این خلاء زمانی بیشتر ملموس خواهد بود که پای صحبت یکی از داوران خارجی این جشنواره می‌نشینیم، وقتی که وی از فیلم‌های ایرانی به علت نپرداختن به شهرهای ایران گلایه می‌کند و می‌گوید که در فیلم‌های ایرانی یا بیابان‌ها را نشان می‌دهید یا انسان‌هایی که سعی می‌کنند زنده بمانند.
موسس و رئیس جشنواره معماری و فیلم روتردام (از جشنواره‌های معتبر فیلم اروپا) که کار داوری هفتمین دوره جشنواره فیلم شهر ایران را برعهده داشت گفت: مردم هلند بیشتر فیلم‌هایی که از ایران دیده‌اند راجع به خانواده‌هایی است که سعی می کنند زنده بمانند؛ کوه ها و بیابان ها بیشتر در فیلم‌ها نشان داده می شود و ساختمان های شهر نشان داده نمی‌شود.
«جردن هالندر»(Jord den Hollander) سی تیرماه امسال در نشست «تاثیر سینما بر معماری شهری» که در جریان این جشنواره برگزار شد با بیان اینکه در فیلم ها باید بیشتر شهرها را نشان دهیم و کلیشه‌ها را از بین ببریم اظهارداشت: تهران خیلی مدرن‌تر از آن چیزی بود که فکر می‌کردم.
وی اضافه کرد: وقتی شما درباره یک ملت می‌شنوید، ذهنیت شما کلی است، وقتی به ایران آمدم و جزییات را دیدم احساس و درک من از این کشور کاملاً متفاوت شد.
آشنایی با جشنواره
هفتمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم شهر در حالی با یک سال تاخیر از ۲۶ تا ۳۱ تیرماه امسال برگزار شد که نقد نحوه برگزاری و تشریح حاشیه های آن نباید بتنهایی مورد بررسی قرار گیرد بلکه باید ابتدا نسبت بین شهر و فیلم را در نگاه فیلمسازان ایرانی مورد کنکاش قرار داد.
جای خالی شهرها در فیلم‌ها و نیز پرداختن فیلم‌ها به موضوعی مثل معماری آنقدر اهمیت دارد که در دنیا جشنواره‌ای برای آن ترتیب داده اند؛ جشنواره روتردام که پنجمین جشنواره مهم اروپا در حوزه سینما معرفی می‌شود و به موضوع ارتباط شهرها و فیلم‌ها و تاثیرگذاری یا تاثیرپذیری آنها با یکدیگر می‌پردازد و شاید همین هم باعث شده که در این دوره از جشنواره فیلم شهر در ایران شاهد حضور گسترده خارجی‌ها باشیم.
و اگر بگوییم خارجی‌ها به جشنواره فیلم شهر ایران بیشتر رغبت نشان دادند و اهمیت آن را بیشتر درک کردند در مقایسه با هنرمندان ایرانی، گزاف نگفته باشیم زیرا آثار خارجی از ۱۱۴ کشور خارجی به هفتمین دوره جشنواره فیلم شهر رسید.
صرفنظر از کیفیت فیلم های خارجی این دوره از جشنواره فیلم فجر که مجال آن در این نوشتار نیست، نگاهی به آثار داخلی این جشنواره نشان دهنده نوع رویکرد همراه با بی‌میلی ما و فیلم‌سازانمان به این حوزه در داخل است زیرا بیشتر فیلم‌های ارسالی قبلا اکران شده بودند و غیر از یکی دو فیلم غیرشاخص سایر فیلم‌ها حتی در جشنواره های دیگر مقام آورده بودند و در این شرایط چطور می‌توان انتظار داشت که جشنواره جذابیت داشته باشد و با استقبال مخاطب و رسانه ها هم مواجه شود؟
البته این رویکرد و برگزاری کم فروغ جشنواره نباید سبب شود که اساس موضوع و اهمیت سوژه فیلم و شهر زیرسوال برود؛ هرچند این بی‌توجهی نیز نباید ما را از نقد برگزاری جشنواره فیلم شهر در دوره هفتم باز بدارد؛موضوعی که کارشناسان حوزه سینما بر آن تاکید دارند البته پیشنهادهایی هم برای به تکامل رسیدن آن ارائه می‌دهند، از جمله برگزاری آن در جریان جشنواره فیلم فجر.
