حضوری فعال داشتیم.»
روزنامه ایران
9353
انتهای پیام با وجود تغییرات مثبتی که در برگزاری نمایشگاه کتاب تهران در این چند سال احساس می‌شود، نباید فراموش کرد که هنوز هم این تغییرات کافی نیست. امسال، نمایشگاه کتاب در حالی برگزار شد که ناشران و مردم همچنان با برخی مشکلات روبه‌رو بودند.
بخش عمده‌ای از مشکلات نمایشگاه امسال ناشی از فراهم نبودن امکانات زیرساختی مناسب برگزاری چنین رویداد مهمی بود، به طوری که در سومین روز نمایشگاه کتاب شاهد آن شرایطی شدیم که باران برای غرفه‌های دایر در سازه‌های موقت ایجاد کرد.
متأسفانه بخش کودک و نوجوان با وجود آنکه با طیف مهمی از مخاطبان کتاب سروکار دارد، در چادر و در بخش‌های سازه‌های موقت قرار داشت.
به همین علت وقتی ماجرای بارش باران در سومین روز نمایشگاه پیش آمد، دیدیم که چطور سالن‌ها را آب گرفت و به علت احتمال برق گرفتگی، بچه‌ها را هراسان از سالن‌ها بیرون کردند.
البته این مشکل تنها برای ناشران کودک و نوجوان رخ نداد و دیگر سالن‌های مستقر در سازه‌های موقت هم از بارندگی آسیب‌هایی دیدند؛ آنچنانکه برخی از آنها تا برقراری دوباره شرایط مطلوب تعطیل شدند.در اعطای غرفه‌ها هم امسال ناهماهنگی‌هایی وجود داشت.
کمبود افرادی که مردم را به بخش‌های مختلف نمایشگاه راهنمایی کنند یکی دیگر از مشکلات نمایشگاه سی‌ام بود. علاوه بر این، تابلوهای راهنما هم به اندازه لازم در فضای نمایشگاه نصب نشده بود و مخاطبان در پیدا کردن غرفه‌هایی که کتاب‌های مورد نظرشان را ارائه می‌کردند با مشکلاتی روبه‌رو بودند.
از سوی دیگر وسایل حمل و نقل عمومی هم به اندازه کافی نبود به‌طوری که برخی از اهالی کتاب با وجود اظهار تمایل به بازدید از نمایشگاه، به سبب کهولت سن قادر به حضور در نمایشگاه این دوره نشدند.
برای افراد معلول هم وسایل نقلیه‌ای نبود، طبیعتاً باید برای افراد سالخورده و معلول در دوره‌های آینده چاره‌ای اندیشیده شود تا آنان از حضور در این رویداد علمی- فرهنگی محروم نشوند.
باید فضایی ایجاد شود تا حتی افرادی هم که کتابخوان نیستند به بازدید از آن علاقه‌مند شوند. بازدید تفریحی از نمایشگاه هم اتفاق مبارکی است که نباید از فراهم کردن تمهیدات لازم برای گسترش آن کوتاهی کرد. همین که شرایطی فراهم شود که مردم به نمایشگاه رفته و با یکی- دو نویسنده یا مترجم از جنس خودشان روبه‌رو شوند اتفاق مثبتی است.
در کنار این مشکلات امسال برگزاری نمایشگاه با نکات مثبتی هم همراه بود که از آن جمله می‌توان به در اختیار داشتن فضای بهتر و بیشتر برای برپایی غرفه‌ها اشاره کرد. مجموعه نمایشگاه «شهرآفتاب» در مقایسه با «مصلی تهران» فضای بیشتری دارد.
حتی دسترسی به آن هم با وجود دور بودن راحت‌تر است. البته تعدادی از ناشران از تفاوت‌ها در اعطای غرفه‌ها ناراضی بودند. تعداد بازدیدکنندگان از نمایشگاه، امسال کمی کمتر از سال گذشته بود؛ هرچند تغییر چندان محسوسی نداشت.در سی امین دوره، تشکل‌های نشر از تأثیرگذاری بیشتری در مدیریت اجرایی نمایشگاه برخوردار بودند.
بخشی از مدیریت که به عهده تشکل‌ها بود بهتر از سال‌های قبل اداره شد، البته هنوز برخی نارسایی‌ها وجود داشت که باید در دوره‌های بعد برای برطرف کردن آنها برنامه‌ریزی شود. امیدوارم برنامه‌ریزی‌های متولیان برای برگزاری نمایشگاه سال آینده باز هم دقیقه نودی نشود و از همین حالا شاهد آغاز برنامه‌ریزی‌های جدی برای سی و یکمین دوره باشیم.
