شاید برایشان فال و تماشای همراه با تاملات درونی نیز باشد زیرا بیشتر کسانی که برای قربانی کردن گوسفند به موسسه خیریه و نیکوکاری ریحانه واقع در حسن آباد خالصه شهرستان اسلامشهر می آمدند از نمایشگاه جنبی آن و نیز برنامه های شاد و موزیکال سالن آمفی تئاتر هم دیدن می کردند.
البته نه برای شنیدن موسیقی آن هم از نوع شاد یا خرید کردن از نمایشگاه تا لذت معمول و روزمره خرید را اینجا مزمزه کرده باشند، خیر.
اینجا شما دست آفرینش های مددجویان ذهنی را می خرید و لذت خرید از آنان کجا و لذت خرید از مثلا هر مغازه دیگری در هر نقطه ای دیگر کجا.
مخاطبان این نمایشگاه و برنامه های شاد در روز عید قربان عموما حاجیانی هستند که سال های گذشته به حج مشرف شده اند و برای ادای فریضه قربانی کردن گوسفند به این موسسه خیریه آمده اند و قطعا در چنین روزی به دنبال لذت بردن از برنامه های شاد و موسیقی زنده در حال اجرا نیستند.
هدف البته تماشاچیان این برنامه ها و نیز برپاکنندگان این نمایشگاه جنبی است؛ انسان های پاک، معصوم و بی گناهی که ما آنان را به عنوان معلولان یا مددجویان ذهنی می شناسیم.
در بین این مددجویان ذهنی تعدادی مددجو یا معلول جسمی و حرکتی و نیز سالمند نیز وجود دارند که در محل موسسه خیریه و نیز بزرگترین شهرک نمونه مددجویان ایران واقع در دهستان حسن آباد خالصه شهرستان اسلامشهر در جنوب غرب پایتخت هرسال در مناسبت های مختلف بویژه عید سعید قربان میزبان نیکوکاران زیادی هستند.
پیش از ظهر روز دوشنبه ۲۱ مرداد همزمان با عید قربان عازم این موسسه شدیم؛ از خیابان های اصلی و فرعی سرسبزی که با چنار و توت احاطه شده بودند و نیز از روبه روی دهها یا شاید صدها تالار برگزاری مراسم نیز گذشتیم تا به موسسه خیریه رسیدیم.
بزرگراه آزادگان به سمت جنوب، خروجی احمدآباد مستوفی، حسن‌آباد خالصه، جنب پمپ بنزین و درهای گشوده موسسه ای که نیکوکاران برای قربانی کردن گوسفند در صف نشسته بودند تا در بلندگو شماره شان اعلام شود و بروند، براساس وزن و قیمت یک گوسفند را برگزینند و قربانی کنند.
بدون دعوت خودمان را مهمان این موسسه خیریه کرده ایم تا شاهد حضور نیکوکاران و نیز اجرای ویژه برنامه های روز عید قربان این موسسه باشیم؛ موسسه و شهرکی که بیش از یکهزار مددجو – عمدتا مددجویان ذهنی- در آن در فضایی «پاکیزه و با برنامه» زندگی می کنند.
وقتی می گوییم زندگی مددجویان ذهنی، منظورمان همان زندگی عادی تک تک شهروندان عادی جامعه نیست؛ بلکه زندگی انسان هایی که انسانند مثل همه ما؛ می فهمند، برخلاف تصور بیشتر ما؛ احساس، خاطره، عشق و محبت دارند و البته شاید خیلی بیشتر از ما اما قادر به اداره کردن و مراقبت از خودشان نیستند.
منظورمان زندگی در محیطی است که به گفته مدیرانش اگر چند مدت درهایش بسته و ارتباطش با بیرون هم قطع شود، امکان حیات و زندگی ساکنان آن تا مقطعی وجود دارد زیرا همه امکانات درمانی و غیردرمانی آنجا تدارک دیده شده است.
و وقتی می گوییم یکهزار مددجو و معلول یا سالمند، منظور شمار قابل توجهی از افرادی است که بیشترشان خودشان توان و امکان مراقبت از خویش را ندارند، بیمارند یا هرکدام برای انجام هرکاری کوچک به مددکار یا مادر یا پدریار نیاز دارد.