افتتاحیه در فود کورت، اختتامیه در تالار وحدت
اما جشنواره فیلم شهر بنا به اظهار مدیران و مسئولان شهری سعی در ارتقای فرهنگ شهرنشینی و اشاعه حقوق شهروندی دارد هر چند به ادعای دبیر این جشنواره اساسا آثار سینمایی چشمگیری در حوزه اجتماعی و شهری در کشور نداریم که بخواهد این جشنواره را نیز پرفروغ کند.
به گزارش ایرنا، این جشنواره توسط مؤسسه تصویرشهر سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران به دبیری هاشم میرزاخانی با شعار «شهروند مسئول، شهر سالم» در پنج بخش «سینمای ایران»، «سینمای بین‌الملل»، «محله»، «تبلیغات و اطلاع‌رسانی سینمای ایران» و «جنبی» در فودکورت پردیس سینما گالری ملت آغاز شد.
جشنواره فیلم شهر به عنوان مهمترین رویداد مدیریت شهری در حوزه سینمایی، ترسیم و توجه به الگوی مناسب در مقوله شهر و شهروندی ۱۵ سال است که به صورت دوسالانه برگزار می‌شود اما سال گذشته به دلیل نبود اعتبار برگزار نشد.
هزینه‌ای که از ابتدا محل بحث بود
برگزاری این جشنواره از همان ابتدا با طرح پرسش درباره اعتبارات مورد نیاز آن مواجه بود به طوری که در نشست خبری این دوره از جشنواره (۲۶ خرداد)، چگونگی برگزاری این جشنواره با توجه به وضعیت بودجه سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران مورد پرسش قرار گرفت و اینگونه طرح شد: با توجه به شرایط فعلی اقتصادی برگزاری جشنواره های متعدد چه توجیه منطقی می‌تواند داشته باشد؟
این پرسش ها درحالی بود که حرف و حدیث ها بر سر بودجه سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران نیز امسال محل چانه‌زنی مدیران آن با شهرداری قرار داشته است.
هاشم میرزاخانی دبیر این جشنواره البته در نشست خبری در پاسخ به سوال خبرنگار ایرنا گفت: در تلاشیم با دقت در مبحث اقتصاد مقاومتی بتوانیم یک جشنواره تمام عیار و حرفه‌ای اما با هزینه های پایین‌تر برگزار کنیم.
دبیر هفتمین جشنواره بین‌المللی فیلم شهر افزود: متولی این جشنواره سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران است، با توجه به مضیقه بودجه در سراسر کشور، ما هم از آن مستثنی نیستیم.
جشنواره‌ای بی اسپانسر
وی در نشست خبری پیش از آغاز جشنواره گفت: تاکنون اسپانسری برای برگزاری جشنواره نداریم و طی جلسات و مذاکراتی با ریاست شورای سیاستگذاری جشنواره (رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران)، حمایت‌هایی خواهد شد.
میرزاخانی همچنین اعلام کرد که مؤسسه تصویرشهر بودجه جشنواره را در دوره‌های گذشته از درآمدهای حاصل از فروش آثار سینمایی تأمین می‌کرد و تاکنون براساس برنامه‌ریزی‌ها در دوره هفتم هم اینگونه خواهد بود.
گرچه بعدا در طول جشنواره اعلام شد که بانک شهر حامی این برنامه است.
آثار جشنواره
چهار هزار و ۲۴۰ اثر شامل فیلم‌های سینمایی، ویدئویی، سریال، کوتاه و نیمه بلند داستانی، مستند و انیمیشن، اقلام تبلیغاتی و اطلاع رسانی سینمای ایران و بخش محله از ایران و ۱۱۴ کشور جهان به دبیرخانه هفتمین جشنواره فیلم شهر ارسال و در مجموع ۱۲۸ اثر در بخش ملی و ۳۱ اثر در بخش بین‌الملل انتخاب شدند.