«شهرآفتاب» در حالی میزبانی سی امین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران را برعهده داشت که این همراهی با حرف و حدیث‌هایی هم همراه بود.
امسال دومین دوره حضور ناشران و علاقه مندان به کتاب در این مجموعه نمایشگاهی بود، اما ظاهراً تجربه‌های سال گذشته چندان به کار مسئولان شهرداری تهران نیامده بود؛ چراکه همچنان شاهد برخی اتفاقات ناخوشایند نمایشگاه دوره قبل در این مجموعه بودیم.
تجربه‌ای که تداعی‌کننده مشکلات بارندگی سال قبل و ایجاد خسارت به برخی از ناشران بود. قبل از برگزاری نمایشگاه، مسئولان شهرداری به برگزارکنندگان نمایشگاه کتاب تهران اطمینان خاطر داده بودند که دیگر خبری از کمبودها و مشکلات ساختاری سال قبل نیست.
با وجود این، بارندگی سومین روز نمایشگاه نشان داد که خبر چندانی از تحقق وعده و وعیدهای پیش از برگزاری نمایشگاه نیست.
در عین حال، در این دوره بواسطه افزایش اثرگذاری بخش خصوصی نشر در مدیریت اجرایی نمایشگاه، از برخی جهات هم شاهد افزایش سطح کیفی برگزاری سی امین دوره بودیم؛ در کنار گلایه‌های مطرح شده از سوی ناشران، افزایش فضای نمایشگاهی و امکان تعامل بهتر با برگزارکنندگان را هم نمی‌توان نادیده گرفت.
در این گزارش با برخی از ناشران مستقر در سالن‌های مختلف نمایشگاه گفت‌و‌گو کرده‌ایم تا چگونگی مدیریت اجرایی متولیان ارشاد و شهرداری را ارزیابی کنند.
نمایشگاه کتاب این دوره هم مانند دوره‌های قبل بر اساس موضوع کتاب‌ها تقسیم‌بندی شده بود علاقه مندان شاهد عرضه کتاب‌ها در سالن‌های «کودک و نوجوان»، «عمومی»، «دانشگاهی»، «آموزشی»، «رسانه‌های دیجیتال» و کتاب‌های «پزشکی» بودند.
با وجود این، تنها ناشران کتاب‌های بخش عمومی بودند که از شانس برپایی غرفه‌های خود در سالن‌های سه قلو یا به اصطلاح بخش مسقف نمایشگاه برخوردار بودند.تفاوت تهویه سالن‌های سه قلو و حتی راحتی بیشتر غرفه داران و بازدیدکنندگان این بخش از همان ابتدای ورود قابل تشخیص بود.
هرازگاهی می‌شد از زبان بازدیدکنندگان از شرایط بهتر این بخش و هوای خنک آن صحبت‌هایی شنید. در این بخش از نمایشگاه، کتاب‌ها با تخفیف‌هایی از 10 و در برخی غرفه‌ها تا 50 درصد هم عرضه می‌شدند. بنابر شرایط ثبت‌نامی که برای ناشران درنظر گرفته شده بود باید کتاب‌های هرناشر با تخفیفی حداقل 10 درصدی به مردم عرضه می‌شد.
سیدامیرعباس بلادی، معاون بازرگانی انتشارات امیرکبیر از جمله فعالان نشری به شمار می‌آید که چندان از جابه جایی نمایشگاه کتاب ناراضی نیست.
او مجموعه نمایشگاهی «شهرآفتاب» را فضای مناسبی برای برگزاری نمایشگاه کتاب می‌داند و می‌گوید: «فضای محوطه نمایشگاه کتاب در شهرآفتاب خیلی بهتر از مصلی است. دسترسی‌ها راحت‌تر شده و از سویی امکان در اختیار گذاشتن غرفه‌های بزرگ‌تر هم به ناشران فراهم شده است.»
*حمل و نقل عمومی، پاشنه آشیل اصلی
وی با وجود نکات مثبتی که در مقایسه مصلی با شهرآفتاب به آن اشاره می‌کند تأکید دارد که دوری مسیر این مجموعه نمایشگاهی یکی از نکات منفی آن است.
