ساختمان موسوم به خانه وارطان واقع در خیابان طالقانی تهران، با قدمتی بیش از ۷۰ سال، یکی از نخستین نشانه‌های پیدایش معماری مدرن در تهران محسوب می‌شود. «وارطان هوانسیان» نه صاحب خانه بلکه معمار این خانه است. وی، معمار ایرانی ارمنی‌تبار و یکی از پایه‌گذاران معماری مدرن در ایران است. این خانه حدود چهار سال پیش با هدف توجه و نگاه جدید به فضای شهری از شخصی به نام دکتر تفضلی توسط وزارت راه و شهرسازی خریداری شد. این مکان در حال حاضر به محلی برای گفتمان شهری، پاتوق شهروندان و همچنین برگزاری رویدادهای مختلف تبدیل شده است.
ماجرای خانه وارطان از زمانی که وزارت مسکن و شهرسازی در زمان عباس آخوندی تصمیم به مرمت این ملک گرفت آغاز شد. این مسوولیت به بخش خصوصی سپرده شد و بخشی از کار را شهر کتاب برعهده گرفت. شهر کتاب نیز به امید بهره‌برداری از این مجموعه هزینه چند میلیاردی برای مرمت این مکان انجام می‌دهد. اما در زمان مزایده واگذاری، با وجود این هزینه کرد و قول و قرارها، برنده مزایده، گروه دیگری می‌شود.
«مهدی فیروزان» مدیرعامل شهر کتاب روز یکشنبه در نشستی خبری اظهار داشت: در سال ۱۳۹۶ شهر کتاب با کمک شرکت رویداد مهندسی صبا اقدام به بازسازی ساختمان وارطان کرد. قرارداد ما با وزارت راه و شهرسازی این بود که این ساختمان را مرمت و بازسازی کنیم.شرکت مادر تخصصی عمران بهسازی نیز قرارداد مدرن سازی و انطباق با هدف نوسازی و بازسازی بافت‌های فرسوده به شهر کتاب داد که ساختان وارطان را بازسازی کند.
مدیرعامل شهر کتاب گفت: در آن زمان طرح فرهنگی شامل خانه گفتمان معماری که محل تجمع معماران بود ارائه شد و ما نیز شروع به بازسازی مجموعه کردیم.
فیروزان گفت: شهر کتاب با توجه به فعالیت‌های فرهنگی که انجام داده بود وارد فصل جدیدی از فرهنگ شد که هنرهای تجسمی بود و بر این اساس خانه وارطان به عنوان مجموعه‌ای برای نمایش هنرهای نمایشی، موسیقی، گالری مجسمه، نقاشی و هنرهای نمایشی انتخاب شد.
وی افزود: همچنین مجموعه‌ای در نظر گرفته شد تا گروه‌های جوان که امکان هزینه‌های بالا ندارند فعالیت‌های استارتاپی خود را انجام دهند و بخشی از تجهیزات نیز برای آنها تهیه شد.
فیروزان گفت: البته در این دوران هیچ وقت قراردادی امضا نشد اما طبق نامه‌های وزارت راه و شهرسازی امکان بهره‌برداری از ساختمان وارطان فراهم شد.
وی اظهار داشت: وزارت راه و شهرسازی برای بخش خصوصی، یک شخصیت حقوقی است بنابراین تغییر وزیران و معاونان نیز نباید تغییری در روند فعالیت‌های آنها داشته باشد و هیچ‌کدام از وزیران و معاونین حق نقض امضاهای قبلی را ندارد.
مدیر عامل شهر کتاب اضافه کرد: ما اسنادی داریم که وزارت راه و شهرسازی، شرکت عمران و بهسازی شهر تهران اعلام داریم که شرکت مادرتخصصی صبا به شهر کتاب نمایندگی می‌دهد که ساختمان وارطان را به خانه وارطان تبدیل کند و این نامه‌ها به فروشگاه‌های زنجیره‌ای شهر کتاب، وزارت ارشاد، ثبت شرکت‌ها و وزارت نیرو داده شد.
وی افزود: حتی سند ساختمان وارطان نیز به ما داده شد تا سندی بر رضایت اقدامات انجام شده در این مجموعه باشد.
فیروزان بیان کرد: پس از اینکه معاون مربوطه تغییر کرد و هوشنگ عشایری فعالیت خود را در شرکت عمران و بهسازی شهری ایران شروع کرد از وی خواستیم که تکلیف ما را مشخص کنند و وی ادامه کار ما را تایید کردند و اگرچه قراردادی در آن دوران امضا نشد اما از شهر کتاب خواستند که برای ۸۰ خانه دیگر در سراسر کشور طرحی ارائه دهیم که مجموعه‌ای از فروشگاه کتاب، مجموعه‌های فرهنگی، گلخانه، صنایع دستی و کارگاه بود.