پس از ایران کشورهای هند، آمریکا، اسپانیا، برزیل، فرانسه، ایتالیا، ترکیه، روسیه، بریتانیا و آلمان بیشترین ثبت آثار را در این دوره از جشنواره داشتند.
بخش‌هایی که اضافه شد اما استقبال را زیاد نکرد
در هفتمین جشنواره بین‌المللی فیلم شهر امسال ضمن اینکه با افزودن بخش سریال و نمایش خانگی مواجه بود بخش های دیگر جنبی هم به آن پیوست، گرچه نتوانست جشنواره کم فروغ این دوره را پرفروغ کند.
نمایشگاه تجسمی شهر از جمله مواردی بود که به جشنواره اضافه و اعلام شد که ۵۰ هنرمند ۵۵ اثر خود را در حوزه عکس و نقاشی با موضوع شهری به این نمایشگاه ارائه کرده‌اند و کسی هم نفهمید که ارتباط نمایشگاه تجسمی با جشنواره فیلم چیست و چرا این رویداد رخ داد.
پویش «شهروند مسئول، شهر سالم» نیز از دیگر بخش هایی بود که به این جشنواره اضافه شد.
همچنین بخش «بی قرار توام» با هدف ترویج مبانی انسان‌دوستانه و فرهنگ‌سازی، خدمت‌رسانی، همدلی و همراهی آحاد جامعه با مصبیت دیدگان حادثه سیل، جایزه ویژه‌ای را برای فیلم‌های کوتاه با مدت زمان حداکثر تا پنج دقیقه و با موضوع مشارکت مردمی، مبانی انسان دوستانه، خدمت رسانی، همدلی و همراهی، از خودگذشتگی و ایثار، عملیات امداد و نجات و … در نظر گرفت.
ناهماهنگی‌های برگزاری
از همان لحظات آغاز جشنواره برنامه ریزی ها نوید جشنواره ای پر از حاشیه را می داد؛ برنامه ای که رسانه ها هم به آن اقبال نشان ندادند.
این جشنواره شامگاه چهارشنبه (۲۶ تیرماه) از فود کورت پردیس گالری ملت کلید خورد؛ زمان افتتاح در دعوتنامه ساعت ۱۹:۳۰ اعلام شده بود که ابتدا نمایشگاه تجسمی شهر با حضور دبیر جشنواره و مسئولان سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران افتتاح و سپس جشنواره ساعت ۲۰:۳۰ آغاز شود اما در زمان مقرر این برنامه ها شروع نشد.
در آیین افتتاح جشنواره جایگاهی نیز به خبرنگاران اختصاص نیافته بود؛ این آیین پس از ساعت ۲۱ با حضور رئیس و معاونان سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، حسین انتظامی رئیس سازمان سینمایی و جمعی از هنرمندان برگزار شد.
بی‌نظمی، تغییر برنامه ها و بخش ها در برگزاری جشنواره از دیگر مشکلات بود؛ در نشست خبری جشنواره اعلام شده بود که روز افتتاحیه آیین نکوداشت جمشید مشایخی با حضور خانواده ایشان برگزار می‌شود که این نکوداشت برگزار نشد و به روز اختتامیه موکول شد.
اکران‌هایی متفاوت با برنامه اعلامی
جدول اکران فیلم‌ها در این جشنواره که در نشست خبری به خبرنگاران داده شده بود، متفاوت از اعلام برنامه ها در طی برگزاری جشنواره بود و تغییراتی داشت، عمده فیلم ها هم پیش از این اکران شده و مربوط به سال های گذشته بودند، هر چند آثار برگزیده در بخش بین الملل توجه مخاطبان را به خود جلب می کرد.
وقتی صداها برخاست
علی عطشانی کارگردان «یادم تو را فراموش» از جمله معترضانی بود که به دلیل بی‌نظمی مراسم از حضور در جشنواره فیلم شهر انصراف داد و دبیر جشنواره در واکنش به این موضوع اعلام کرد فیلم این کارگردان از جشنواره خارج نشده، مشکلی در ناهماهنگی کنداکتور برای نمایش فیلم ایشان ایجاد شده بود که ظرف یک ساعت رفع شد و فیلم عطشانی به نمایش گذاشته می‌شود.
