محرم که می شود حال عجیبی به عاشقان اهل بیت دست می دهد. خواهی نخواهی دلت پر می کشد برای تکایا و حسینیه ها؛ همصدا با دیگران زمزمه یا حسین (ع) سر می دهی و همپای آنان در کوچه پس کوچه های شهر در مراسم عزاداری شرکت می کنی.
صدای طبل، سنج و مرثیه سرایی همه شهر را فرا گرفته و بوی خوراک نذری کوچه های شهر را پر کرده است.
چند روزی است که قدم به هر کوی و برزن که می گذاری، پارچه های سیاه عزای امام حسین (ع) بر دیوارها با ذکر یا حسین (ع)، یا قمر بنی هاشم، یا ثارالله و ... نقش بسته اند و تداعی گر بزرگ مردی است که برای مبارزه با ظلم در مقابل فوج دشمنان ایستاد و نام خود را بر صحیفه تاریخ تا ابد ماندگار کرد.
نام اباعبدالله (ع) با گذشت زمان در میان قلوب مسلمین عمق و عشق روزافزونی دارد و درمی‌یابی که حرکت صادقانه در مسیر الی‌الله و گذشتن از امور دنیوی و همه علایق است که همیشه جاودانه تاریخ خواهد ماند.
شهرستان دماوند یکی از کهن شهرستان های استان تهران است که سابقه دیرینه ای در برگزاری سنت های قدیمی و آداب و رسوم مذهبی دارد.
نه تنها در شهر دماوند به واسطه داشتن محله های قدیمی و دارا بودن حسینیه در هر محله با قدمت طولانی که هر ساله برنامه های ویژه ای را تدارک می بینند بلکه در شهرهای دیگر شهرستان و تمامی روستاها نیز آداب و رسوم های فراوانی وجود دارد.
دسته های عزاداری، علامت کشی های هیات های مذهبی، روضه خوانی و مدیحه سرایی، شام غریبان امام حسین(ع)، همایش شیرخوارگان حسینی، اطعام حدود یک ماه مردم عزادار شهر در حسینیه ها، برگزاری برنامه های باشکوه در روز تاسوعا و عاشورای امام حسین(ع) و غیره هر کدام گویای سابقه دیرینه عزاداری مردم در این شهر است.
از قدیم در بین بزرگان شهر دماوند رسم بوده که در هر مکان مذهبی که متشکل از حسینیه ها و مساجد است، درخت چنار کاشته شود. امروز اگر به مکان های مذهبی شهر سری بزنیم، می بینیم که این درخت ها از عمرشان شاید بیش از ۲۰۰ سال می گذرد و هنوز نیز این ارزش در بین مردم شهر حفظ شده است.
شهروندان دماوندی معتقد هستند که درخت چنار مظهر مقاومت، ایستادگی و بزرگی است و کاشت این درخت تنومند در مکان های مذهبی بویژه حسینیه ها با هدف ارسال پیام ایثار و از خودگذشتگی است.
قدمت ۸۰۰ ساله جامه پوشاندن علم محله درویش دماوند
همه ساله آیین ها و مراسم های باشکوهی در ایام عزاداری محرم در شهرستان دماوند برگزار می شود، عمده این آیین ها دارای قدمت بسیاری بوده و با گذشت نسل ها این آیین های شاخص ماندگار شده است.
اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان تهران در سال ۹۱ آیین های قدیمی و بومی منطقه را که قدمتی گاها بیش از ۵۰۰ سال دارد، به ثبت معنوی رسانده است که سهم شهرستان دماوند در این ثبت معنوی "جامه پوشاندن به علم محله درویش دماوند" و مراسم "علم گرداندن روستای سربندان دماوند" است.
در دماوند علم ها خود حکایتی دارند. در بین تمام علم های شهر علم معروف حسینیه محله درویش بیش از همه خود نمایی می کند. این علم که نماد دست حضرت ابوالفضل العباس (ع) است، در بین مردم شهر دارای قداست خاصی است.