نه تنها این فعال نشر بلکه اغلب ناشران از منظم نبودن حرکت قطارهای مترو در ایام برگزاری نمایشگاه و همچنین فقدان وسایل حمل و نقل عمومی کافی گلایه دارند.
همان گونه که زمان برگزاری نمایشگاه هم بارها در خبرها اعلام شد، امسال بیش از سال‌های قبل حضور فعال تشکل‌های نشر در مدیریت اجرایی نمایشگاه احساس می‌شد. بنابر تصمیم گیری‌ها در این دوره دو اتحادیه «آشنا» و «ناشران و کتابفروشان تهران» به‌عنوان نمایندگان صنف نشر حضوری فعال داشتند.
مؤسسات بزرگ نشر در فروش خود با کاهش کمتری روبه‌رو شده‌اند. این در حالی است که اغلب ناشران از کاهش فروش خود حتی در مقایسه با سال قبل گلایه داشتند. کاوه اکبری، مدیر غرفه انتشارات «آگاه» از جمله افرادی است که از کاهش فروش نمایشگاه امسال می‌گوید.
به گفته اکبری بجز 2-3 روز نخست برگزاری نمایشگاه، در مابقی روزها مردم اغلب در حکم بازدیدکننده صرف بوده‌اند تا اینکه خریدی انجام بدهند. او می‌گوید: «در چند روز نخست برگزاری نمایشگاه تعداد بازدیدکنندگانی که از سایر شهرها و استان‌های کشور آمده بودند بیشتر از روزهای بعدی نمایشگاه بوده است.»
با وجود وسعت بیشتر شهر آفتاب، غرفه برخی ناشران همچنان تفاوت چندانی با زمان حضور آنان در مصلی ندارد. البته برخی دیگر از ناشران هم معتقد بودند که مساحت بیشتری در نمایشگاه سی‌ام در دسترس آنان قرار گرفته و نظرات مختلفی در این باره وجود داشت.
یکی از ناشران خصوصی که تمایلی به اعلام نام مؤسسه‌اش نداشت گلایه کرد که ناشران بزرگ و معروف از امکانات بیشتر و فضای گسترده تری در زمان برگزاری نمایشگاه برخوردار شده‌اند.
آرش نوروزی، مدیر غرفه انتشارات «اختران» هم از جمله ناراضیان نمایشگاه سی‌ام است. او تأکید دارد که نمایشگاه امسال در شرایط خوبی برگزار شده و تنها نقدی که می‌توان به آن داشت بحث بارندگی روز سوم و آسیب‌های وارده به برخی ناشران مستقر در سازه‌های موقت است.
البته نوروزی این مسأله را تنها به شهرآفتاب محدود نمی‌داند و می‌گوید: «در مصلی هم سازه‌ها چندان مطمئن نبود و باران همین مشکلات را پیش می‌آورد.»
او سرویس دهی وسائل حمل و نقل عمومی در این دوره را بهتر از سال قبل می‌داند و تأکید دارد که مجموعه نمایشگاهی شهر آفتاب به هیچ وجه قابل مقایسه با مصلای تهران نیست.
احمد جوادی، یکی از مسئولان انتشارات «سخن» از ناشران بخش عمومی است؛ او از کاهش 30-40 درصدی بازدیدکنندگان می‌گوید و اعتقاد دارد که بخشی از استقبال سال گذشته مردم از نمایشگاه بواسطه کنجکاوی آنان بوده است.
وی درباره لزوم همراهی هرچه بیشتر متولیان فرهنگی با فعالان عرصه نشر می‌گوید: «با توجه به توان اقتصادی پایین مردم شاید بهتر باشد که حمایت‌های دولت از طریق اعطای بن‌های مشارکتی کتاب افزایش پیدا کند. از سوی دیگر باید جلوی خرید و فروش بن‌ها گرفته شود و دریافت آنها تنها برای خرید کتاب باشد.»
بنابر گفته‌های جوادی با وجود الکترونیکی شدن بن‌های کتاب و حذف بن‌های کاغذی همچنان مواردی از تخلف ناشران در این رابطه احساس می‌شود. برخی از ناشران حاضر در سی امین دوره به دلیل انجام این تخلف از حضور در نمایشگاه سال آینده محروم شدند.