اکران فیلم «شبی که ماه کامل شد» روز جمعه (۲۸ تیر) با حضور خانواده شهدای مدافع حرم نیز از دیگر برنامه هایی بود که پیش از این اعلام نشده بود؛ در حالی که این فیلم به علت موضوعش در جشنواره حضور نداشت.
در جشنواره اعلام شد که فیلم‌هایی همچون «خداحافظ دختر شیرازی» به کارگردانی افشین هاشمی و «دیدن این فیلم جرم است» برای نخستین بار در این جشنواره اکران شده اما غالب فیلم ها بویژه فیلم های «مغزهای کوچک زنگ زده» و «چهارراه استانبول» قبلا یا در دیگر جشنواره ها و حتی پرده های سینما اکران شده بودند یا جوایز هم از جاهای دیگر برده بودند و باز اینجا رکورددار جایزه شدند.
این جشنواره متفاوت با سایر جشنواره های سینمایی بود، طبق معمول با وجود نشست های خبری جنب و جوش بیشتری در میان خبرنگاران برای حضور در جشنواره پیدا می شود اما جشنواره فیلم شهر اینگونه نبود و در سکوت خبری برگزار شد.
هرچند که فیلم های این جشنواره به صورت رایگان اکران می شد اما اطلاع رسانی گسترده ای در این حوزه صورت نگرفته و بسیاری از شهروندان از این جشنواره اطلاعی نداشتند؛البته نقش تنوع فیلم ها و تکراری بودن آنها نیز در این استقبال کم فروغ از جشنواره نباید از نگاه دور داشت.
تهیه کننده و کارگردان فیلم ویدئویی «آکاردئون» در گفت و گو با رسانه‌ای به نحوه اطلاع رسانی و معرفی برگزیدگان جشنواره فیلم شهر اعتراض کرد.
آرمان زرین‌کوب بیان کرد: جشنواره فیلم شهر طی فرایندی ۹ فیلم ویدئویی را برای بخش مسابقه جشنواره فیلم شهر انتخاب کرد و سپس با من تماس گرفتند و بیان کردند که من کاندیدای کارگردانی برای فیلم «آکاردئون» و خانم شیرین یزدانبخش بازیگر فیلمم کاندیدای بازیگری شده است در حالی که در هیچیک از اخبار ارسالی از سوی روابط عمومی به رسانه‌ها اسمی از من و خانم یزدانبخش و باقی کاندیداهای بخش مسابقه منتشر نشده است.
وی افزود: متأسفم که به‌عنوان تهیه‌کننده سریال «ماه و پلنگ» و کارگردان فیلم «آکاردئون»، این آثار را به جشنواره فرستادم و از این به بعد دیگر هیچ گاه چنین کاری نخواهم کرد.
پای صحبت مسئولان شهری
صرفنظر از کاستی های برگزاری جشنواره، مراسم پایانی این رویداد در تالاروحدت به محلی برای اظهارنظر مدیران ارشد شهری پایتخت هم بدل شد؛ جایی که انتقاد از تعدد جشنواره های فیلم هم به میان آمد و البته درباره اهمیت و ضرورت های موضوع جشنواره هم مسائلی مطرح شد.
پیروز حناچی شهردار تهران که رشته تخصصی‌اش معماری است ارتقای آستانه زیبایی شناسی شهروندان و تقاضای بیشتر آنان در این حوزه را یکی از وظایف مدیریت شهری دانست و پس از آنکه چندکلامی درباره تاثیر فیلم بر تغییر رفتارها بیان کرد، گفت: موضوع ارتقای آستانه زیبایی شناسی شهروندان را تعقیب می‌کنیم.
وی با اشاره به اینکه جشنواره فیلم شهر منتسب به یکی از مهمترین دستاوردهای زندگی بشری، تمدن و شهر است، گفت: شهر بزرگترین تحولی است که توسط بشر پدید آمده است.