مسئول هیات امنای محله درویش درباره اهمیت این علم می گوید: این علم با آیات قرآن و اسماء الهی متبرکه شده است، این دارای یک تیغه فلزی است و تنها مختص این محله است. با محوریت این علم مراسم زیادی از روز اول محرم تا پایان ماه صفر در این محل برگزار می‌شود اما یکی از شاخص‌ترین برنامه‌هایی که در این محله برگزار می‌شود، جومه (جامه) کردن یا لباس پوش کردن علم محله است.
شهرام شریفی، رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان دماوند در این خصوص به ایرنا گفت: این آیین در روز هفتم ماه محرم برگزار و هفت نفر از سادات محله در حسینیه جمع می‌شوند و ابتدا علم را با آب و گلاب شست وشو داده و پس از آن لباس‌هایی که مردم محل یا سایر مردم از نقاط مختلف کشور برای علم نذر کرده‌اند را یکبار به علم می‌پوشانند تا نذر همه افراد ادا شود و در نهایت لباسی که از همه مناسب‌تر است به مدت یکسال به آن علم پوشانده می‌شود.
وی ادامه داد: در شب عاشورا، علم در جلوی دسته هیات محله درویش حرکت داده می شود و به تکایای چهار محل دماوند (چالکا، درویش، قاضی و فرامه) می رود.
قدمت ۵۰۰ ساله علم گرداندن روستای سربندان دماوند
علم گرداندن روستای سربندان شهرستان دماوند از دیگر آیین های عزاداری در این شهرستان و از سنت های دیرینه مردم روستای سربندان محسوب می شود که از زمان های بسیار دور نسل به نسل به امروز رسیده است.
رئیس میراث فرهنگی دماوند در این خصوص نیز تصریح کرد: از سنوات گذشته در ایام محرم مراسم آیینی وجود داشته که روز هفتم ماه محرم عزاداران به خانه سید بزرگ روستا می رفتند و این علم چوبی را در آن خانه با پارچه نذری سبزرنگی می پوشاندند و با خواندن مرثیه و روضه خوانی به سمت مسجد روستا حرکت می دادند.
شریفی افزود: این علم تا روز عاشورا در مسجد می ماند و در این روز با آیینی که از قدیم مرسوم بوده جلوی دسته عزاداری حرکت داده می شد و هرکسی به اندازه توان خود، علم را تا مسافتی حمل می کرد.
وی ادامه داد: در انتهای این مراسم علم را به گورستان قدیمی روستا هدایت و مراسمی نیز برای شادی روح اموات و شهدای روستای سربندان برگزار می کنند.
این مقام مسئول بیان کرد: پس از برگزاری مراسم تاسوعا وعاشورای امام حسین (ع)، علم در منزل سید نگاهداری می شد که با گذشت سالیان متمادی هنوز این آیین در بین اهالی روستا مرسوم است.
رئیس میراث فرهنگی شهرستان دماوند گفت: قدمت این آیین در روستای سربندان به حدود ۵۰۰ سال می رسد و مردم با اعتقاداتی که از گذشته دارند، روز عاشورا از روستاهای مجاور نیز در برگزاری این مراسم حضور یافته و به این علم دخیل می بندند یا نذوراتی را اهدا می کنند.
اجتماع بزرگ عزاداران حسینی روز عاشورا در شهرستان دماوند
یکی از برنامه های ویژه شهرستان در روز عاشورا، برگزاری اجتماع بزرگ عزاداران حسینی و دسته جات متعدد سینه زنی و زنجیرزنی در روستای زیارت و حرم مطهر امامزاده عیسی(ع) از توابع شهرستان دماوند است.
روستای زیارت شهرستان دماوند که در شهر کیلان واقع شده، بهره مند از نعمت امامزاده ای پاک و مطهر به نام حضرت عیسی بن زید بن الحسین بن عیسی بن زید بن علی بن الحسین (ع) است.
ایشان که از نوادگان چهارم امام زین العابدین (ع) بوده که در روز عاشورا، میزبان دسته جات متعدد سینه زنی از روستاهای کوهان، فاجان، وادان و دیگر روستاها و محلات اطراف به این روستا است.
عزاداران با طی کردن مسافتی طولانی، در محوطه امامزاده جمع شده و ظهر عاشورا مراسم باشکوهی را برگزار می کنند. لازم به ذکر است، دراین روز تمامی اهالی روستا و هیات امنا غذای نذری می پزند و از عزاداران پذیرایی می کنند.