یکی دیگر از مؤسسات نشر که از کرمان در نمایشگاه کتاب حاضر شده بود به برنامه‌ریزی‌های دقیقه نودی مدیران مجموعه شهر آفتاب و همچنین نمایشگاه کتاب نقد دارد. او که تمایلی به درج نام خود و مؤسسه‌اش ندارد گلایه می‌کند که در نمایشگاه این دوره همچنان کارت‌های شناسایی غرفه داران، تابلو غرفه‌ها و دستگاه‌های کارتخوان بانکی با تأخیر نصب شده‌اند.
بخش کودک و نوجوان نمایشگاه کتاب، یکی از قسمت‌هایی است که نه تنها در مجموعه شهرآفتاب، بلکه حتی در مصلای تهران هم در چادر و در سازه‌های موقت برگزار می‌شد.
امسال هم ناشران کودک و نوجوان همچون سال‌های قبل شرایط چندان مطلوبی نداشتند. تهویه هوا تفاوت چندانی با سال گذشته نداشت و از سویی بارندگی روز سوم و متعهد نبودن مسئولان شهرداری به برطرف کردن مشکلات سال گذشته منجر به بروز خسارت‌هایی به غرفه‌های این بخش شد.
فاطمه عرفانیان، مسئول غرفه فرهنگنامه «کودکان و نوجوانان» هم به متولیان شهرآفتاب گلایه دارد و می‌گوید: «روز سوم نمایشگاه که بارندگی آن شرایط را ایجاد کرد متولیان این مجموعه نمایشگاهی حتی از کمترین امکانات هم برای بهبود شرایط برخوردار نبودند.
آب بارانی را که از سقف به سمت غرفه‌ها سرازیر شده بود را با سطل‌های زباله مهار می‌کردند که این به هیچ وجه زیبنده نمایشگاهی با عنوان بین‌المللی نیست.»
این فعال عرصه کتاب هم از برنامه‌ریزی‌های دیرهنگام برای برگزاری نمایشگاه گلایه دارد و تأکید دارد شرایط به گونه‌ای بوده که انگار مسئولان شهرآفتاب سال گذشته، بعد از پایان نمایشگاه در این مجموعه را بسته و همین چند روز باز کرده اند!
زیرساخت‌های ناتمام نمایشگاه
یکی از نکاتی که در نمایشگاه امسال خودنمایی می‌کرد فقدان سایبان و استراحتگاه کافی برای بازدیدکنندگان بود؛ اگر نزدیک ظهر سری به سالن غذاخوری مستقر درسالن‌های سه قلو می‌زدید با مردمی روبه‌رو می‌شدید که تعداد بسیاری از آنان روی زمین در راهروها نشسته و مشغول صرف ناهار بودند.همان طور که ابتدای گزارش هم اشاره شد در کنار افراد ناراضی از نمایشگاه این دوره، برخی از ناشران هم از شرایط ابراز رضایت می‌کردند.
خسرو رحمت اللهی، معاون بازرگانی انتشارات «محراب قلم» فضای شهرآفتاب را برای برگزاری نمایشگاه کتاب بهتر از مصلای تهران می‌داند. با این همه تأکید دارد که هنوز زیرساخت‌های آن ساخته نشده و می‌گوید: «این مسأله بویژه در بخش کودک و نوجوان که با مخاطبان کم سن و سال سروکار دارد بیشتر مشهود است.»
همان گونه که رحمت اللهی هم تأکید دارد شرایط برای ناشران بخش عمومی به مراتب بهتر از ناشران کودک و نوجوان است. شرایطی که در مصلی هم همین گونه بود آنجا هم ناشران عمومی در فضای شبستان مستقر بودند و از شرایط آب و هوایی کمترین خسارت را می‌دیدند.
البته او از تعامل اهالی نشر رضایت بیشتری دارد و معتقد است که ورود تشکل‌های خصوصی نشر به مدیریت اجرایی نمایشگاه کاملاً محسوس بوده است.
امسال برگزاری نمایشگاه کتاب همزمان با تبلیغات انتخابات دوازدهمین دوره از انتخابات ریاست جمهوری و همچنین انتخابات شوراهای شهر و روستا بود.
برخی ناشران معتقد بودند اطلاع‌رسانی در خصوص برگزاری نمایشگاه کتاب تا اندازه بسیاری تحت تأثیر فضای انتخاباتی قرار گرفته و منجر به کاهش تعداد بازدیدکنندگان شده است.