وی با تاکید بر اینکه تمام اقدامات انجام شده در مجموعه با هماهنگی معاونین و وزیر مربوطه انجام شده است، افزود: اما در زمانی که مجموعه وارطان به بهره‌برداری رسید و وزیر وقت (عباس آخوندی) برای افتتاح مجموعه آمد رضایت خود را از اقدامات اعلام کرد.
فیروزان گفت: زمانی که درباره هزینه‌ها، مدت زمان همکاری و دیگر خدمات انجام شده با وزارت راه مذاکره می‌کردیم، این وزارتخانه اعلام کرد در مقابل اقدامات انجام شده، زمانی برای بهره‌برداری از این مجموعه در نظر گرفته می‌شود. در این ارتباط گزینه‌های پنج و ۱۰ سال مطرح بود.
به گفته وی، تمام اسناد دال بر این است که وزارت راه و شهرسازی به ما اجازه داد که در ساختمان وارطان حاضر شویم و طرح‌ها را بررسی کرد و این طرح‌ها در وزارتخانه شمارش شده است و معاونان و رئیسان شرکت بازآفرینی شهری ایرانیان آنها را تایید کردند.
مدیر عامل شهر کتاب اضافه کرد: در آخرین روزهای بهره‌برداری، عشایری عنوان کرد که مجموعه به مزایده گذاشته می‌شود و وزیر وقت (عباس آخوندی) اعلام کرد که مزایده فرمالیته است و شهر کتاب می‌تواند در مجموعه فعالیت کند و ما نیز عنوان کردیم چنانچه در مزایده به هر مصلحت و منفعتی موفق نشویم، تکلیف ما چیست که اعلام شد؛ هزینه‌ها پرداخت می‌شود.
فیروزان اظهار داشت: در زمان برگزاری مزایده به آقای عشایری مراجعه و اعلام کردیم که در پیش‌نویس مزایده اعلام نشده که شرکت برنده باید هزینه‌های انجام شده را بپردازد اما گفتند که اشکالی ندارد و ساختمان وارطان متعلق به شماست.
وی با اشاره به طرح‌های اجرا شده در مجموعه گفت: در دوره‌ای که وزیر وقت (عباس آخوندی) به ادامه کار شهر کتاب تاکید داشت و در مزایده تمام فضاها توسط شهر کتاب تعریف شد و حتی طرح جدید معرفی و فروش کتاب‌های پرفروش جهان و سرو غذا را ارائه کردیم.
وی درباره برگزاری مزایده نیز گفت: پس از آماده کردن اسناد تعریفی مزایده، سه پاکت شامل تعاریف، ارزیابی صلاحیت و قیمت تعیین شد.
فیروزان گفت: در این مزایده پنج شرکت که هیچ‌کدام فعالیت فرهنگی نداشتند شرکت کردند، شهر کتاب با ۲ هزار کارمند و برگزاری یک هزار و ۳۷۰ رویداد فرهنگی در ارزیابی کیفی و تخصصی کمترین امتیاز را کسب کرد.
وی اضافه کرد: پس از آن اعلام شد که هزینه‌های انجام شده در ساختمان وارطان پرداخت می‌شود اما در یک سال و نیم گذشته پس از برگزاری مذاکرات مختلف برای پرداخت هزینه بازسازی، اقدامی انجام نشد.
فیروزان تصریح کرد: استنباط بنده این نیست که وزارت راه و شهرسازی سرمایه لازم پرداخت بدهی را ندارد یا نمی‌خواهد بپردازد بلکه معتقدم مشکل رویکرد فرهنگی این وزارتخانه است چرا که این وزارتخانه متعلق به گروه خاصی است اما شهر کتاب متعلق به ملت است.
وی تاکید کرد: معتقدم در در این مسیر مشکل فرهنگی داریم و وزارت راه و شهرسازی می‌خواهد استقلال ما را از بین ببرد.
فیروزان با بیان اینکه وزیر راه و شهرسازی نیز از موضوع مطلع هستند، گفت: قصد ندارم در سیاست وزارت راه و شهرسازی دخالت کنم بلکه می‌خواهیم منابع مدیریت شود و حق ما ضایع نشود.