دماوند از جمله شهرهای سنتی و تاریخی کشور است که با توجه به داشتن مردمی معتقد و متدین به عنوان شهری ولایتمدار معروف است.
این شهر سال ها است با همان شور گذشته خویش که سابقه ایی بیش از ۸۰۰ سال دارد، مراسم عزاداری سرور و سالار شهیدان را در تمامی حسینیه ها و تکایا برگزار می کند که در این میان مراسم های باشکوهی همچون دسته جات عزاداری، تعزیه خوانی، نوحه های سنتی و زمینه و ... بیش از پیش به چشم می خورد که دارای ارزش بسیاری است.
فعالیت ۲۰۰ هیات مذهبی در شهرستان دماوند
حجت الاسلام و المسلمین احمد خالقی، رییس اداره تبلیغات اسلامی شهرستان دماوند در گفت وگو با ایرنا ماه محرم را ماه حزن و اندوه آل الله خواند و افزود: واقعه جانسوز کربلا و قیام امام حسین (ع) دانشگاهی است که بشریت در طول تاریخ از آن درس گرفته است.
وی ادامه داد: ۲۰۰ هیات مذهبی در شهرستان دماوند مشغول به فعالیت هستند که از این تعداد، ۷۰ هیات ساماندهی شده و دارای مجوز رسمی می باشند اما این نهاد بر تمامی هیات ها نظارت دارد.
این مقام مسئول با بیان اینکه طی جلسات متعدد با هیات های مذهبی، هماهنگی های لازم در خصوص غنی سازی هیات ها و مداحی ها، نظارت به بهداشت و اطعام، توجه به مسائل امنیتی و انتظامی و... صورت گرفته است، خاطرنشان کرد: خوشبختانه با توجه به سابقه ای که هیات های مذهبی در شهرستان دارند، تاکنون شاهد هیچگونه مشکلی نبودیم و انشالله امسال نیز مشکلی نخواهیم داشت.
رییس اداره تبلیغات اسلامی شهرستان دماوند ضمن تاکید به متولیان هیات های مذهبی در برگزاری هر چه باشکوه تر مراسم عزاداری، از آنان خواست تا به محتوای جلسات عزاداری توجه ای ویژه داشته باشند چرا که هیات امام حسین (ع) فرصتی برای بیمه شدن و انسان سازی است و این مهم باید هر سال بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
حجت الاسلام خالقی با بیان اینکه در شهرستان دماوند برپایی مراسم و مجالس امام حسین(ع) با شور و شعور خاصی برگزار می شود، افزود: مردم دماوند از روز نخست ماه محرم تا پایان ماه و حتی در ایام ماه صفر نیز با برگزاری برنامه های ویژه و اطعام عزاداران توسط خیرین، این ایام را به سوگ می نشینند.
وی اضافه کرد: امسال با همکاری اداره اوقاف شهرستان، نمایشگاه شمیم حسینی برگزار و کمک های نقدی به هیات ها پرداخت شد.
این مقام مسئول در خصوص عزاداری اتباع افغانستانی نیز گفت: همچون دیگر هیات ها، به هیات های عزاداری اتباع افغانستانی نیز نظارت خواهیم داشت و هیات هایی که دارای مجوز از سازمان تبلیغات اسلامی هستند اجازه فعالیت دارند؛ البته امسال با برگزاری نشستی با این هیات ها و اعزام مبلغ، ساماندهی خوبی صورت گرفته است.
رئیس اداره تبلیغات اسلامی شهرستان دماوند از اعزام ۵۰ مبلغ دینی به نقاط مختلف این شهرستان خبر داد و گفت: با توجه به فعالیت روحانیون بومی و با سابقه در هیات های مختلف شهرستان، هم اکنون یکصد مبلغ در منطقه همزمان با فرا رسیدن ماه محرم فعالیت دارند.
وی تصریح کرد: برگزاری نماز ظهر عاشورا نیز در همه مساجد، حسینیه ها، تکایا و درصحن امام زادگان(ع) برگزار می شود.
شهرستان دماوند از جمله شهرستان های استان تهران است که دارای ۵ شهر بوده و بیش از یکصد هزار نفر جمعیت دارد.
تهرام/۷۲۴۶//۱۳۴۸