با وجود اینکه نمایشگاه کتاب دومین تجربه حضور خود را در شهرآفتاب سپری می‌کرد اما اطلاع رسانی‌ها همچنان کافی نبود و برخی از بازدیدکنندگان سردرگم از فقدان راهنمایی‌های کافی نمی‌توانستند براحتی کتاب یا غرفه مورد نظر خود را پیدا کنند.
سیدعلیرضا ابن تراب، مدیر غرفه نشر پنجره هم ضمن تأکید براین مسأله می‌گوید: «بعد مسافت، اطلاع‌رسانی ناکافی و از سویی سایه انداختن انتخابات بر نمایشگاه کتاب از مسائلی بود که کاهش تعداد بازدیدکنندگان در دوره اخیر را به‌دنبال داشت.»
*شرایط نامطلوب سازه‌های موقت
برخی از ناشران معتقدند که دوری محل برگزاری نمایشگاه منجر به تغییر قشرهای مراجعه‌کننده به نمایشگاه کتاب این دوره شده است.
مولود شمس، مدیر غرفه نشر هرمس هم از تهویه سالن کودک و نوجوان رضایت ندارد و ضمن اشاره به وضعیت نامطلوب بخش‌های مستقر در سازه‌های موقت می‌گوید: «وضعیت مصلی از شهرآفتاب به مراتب بهتر بود. مصلی هم در مرکز شهر بود و هم این که وضعیت تهویه سالن‌های آن شرایط بهتری داشت.»
یکی از مهم‌ترین گلایه‌های ناشران بخش کتاب‌های «دانشگاهی» هم به شرایط نامطلوب سازه‌های موقت برمی‌گردد.ایمان مقدم، معاون غرفه«مدرسان شریف» از مسئولان شهرداری گلایه دارد که چرا ناشران امسال هم شاهد تکرار همان مشکلات سال گذشته بودند و می‌گوید: «امسال مشکلات ما کمتر از سال قبل نشد؛ به عقیده من یکی از مهم‌ترین ضعف‌های نمایشگاه امسال کمبود وسایل حمل و نقل عمومی بود.»
پای گفته‌های ناشران عمومی که بنشینید اغلب از این گلایه دارند که اوضاع و احوال ناشران کتاب‌های دانشگاهی و آموزشی بواسطه اجبار در خرید این قبیل کتاب‌ها بهتر از سایر ناشران است.
جالب اینجاست که ناشران این دو بخش هم امسال بواسطه فراهم نبودن امکانات زیرساختی مناسب نمایشگاه از کاهش قابل توجه فروش خود گلایه داشتند.
معاون غرفه «مدرسان شریف» درباره وضعیت فروش نمایشگاه امسال تصریح می‌کند:«ما که از ناشران شناخته شده این بخش هستیم با کاهش مخاطبان و فروش روبه‌رو بودیم؛ حالا وضعیت ناشران دیگر که جای خود دارد. با وجود آنکه دومین سال برگزاری نمایشگاه کتاب را پشت سر گذاشتیم اما برخی از مشکلات همچنان پابرجا بودند.»
ناشران مستقر در بخش کتاب‌های دانشگاهی اغلب از شرایط مجموعه شهر آفتاب در سی امین دوره گلایه دارند. حسین محمدی مسئول غرفه انتشارات «سنجش و دانش» که از نخستین دوره برگزاری نمایشگاه کتاب در آن حضور داشته می‌گوید: «برخلاف قول‌هایی که شهرداری داده بود ترافیک اتوبان بین‌المللی، در مسیر نمایشگاه کتاب همچنان برقرار بود. از سوی دیگر تهویه سالن‌ها پاسخگوی هوای گرم این منطقه جغرافیایی نیست.
اینجا ما از حداقل امکانات هم محروم بودیم و همین منجر به کاهش بسیار فروش کتاب‌هایمان شد.»البته او معتقد است امسال برخی موارد نظیر نصب دستگاه‌های کارتخوان بموقع انجام شده ولی در بعضی موارد همچنان کم کاری‌هایی وجود داشته است.
حامد طالقانی، مسئول غرفه انتشارات علامه طباطبایی هم از فقدان زیرساخت‌های لازم برای نمایشگاه گلایه دارد و می‌افزاید: «فقدان سایبان، تهویه نامناسب از مهم‌ترین مشکلات ناشران مستقر در سازه‌های موقت بود. البته تا جایی که دست تشکل‌های نشر باز بوده دست به کارهای مثبتی زده‌اند اما هیچ کدام کافی نبوده است.»