البته وقتی من خبرنگار برخی قواعد خبرنویسی را می شکنم و از صفت محلی پاکیزه و منظم برای زندگی این افراد در این مرکز استفاده می کنم علتش آن است که پیشتر سرزده و در روزهای عادی هم به آنجا رفته ام، در صحبت با این معلولان در جریان خدمات رسانی به آنها قرار گرفته ام و قصدم تعریف و تمجید از مثلا مدیران آن موسسه نیست، بلکه هدف بیان مشاهدات است.
گزارش قبلی خبرنگار ایرنا از این مرکز در قالب این لینک قابل مشاهده است.
دمی با معلولان ذهنی
بازدید ما از نحوه قربانی کردن گوسفندان توسط خیران در موسسه خیریه ریحانه همزمان شد با حضور متولی این موسسه و شهرکی که باتوجه به مختصات آن بزرگترین شهرک نمونه مددجویان ایران نام گرفته است؛ «رضا مطلبی کاشانی» که دیدار با مددجویان را در روز عید قربان شروع کرده بود.
به هیچ عنوان برنامه از قبل تعریف شده ای برای همراهی و حضور در برنامه این بازدید انجام نشده و حضور تیم خبری ایرنا نیز به تشخیص و با خواست خود این خبرگزاری بود.
در طول بازدید این خیر از بخش های مختلف نگهداری مددجویان ذهنی، جسمی و حرکتی و نیز سالمندان شاهد صحنه های آغوش گشودن مددجویان برای فردی بود که او را پدر می نامیدند؛ بغلش می کردند، برایش شعر می خواندند یا از او عیدی می خواستند.
یکی گلایه می کرد که از آخرین ملاقاتشان خیلی گذشته، دیگری تشکر می کرد بابت انجام عمل جراحی اش و بعضی هم شعر می خواندند. در این میان یکی از مددجویان هم بود که خاطرش مانده بود دختر آقای مطلبی سال گذشته در چنین روزهایی مرحوم شده و به او تسلیت گفت.
در جریان این بازدید با برخی معلولانی مواجه شدیم که وقتی «محمد نیک‌اختر» مدیر اجرایی این شهرک که زیر نظر مؤسسه نیکوکاری و خیریه ریحانه فعالیت دارد ، سرگذشتان را برایمان شرح داد تا ساعت ها حالمان بد بود.
یکی از این معلولان در بخش جسمی- حرکتی بانویی ۵۰ ، ۶۰ ساله بود با عینکی ته استکانی و لبخندی بر لب که براحتی امکان راه رفتن نداشت. این خانم که طی سال های قبل به همراه همسرش ساکن یکی از کشورهای اروپایی بوده اند، برای مسافرت به کشور و زادگاهشان، ایران بر می گردند اما درگیر تصادف می شوند و به معلولیت این خانم می انجامد.
شوهر و فرزندانش اما او را رها می کنند و به محل زندگی شان بر می گردند و این بانو می ماند و تنها و بی کس و کار با جسمی که توان حرکت ندارد.
مددجوی دیگر بانویی حدودا ۵۰ ساله بود که البته مشکل معلولیت یا از پاافتادگی در او مشاهده نمی شد. مدیر مجموعه توضیح داد که او از خیرینی است که سال ها به صورت مستمر به مددجویان و معلولان این موسسه سر می زد و خانه اش را هم در تهران در اختیار موسسه گذاشته است تا اینکه تصمیم می گیرد برای ادامه زندگی به این مرکز بیاید و در کنار دیگر مددجویان زندگی کند.
مددجوی دیگر سالمندی بود که بتازگی مثانه اش را عمل کرده بودند و گفتند یک برادر دارد که استاد دانشگاه است اما نه تنها هزینه های عمل جراحی برادرش را نپرداخت بلکه حاضر نشد در هنگام عمل یا بعد از آن در بیمارستان به عیادتش برود.
یا سالمند دیگری که گفتند چهار،پنج منزل دارد اما در اختیار همسر و فرزندانش است و او بناچار برای ادامه زندگی مجبور به مراجعه به چنین مرکزی شده و همسر او تهدید کرده اگر برای درمان این سالمند هزینه ای از آنان مطالبه شود، طلاق می گیرد.