وی افزود: تا کنون مدیران همواره گره به گره‌های ما اضافه کردند هر چند به لحاظ قانونی نمی‌توانند اقدامی انجام دهند و این عقلانی نیست و در این دوران از ما خواستند که صحبتی نکنیم اما نگفتند که موضوع حل نمی‌شود.
وی با اشاره به بیکاری ۴۰ نفر از کارکنان مجموعه گفت: در یک سال و نیم گذاشته مانع از فعالیت ساختمان وارطان شدند و این در حالی است که با ادامه این روند و عدم محافظت از مجموعه، هزینه‌های بیشتری متحمل می‌شود.
فیروزان در گفت و گوی با ایرنا اظهارداشت: وزارت راه و شهرسازی اسناد را بررسی کردند و بخشی از آنها را تایید کرده است و بخشی نیز تایید نشده است. بخشی که تایید شد، صورتجلسه شده است و از هشت ماه گذشته که این اتفاق افتاد باید هیات مدیره (که در آن زمان پژمان بود و بعد هم عبوری منصوب شد) بررسی و پرداخت می‌کرده است اما این اتفاق نیفتاده است.
وی درخصوص برنده مزایده نیز گفت: با توجه به اینکه تا کنون اقدامات واگذاری وارطان به برنده مزایده انجام نشده وی نیز ناراضی است و خواهان انجام این کار است و شهر کتاب را مقصر این موضوع می‌داند در حالیکه که ربطی به ما ندارد و باید وزارتخانه این اقدام را انجام می‌داد.
فیروزان درباره کسر اجاره بها از میزان مطالبه، گفت: تاکنون با ما گفت‌و گویی در این زمینه انجام نشده است و این در حالی است که در یک سال و نیم گذشته که این مجموعه به بهره‌برداری رسید بحث واگذاری مطرح شد و درآمدی به دست نیاوردیم.
وی افزود: احتمال می‌دهیم که وزارت راه و شهرسازی با طولانی کردن تعیین تکلیف ساختمان وارطان به دنبال عدم پرداخت مطالبه ماست.
فیروزان افزود: حسابرسان دادگستری قیمت اجاره‌بهای این مجموعه را ۳۲ میلیون تومان تعیین کردند و چنانچه اجاره ما ۱۰ ماه نیز محاسبه شود ۳۲۰ میلیون تومان می‌شود که نمی‌توان با میزان مطالبه مقایسه کرد.
وی درباره میزان مطالبه شهر کتاب گفت: مطالبه مورد تایید شهر کتاب ۳ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان است.
فیروزان گفت: محاسبه اجاره‌بها پس از دوره بهره‌برداری محاسبه می‌شود و چون چند ماهی است که بنا به مشکلات این مجموعه تعطیل شده است، درآمدی نداشتیم و در حال حاضر تنها کافه مجموعه فعالیت می‌کند.
وی تاکید کرد: تا زمانی که وضعیت ساختمان وارطان تعیین تکلیف نشده است، وزارتخانه به لحاظ حقوقی نمی‌تواند اجاره‌بها برای ما تعیین کند.
فیروزان افزود: ما از روزهای نخست که بحث واگذاری مطرح شد ما خواستیم که مطالبه ما پرداخت شود و ساختمان وارطان را تخلیه کنیم اما چون وزارتخانه اقدامی در این زمینه انجام نداده است بنابراین نمی‌تواند این دوران را به عنوان مدت اجاره‌بها برای ما در نظر بگیرد و از نظر حقوقی نمی‌توانند اجاره‌ای دریافت کنند.
وی با تاکید بر اینکه انتقادی از وزیر راه و شهرسازی ندارد گفت: از دست‌اندرکاران می‌خواهیم هر چه زودتر این مشکل حل شود.
در پایان «علیرضا بهزادی» مدیریت صبا نیز گفت: بازسازی ساختمان وارطان با هدف ایجاد فضای گفت‌و گو بین معماران و جامعه شناسان در دستور کار قرار گرفت.
وی گفت: مرمت مجموعه بدون امضای قرارداد شروع شد اما با تغییر مدیریت اقدامات مدیر سابق و امضاهای وی نادیده گرفته شد.
بهزادی تاکید کرد: باید به گفت‌وگوی درستی برسیم و چنانچه وزارت راه و شهرسازی هزینه‌های ما را تسویه کند مشکلی نداریم و به دنبال محکوم کردن کسی نیستیم.
وی تصریح کرد: می‌خواهیم تکلیف ما را مشخص کنند و زودتر شفاف‌سازی انجام شود.