*بارندگی، در صدر فهرست مشکلات
بخش کتاب‌های «آموزشی» هم تفاوت چندانی با کتاب‌های دانشگاهی ندارد. حسن ابراهیمی، مدیر غرفه انتشارات «منتشران» مهم‌ترین مشکلی را که ناشران در نمایشگاه سی‌ام با آن روبه‌رو بودند بارندگی روز سوم نمایشگاه و خسارت‌های ناشی از آن می‌داند و می‌گوید: «با وجود مشکلاتی که بارش باران در سومین روز نمایشگاه پیش آورد هیچ تلاشی برای جلوگیری از تکرار آن در روزهای آینده انجام نشد. من هم مانند دیگر همکارانم معتقدم که فروش امسال کمتر از دوره‌های قبل شد، البته رسیدگی مسئولان اجرایی نمایشگاه خیلی بهتر از قبل شده است.»
آن طور که این فعال عرصه نشر می‌گوید شاید رفت و آمد برای بازدیدکنندگان تهرانی سخت‌تر شده باشد اما برای آن دسته از افرادی که از شهرها و استان‌های دیگر از نمایشگاه در مجموعه «شهر آفتاب» بازدید کردند شرایط به مراتب بهتر از مصلی بود. به این دلیل که شهرآفتاب خارج از شهر است و حداقل برای این دسته از افراد خبری از ترافیک‌های شهری نبود.
شرایط بهتر از قبل شده است
شرایط بخش «رسانه‌های دیجیتال» هم تفاوت چندانی با سالن‌هایی که تا این بخش از گزارش به مشکلاتشان اشاره کردیم، نداشت. وحیدزنگنه از مسئولان غرفه «پرسش» به شرایط سالن‌ها و مقاوم نبودن آنها به باران نقد دارد.
بنیامین احمدی، مدیر غرفه «پرآموزی» برخلاف برخی ناشران موافق برگزاری نمایشگاه کتاب در شهرآفتاب است و می‌گوید: «اینکه تنها از کم و کاستی‌ها بگوییم بی‌انصافی است. به نظر من شرایط بهتر از قبل شده، شاید آن ناشرانی که تنها به جنبه‌های منفی اشاره دارند انتظاری بیش از این دارند؛ وگرنه به نظر من فروش امسال بهتر از سال قبل بود.»
*رضایت و گلایه همزمان
نمایشگاه کتاب سی ام، با تفاوت‌هایی در مقایسه با سال گذشته برگزار شد که یکی از این تفاوت‌ها در تقسیم‌بندی موضوعی سالن‌های نمایشگاه بود. در این دوره بخش کتاب‌های پزشکی از کتاب‌های دانشگاهی جدا شده و در سالنی مجزا، در بخش سازه‌های موقت برپا شد.
این جداسازی البته گلایه برخی و رضایت بعضی دیگر ار ناشران را به دنبال داشت؛ از این منظر موجب گلایه ناشران این بخش بود که در فضایی دورتر از سایر سالن‌ها قرار گرفته بود و برای مخاطبانی که اطلاعی از این جابه جایی نداشتند قدری سردرگم‌کننده بود.
البته تعدادی از ناشران بخش پزشکی هم موافق این جابه جایی بودند چراکه تأکید داشتند منجر به استقلال ناشران بخش پزشکی در نمایش و فروش آثارشان می‌شود. ملیکا میرزایی، مدیر غرفه «کتاب میر» جداسازی کتاب‌های بخش پزشکی از دانشگاهی را اتفاقی مثبت می‌داند.
به علاوه معتقد است که هنوز وسایل حمل و نقل عمومی برای رفت و آمد مردم به شهرآفتاب به اندازه کافی در نظر گرفته نشده و این مسأله در نمایشگاه سی‌ام منجر به کاهش بخشی از مخاطبان شد.
بخش کتاب‌های «ناشران خارجی» امسال همچون دوره‌های قبل در دو بخش کتاب های «لاتین» و «عربی» برپا شدند. مجیدمیرمحمدعلی، مدیر توسعه بازار انتشارت«پارسیان» هم می‌گوید: «اینکه بگوییم مصلی خیلی بهتر بود هم درست نیست، مصلی هم مشکلات خاص خودش را داشت. با وجود این اگر قرار باشد وسایل حمل و نقل عمومی به سمت شهرآفتاب بهبود پیدا نکند برای سال آینده نمایشگاه خوب نخواهد بود.»