مدیر این شهرک توضیح داد که بیشتر مددجویان، معلولان ذهنی و جسمی هستند اما از آنجا که سالمندان مرکز هاشمی نژاد بهزیستی را مدتی است به این مرکز منتقل کرده اند، این سالمندان نیز در این محل استقرار یافته اند.
بیشتر معلولان ذهنی این مرکز از افراد بی سرپرستی هستند که در شیرخوارگاه ها بزرگ شده اند؛ بسیاری از آنان در این مرکز انواع آموزش های هنری و ورزشی را در کنار سواد خواندن و نوشتن( هر مددجو بسته به شرایطی در حد خودش) می آموزد و تولیدات هنری آنان در قالب های کیف یا دیگر محصولات چرم، قالی و گلیم، صنایع دستی، عروسک، تزیین آینه، گلسازی، سیاه قلم، تزیین سفال و نیز پوشاک در محل ورودی این موسسه خیریه امروز در معرض فروش قرار گرفته بود تا عواید آن نیز صرف همین مددجویان شود.
جشن شادی مددجویان
بازدید مدیران موسسه از بخش های مختلف این شهرک ادامه داشت که خبرنگاران ایرنا از آنان جدا شدند و به سمت محل برگزاری جشن عید قربان در سالن آمفی تئاتر این مجموعه رفتند.
سالنی که در یک طرف مددجویان و در طرف دیگر آن خیرینی که برای قربانی کردن گوسفند به این مرکز آمده بودند با خانواده حضور داشتند.
بیشتر این خیرین با خانواده بعد از قربانی کردن گوسفند و خرید از نمایشگاه توانمندی های مددجویان آمده بودند تا در جشن مددجویان نیز حضور داشته باشند و با مددجویان ذهنی یا جسمی حرکتی نیز گفت و گو کنند.
اغلب مددجویان حاضر در جشن را آقایان مددجو تشکیل می دادند و جوانترها و سرحال ترهایشان هنگام اجرای موسیقی زنده توسط یک گروه موزیک، بالا و پایین می پریدند و شادی می کردند.
وقتی اجرای یک موسیقی تمام می شد، درخواست موسیقی هم می دادند و نام خواننده مورد علاقه شان را می گفتند تا برایشان اجرا کنند و در این حین خیرین نشسته بودند و شادی مددجویان معلول و عمدتا ذهنی را تماشا می کردند و خدا می داند هرکدام آن لحظه به چه چیزی فکر یا با خدای خودش چه مناجاتی می کرد.
و ما در حالی شاهد شکفتن گل لبخند بر گونه این مددجویان در سالن آمفی تئاتر بودیم که بیشتر مددجویان در اتاق هایشان بویژه در بخش های ایزوله در حال استراحت بودند و امکان آمدن به مراسم جشن را نداشتند.
بنا بر اعلام مسئولان این موسسه خیریه حدود ۲۰۰ مددجو در رشته های مختلف سفال، معرق، سیاه قلم، صنایع‌دستی، کامپیوتر، گلسازی، قالی‌بافی و سایر رشته‌ها مشغول به فراگیری آموزش هستند.
بسیاری از این مددجویان در رشته های ورزشی ایران و جهانی در رشته های مختلف (مسابقات ویژه مددجویان) مقام های مختلفی آورده اند و مدال هایشان را هم در کلاس های آموزش آویزان کرده اند.برخی از آنان حتی در المپیک ویژه در رده قهرمانی جهان نیز صاحب رتبه شده اند.
بخش‌های مختلفی در این مرکز از جمله کلینیک توانبخشی، کاردرمانی، آزمایشگاه داروخانه و ... فعالیت دارد که زمینه خدمات رسانی به این تعداد از مددجویان معلول یا سالمند را فراهم می کنند.
تاریخچه مرکز
آنطور که متولیان موسسه می‌گویند ساختمان این مرکز پیش از انقلاب اسلامی با هدف خدمات‌رسانی به مددجویان و خانواده‌هایشان در سوئیت‌های اختصاصی ساماندهی شده که تا سال ۱۳۷۱ حدود ۲۵۰ مددجو در آن زندگی می‌کردند و بعد از مدتی بنا به دلایلی متروک مانده ضمن اینکه اکنون مالکیت آن در اختیار سازمان بهزیستی قراردارد.