شهردار تهران افزود: در این جشنواره موضوع‌های فرهنگی که به طور طبیعی دیده نمی‌شوند و از چشم عادی شهروندان دور هستند، به نمایش گذاشته می‌شود.
محسن هاشمی رئیس شورای اسلامی شهر تهران نیز با بیان اینکه تعداد جشنواره های سینمایی کشور روز به روز در حال افزایش است، افزود: بعضاً این جشنواره ها با بودجه دولتی برگزار می شوند و باید مراقب باشیم که این جشنواره ها ضمن تعامل و هم افزایی و تقسیم کار داشته باشند و حالت تکراری به خود نگیرند.
وی با اشاره به جشنواره های فیلم شهر، فیلم فجر، بین المللی فجر، سینما حقیقت، کودک و نوجوان و عمار گفت: این جشنواره ها وقتی در کنار هم قرار می گیرند شاهد موازی کاری زیادی درون آنها هستیم که همپوشانی دارند و باعث می شود بودجه های زیادی مصرف شود اما نتیجه تقریباً یکی می شود، پس خوب است که ما این موضوع را هم در نظر بگیرم.
اهمیت انسان و شهرها در فیلم ها
به گزارش ایرنا در حالی امسال شاهد برگزاری نه چندان پرفروغ جشنواره فیلم شهر بودیم که این جشنواره موضوعی در دنیا طرفداران خاص خود را دارد.
صرفنظر از موقعیتی که از شهرها در فیلم ها نشان داده می شود و ارتباط بین انسان و محیط زیستش در فیلم ها خود سوژه و دستمایه بسیاری از هنرمندان می شود، برخی فیلمسازان حتی به موضوع معماری با تولید فیلم سینمایی با سوژه های جذاب پرداخته اند و از این منظر هم ورود کرده اند.
در همین زمینه بویژه موضوع انسان و انسانیت در فیلم ها بد نیست به چند جمله موسس جشنواره فیلم روتردام بیشتر بپردازیم؛ جایی که کارشناسان و فیلمسازان مطرح دنیا سعی می کنند انسانیت را در شهرسازی های مدرن نجات دهند.
هالندر در نشستی در قالب این جشنواره با اشاره به مدرن شدن شهرها اظهارداشت: ما نمی‌توانیم به دوران گذشته بازگردیم اما با بهره‌مندی از نوستالژی‌ها و الگو قراردادن آنها می‌توانیم شهرهای جدید بسازیم و انسانیت را نیز همواره در نظر داشته باشیم.
این فیلمساز گفت: شخصیت ها نیاز به معرفی دارند و از المان ها و معماری شهری می توانیم برای معرفی آنان استفاده کنیم.
وی بیان کرد: همه چیز در معماری و سینما به هم می‌رسد، ترکیب سینما و معماری به بلوغ خود رسیده و تکامل پیدا کرده؛ این موضوع مطرح می‌شود که در فیلمسازی درک احساس چگونه است، در سینما چه چیزی می توانیم بگوییم و این احساس را به دیگران منتقل کنیم، در عین حال می توانیم بگوییم معماری در سینما چطور آن حس را به ما القا کند و داستان های زیادی برای نقش‌ها وجود دارد.
هالندر در آن نشست در جمع مخاطبان ایرانی سخنانی از تجربه قدم زدنش در بوستان ملت پایتخت را اینچنین روایت کرد، موضوع مهمی که به نظر می رسد باید بیشتر مورد توجه فیلمسازان ایرانی هم قرار گیرد؛ وی گفت: چند روز گذشته در بوستان ملت قدم می‌زدم، گرمای هوای زیاد و ۴۰ درجه بود. در کشور من ۲۰ درجه هوا گرم است، در بوستان ملت چمن ها و درختان سبز بودند، در لحظه‌ای که پر از ترافیک و آلودگی بود کسی علف های هرز را جدا می کرد و به درختان آب می داد، این ۲ رویداد در کنار هم (همزمان) برایم جالب بود.
تهرام/۷۲۴۵/ ۱۰۰۸
