ماشین توسعه؛ نفس‌های چشمه علی را به شمارش انداخته

روزی چشمه علی شور و هیاهویی داشت و غوغایی در آن برپا بود، کودکانی که در چشمه‌ای جوشان و پر از در حال و هوای کودکی شادی می‌کردند،  روزی آب کاملا خشک می شود و روزی هم دوباره به چرخه بازمی‌گردد اما این بازگشت به مانند گذشته نیست؛ ارابه توسعه در دوره ای موجب مرگ این چشمه شده بود که باز با اقدامات میراث فرهنگی این چشمه تاریخی جانی دوباره گرفت.

چشمه‌ای که دورانی آنقدر آب در آن جریان داشت که همه مردم منطقه فرش های خود را با آب این چشمه می‌شستند، اما امروز این اثر تاریخی یادگاری از گذشتگان دستخوش تغییرات متعددی شده است.

قدمت چشمه علی به حدود ۸۰۰۰ سال پیش بر می گردد، این چشمه یکی از نقاط باستانی، دیدنی و تفریحی شهر ری به شمار می رود که در جنوب تهران و شمال شهر ری، منطقه ۲۰ شهرداری تهران قرار دارد. این چشمه در همسایگی ابن بابویه، برج طغرل، دژ رشکان و در زیر باروی ری واقع شده است.

چشمه علی از میان صخره ای بزرگ خارج شده و به سوی جنوب و سپس جنوب شرق جاری است. نام باستانی این چشمه سورینی بوده است که احتمالا منتسب به دودمانی بزرگ در دوره اشکانیان و ساسانیان است. بعدها به نام امام علی (ع) به چشمه علی معروف شد.

این تپه بدون شک یکی از قدیمی ترین آثار باستانی شهر ری است که هنگام بازدید از آن به استقرار تمدن هزار ساله در محل چشمه علی پی خواهید برد.

نقش برجسته ای از فتحعلی شاه، در حال تاج گذاری، بر صخره مسلط بر آب های چشمه علی از ویژگی های منطقه است و آن را نباید با نقش برجسته ای که همین پادشاه را سوار بر اسب و در حال شکار نشان می دهد اشتباه کرد.

"چشمه‌علی" یک از نقاط باستانی، دیدنی و تفریحی شهرری به شمار می‌رود که در جنوب تهران و شمال شهرری، منطقه 20 شهرداری تهران قرار دارد، این چشمه در همسایگی ابن بابویه، برج طغرل، دژ رشکان و در زیر باروی ری واقع شده است. 'چشمه‌علی' از میان صخره‌ای بزرگ خارج شده و به سوی جنوب و سپس جنوب شرق جاری است.

نام باستانی این چشمه سورینی بوده است که احتمالاً منسوب به دودمانی بزرگ در دوره اشکانیان و ساسانیان است. بعدها به نام امام اول شیعیان علی به چشمه علی معروف شد، قدمت چشمه‌علی به حدود 8 هزار سال پیش بر می‌گردد، زمانی که نخستین اجتماع در کنار چشمه ‌ای دایمی واقع بربالای تپه‌ای گرد آمدند.

در گذشته فرش فروش‌ها و مردم تهران، قالیها و قالیچه های خود را با این عقیده که در آب این چشمه خاصیتی است که فرش را خوب تمیز و رنگ روشن‌ تر و پر جلاتر می‌سازد، در آب چشمه‌علی می‌شستند.

روزی در این چشمه جوشان، حیات و زندگی جریان داشت اما امروز این چشمه غمگین و بیمار است.

مترو وسیله‌ای که برای رفاه و آسایش مردم در تردد به وجود آمده از سوی دیگر موجب شکستن قلب چشمه تاریخی شده که خاطرات مردمانی شاد و بی غل و غش را در خود جای داده است.

نقش و نگارهای برجسته بر روی این اثر تاریخی هر کدام حرف‌ها و اسرار نگفته‌ای را در درون خود جای داده است.اگرچه رشد و توسعه تکنولوژی و پیشرفت در حوزه‌های مختلف روال زندگی با گذشته را متفاوت کرده اما همین عوامل دست در دست یکدیگر داده و موجب خشکی چشمه علی شده است.

پیرمردی که روزگار جوانی را در کنار آن چشمه گذرانده با حسرت تامل برانگیزی به چشمه‌ای که روزگاری خروشان بوده نگاه می‌کند.

احمد هومنی پور در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: در گذشته فرش فروش‌ها و مردم تهران، قالی‌ها و قالیچه‌های خود را با آب این چشمه می‌شستند.

وی افزود: چشمه علی محلی برای حضور مردم در کنار یکدیگر بود که با شادی و شعف با هم دور این چشمه جوشان و زیبا جمع می‌شدند.