به گفته نیک‌اختر رئیس این مرکز هم‌اکنون در فضای ۲۴ هکتاری این مجموعه یک هزار مددجو زندگی می‌کنند و از خدمات این شهرک بهره می‌برند.
وی ادامه داد: اکنون ۶۰۰ مددکار، پزشک، روانشناس و متخصص در حوزه‌های مختلف این موسسه و شهرک مشغول به ارائه خدمت هستند.
نیک اختر بیان کرد: ماهانه حدود سه الی چهار میلیارد تومان هزینه این مرکز است و به علت نیاز موجود از این مبلغ حدود ۴۰۰ میلیون تومان فقط صرف بیمه مددکاران و دیگر پرسنل می‌شود.
وی با بیان اینکه فعلاً پذیرش مددجو نداریم گفت: این مرکز ظرفیت یک هزار و ۵۰۰ مددجو را دارد که به خاطر کمبود منابع امکان افزایش تعداد مددجو (بیشتر از یکهزارنفر مددجوی موجود) را نداریم ضمن اینکه تمام پذیرش‌ها در این مرکز باید معرفی شده از سوی بهزیستی باشد.
مدیرشهرک نمونه مددجویان ایران با اشاره به اینکه در این مرکز مددجویان از سن هشت تا ۱۰۰ ساله خدمات دریافت می‌کنند گفت: ۵۰ درصد مددجویان این مرکز مجهول‌الهویه و ۳۰ درصد بدسرپرست هستند.
وی خاطرنشان کرد: مددجویان با معلولیت‌های ذهنی، جسمی، حرکتی به جز سه دسته از مبتلایان به ایدز، اوتیسم و بیماران روانی مزمن در این مرکز زندگی می‌کنند که روزانه حدود ۲۰ هزار عدد قرص بین آنان توزیع می‌شود.
نیک اختر می گوید که با وضعیت کنونی و افزایش هزینه ها در همه بخش ها بویژه دارو، نگهداری این مددجویان خیلی سخت شده است.
به گفته وی این مرکز از همه نظر خودکفا و به گونه‌ای برنامه ریزی صورت گرفته است که برای مدت زمانی خاص بتواند خودش همه امکانات دارویی، غذایی و… خود را فراهم کند به همین علت نیز بزرگترین شهرک نمونه مددجویان ایران نام گرفته است.
مدیر این شهرک با اشاره به اینکه واحد توانبخشی مرکز شبانه‌روزی در سه زمینه فیزیوتراپی، کاردرمانی و گفتار درمانی خدمات ارائه می‌کند گفت: هدف اصلی این مجموعه به حداکثر استقلال رساندن مددجویان با مشکلات جسمی و ذهنی و بهبود کیفیت زندگی آنان با استفاده از تمرینات، تکنیک‌ها و همچنین وسایل کمکی است.
نیک‌اختر افزود: مددجویان این مرکز توسط کارشناسان این واحد مورد ارزیابی اولیه قرار می‌گیرند و پس از غربالگری به صورت طبقه بندی شده برای آنان پرونده تشکیل می‌شود.
مدیرشهرک نمونه مددجویان ایران با بیان اینکه در بخش فیزیوتراپی به صورت میانگین ۴۰ تا ۵۰ مددجو در هفته مراجعه می‌کنند گفت: بیمارانی که دارای مشکلات نورولوژی از جمله ضایعات نخاعی SCT، سکته مغزی CVA و بیماران با مشکلات روماتولوژی مثل آرتروروماتوئید و استئوآرتریت، انواع دفورمیتی ها و کوتاهی‌های عضلانی و انواع جراحی‌های طبق دستور پزشک متخصص از خدمات این بخش بهره مند می‌شوند.
و ما خبرنگاران ایرنا بعدازظهر روز عید قربان در حالی که همچنان نیکوکاران برای قربانی کردن گوسفند در این موسسه خیریه حاضر می شدند، آنجا را ترک کردیم؛ شهروندان برای کمک کردن به این مرکز خیریه یا کسب اطلاعات بیشتر می توانند از طریق شماره تلفن ۵۱۴۳ اقدام کنند.
تهرام/۱۰۰۸