او وقوع برجام را اتفاق خوبی در جهت تعامل بیشتر میان ناشران ایرانی و خارجی می‌داند و برای برگزاری نمایشگاه سال آینده تأکید دارد که برای میهمانان خارجی باید به اندازه کافی راهنمای مسلط به زبان انگلیسی در محیط نمایشگاه مستقر باشد.
حمید بهاری، مدیر غرفه «کتاب آریا» که از کشورهای انگلستان و امریکا با بیش از 30 ناشر در ارتباط است می‌گوید: «خوشبختانه امسال خبری از مشکلات گمرک نبود و کارها کاملاً بر اساس برنامه‌ریزی انجام شد. اگر شرایطی درنظر گرفته شود تا ناشران در سال آینده دیگر در سازه‌های موقت نباشند عمده مشکلاتمان حل خواهد شد.»
او ورود بخش خصوصی به مدیریت اجرایی نمایشگاه کتاب امسال را از مهم‌ترین نقاط قوت آن می‌داند. با وجود آنکه ناشران مستقر در بخش کتاب‌های خارجی هم در سازه‌های موقت هستند اما میزان رضایت آنان از نمایشگاه امسال به مراتب بیشتر از ناشران سایر سالن‌ها و بخش‌ها است.
مهدی اشخاصی، مدیر غرفه «دانش ارزین جهان» همکاری دولت برای برگزاری نمایشگاه سی‌ام را بهتر از دوره‌های قبل می‌داند. او درصد بالایی از اقتصاد ناشران را وابسته به فروش در نمایشگاه کتاب می‌داند و از مسئولان برگزاری آن درخواست دارد تا سال آینده مشکلات باقی مانده را هم حل کنند.
*چاره اندیشی برای کتاب‌های افستی
در بخش کتاب‌های عربی هم رضایت نسبی در میان ناشران از برگزاری نمایشگاه امسال وجود دارد، هاشم ربیعی‌زاده، مدیر غرفه نشر «دارالقلم العربی» از سوریه هم شرایط گمرک سال‌جاری را برای ورود کتاب بهتر از دوره‌های قبل می‌داند.
در این بخش یکی از مهم‌ترین مشکلات مطرح شده از سوی ناشران وارد‌کننده کتاب‌های خارجی، امکان ورود کتاب‌های چاپ افستی است و آنها از مسئولان فرهنگی درخواست چاره اندیشی برای حل مشکل دارند.
از بخش ناشران خارجی و سالن‌هایی که از مشکلات آنها در نمایشگاه سی‌ام گفتیم بگذریم، سالن ملل نمایشگاه امسال میزبان کشورهایی نظیر ایتالیا، روسیه، چین، عمان، ترکیه و... بود.
مصطفی رجبی، دستیار غرفه«ناد» از کشور ترکیه برگزاری نمایشگاه‌های اینچنینی را راهی برای تعامل بیشتر میان اهالی کتاب کشورهای مختلف می‌داند و می‌گوید: «در نمایشگاه امسال موفق به خرید رایت کتاب‌های نویسنده‌هایی مانند صمد بهرنگی شدیم. البته ارتباط متقابلی هم از سوی ناشران ایرانی شکل گرفته و آثار ما در ایران ترجمه می‌شود.»
در نمایشگاه امسال، دفترهای متعددی از سوی کشورها و سازمان های بین المللی دایر شده بود که در هر یک از آنها در مورد فعالیت‌های همان دفتر با مردم صحبت می‌شود mayank surolia مدیر غرفه‌ای که به نمایندگی از کشور هندوستان در نمایشگاه حضور داشت، شرکت در نمایشگاه کتاب تهران را فرصتی برای تعامل فرهنگی و علمی میان کشورها می‌داند. در این غرفه کتاب‌هایی از هندوستان از طرف سفارت این کشور برای عرضه وجود داشت.
عیسی السیابی، نماینده وزارت فرهنگ و ارشاد کشور عمان هم می‌گوید: «از طرف میراث فرهنگی و وزارت فرهنگ و ارشاد عمان برای معرفی داشته‌های فرهنگ کشورمان در نمایشگاه کتاب شرکت کردیم. ما عمانی‌ها در همه زمینه‌ها خودمان را به مردم ایران بسیار نزدیک می‌دانیم. به همین علت در نمایشگاه امسال حضوری فعال داشتیم.»
روزنامه ایران
9353
کپی شد