هومنی پور گفت: تابستان‌ها تمام بچه از شهرری و حتی گاهی از تهران برای شنا و تفریح به این محل می‌آمدند و شور و حالی خاص به چشمه علی می‌دادند.

طوبی بختیاری زنی با موهای سفید وچهره‌ای که نشان از خاطرات و تجربه‌های گوناگون دارد، خاطر نشان کرد: گاهی زنان در این محل دور هم جمع می‌‍شدند و آش می‌پختند.

وی ادامه داد: جمع شدن کودک، جوان، نوجوان، زنان و مردان به دور این چشمه موجی از صفا و صمیمیت را در بین ساکنان محلی و حتی غریبه‌هایی که از نقاط دیگر می‌آمدند، ایجاد می‌کرد.

بختیاری عنوان کرد: افراد هم سن و سال من تمام خاطرات جوانی خود را در کنار این چشمه سپری کرده‌اند و همگی خاطرات تلخ و شیرین بسیاری را از این چشمه داریم.

مردی با محاسن سفید که خود را از ساکنان قدیمی محله چشمه علی معرفی می‌کند، گفت: این چشمه در گذشته محل ارتزاق کشاورزان به شمار می‌رفت و کشاورزان منطقه از آب این چشمه برای اراضی کشاورزی خود استفاده می‌کردند.

محمد غفاری افزود: امروز به خاطر کاهش آب این چشمه، دیگر کشاورزان نمی‌توانند از آب آن برای اراضی کشاورزی خود بهره بگیرند.

وی عنوان کرد: چشمه علی منبع نعمت، شادی و گنجی ارزشمند برای مردم منطقه ری به شمار می رفت اما امروزه با کاسته شدن آب آن دیگر خبری از آن نعمت‌های بی شمار نیست.

محسن خسروی یکی دیگر از ساکنان قدیمی محله چشمه علی می‌گوید: دیواری به نام "دیوار ری" در کنار این چشمه قرار دارد که در گذشته همچون محافظی از شهرری مراقبت می‌کرده است.

وی افزود: این دیوار در واقع امنیتی برای ری محسوب می‌شد چرا که دشمن نمی‌توانست وارد این منطقه شود و آسیبی بر مردم و اراضی وارد کند.

خسروی خاطر نشان کرد: مردم منطقه به ویژه ساکنان قدیمی که خاطرات بی‌شماری را از این چشمه دارند هنوز امیدوار هستند تا بار دیگر آب جوشانی از این چشمه همچون گذشته بیرون بیاید.

امیر مصیب رحیم زاده رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان ری در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت:

آب چشمه علی با توجه به پیگیری‌های به عمل آمده بازگشته اما دبی مورد انتطار نیست و پیگیری‌ها برای بازگشت دبی به مانند گذشته ادامه دارد.

وی با بیان اینکه چشمه علی به عنوان یک اثر تاریخی ارزشمند مورد توجه همگان قرار دارد، افزود: سراریز شدن آب چشمه مورد شادی و استقبال گردشگران شده و همچون گذشته شور و نشاط را به مردم منطقه بازگردانده است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان ری عنوان کرد: حفر تونل‌هایی که توسط مترو صورت گرفته به سفره زیرزمینی این چشمه آسیب وارد کرده بود.

وی با اشاره به اینکه مشکلات آب چشمه علی به دلیل مباحث فنی بود، خاطر نشان کرد: حجم آب سفره دستخوش تغییر و موجب پایین آمدن طراز آب چشمه و عدم جوشش آب شده بود.

رحیم زاده گفت: باروی ری در کنار چشمه علی با طول 1800 متر قرار گرفته که متعلق به اواخر دوره ساسانی بوده است.

به گزارش ایرنا ،چندی قبل آب این چشمه به علت حفر تونل خط 6 مترو تهران خشک شد که میراث فرهنگی تهدید کرد در صورت حل نشدن مشکل پیگیری حقوقی را در دستور کار قرار خواهد داد.

بر اساس گفته‌های شرکت مترودر آن دوره، رگه‌های آب‌های زیرزمینی به دلیل حفر تونل مترو قطع شده بود که بعد از مدت کوتاهی این رگه ها جریان اصلی خود را پیدا کرد و آب به چشمه علی بازگشت.

چشمه‌علی در جنوب تهران و شمال شهرری در همسایگی ابن بابویه، برج طغرل، دژ رشکان و در زیر باروی ری واقع شده است.

نام باستانی این چشمه سورینی بوده است که به احتمال منسوب به دودمانی بزرگ در دوره اشکانیان و ساسانیان است. بعدها به نام امام اول شیعیان علی(ع) به چشمه علی معروف شد.