دوران 35 ساله امامت امام موسی کاظم(ع) همزمان بود با اوج قدرت عباسیان. ایشان با چهار تن از این حاکمان ظالم همدوره بودند و سرانجام به دست هارون الرشید به شهادت رسیدند.
به گزارش خبرنگار جماران، 25 رجب سال 183 هجری قمری بود که امام موسی کاظم علیه السلام به وسیله زهری که در زندان" سندی بن شاهک" به دستور هارون الرشید به آن حضرت خورانده شد به شهادت رسیدند. پیکر مطهرشان را در مکانی به نام مقابر قریش در بغداد (در سرزمین عراق) که هم اکنون به «کاظمین» معروف است، دفن کردند. اکنون در آستانه سالروز شهادت آن حضرت، چند سطری از زندگی شان را مرور می کنیم:
امام هفتم شیعیان حضرت موسی بن جعفر (ع) در بیستم ماه ذیحجه در ابواء منطقه ای میان مکه و مدینه به دنیا آمدند. پدر بزرگوارشان حضرت امام جعفر صادق (ع) و مادر گرامی شان حمیده است که نام های دیگری نیز مانند حمیده بربریه و حمیده اندلسیه برای او نقل شده است. این بانو از زنان بزرگ زمان خود بود و چندان فقیه و عالم به احکام و مسائل بود که امام صادق(ع) زنان را در یادگیری مسائل و احکام دینی به ایشان ارجاع می داد.
نام مبارک شان موسی و القاب و کنیه های متعددی برایشان نقل شده است، مشهورترین لقب شان به جهت آنکه خشم شان را فرو می خوردند و کظم غیض می کردند و بر آلام و مشقات فراوانی که در طول حیات شان رخ می داد، صبر می کردند، کاظم و صابر و معروف‌ترین کنیه شان ابوالحسن است. نقش نگین انگشتری حضرت جمله "حسبی الله" بود و به خاطر آنکه بسیار اهل زهد و عبادت بودند به العبد الصالح معروف بودند. ایشان در میان شیعیان به باب الحوائج شهرت دارند.
دوران 35 ساله امامت آن بزرگوار همزمان بود با اوج قدرت حکومت عباسیان و ایشان با چهار تن از حاکمان عیاش و مستبد عباسی به نام های منصور دوانیقی، مهدی عباسی، هادی عباسی و هارون الرشید هم عصر بودند که به فراخور شرایط زمانیِ حساسِ هر کدام، وظیفه سنگین امامت و هدایت امّت را به بهترین شکل ممکن به انجام رساندند و گر چه در این مسیر با حوادث خونینی مانند واقعه فخ و نیز شهادت جمعی از علویان روبرو شدند ولی ذره ای از وظیفه خود کوتاه نیامده و تلاش شان را بر محورهای زیر متمرکز کردند:
الف) تبلیغ دین الهی و گسترش فرهنگ اسلام، تبیین و تشریح معارف و احکام الهی در قالب احادیث بلند و کوتاه و پاسخ به پرسش های شفاهی و کتبی و. . . .
ب) پرورش انسان های مستعد و تربیت شاگردان والامقام و شاخص در میدان علم و عمل و حفظ و حراست آنان.
ج) مبارزه بی‌امان با حاکمان جور و ستم و غاصبان خلافت و شکستن صولت شیطانی آنان در میدان های مختلف و تشریح مبانی حق.
د) تربیت یاران مدیر و مدبّر و خودساخته و نفوذ دادن آنان در مراکز حساس حکومتی، تا مرز وزارت و استانداری، به منظور خنثی سازی نقشه های مخرب و دین سوز دشمنان، کمک به مظلومان و محرومان و دفاع از حریم شیعیان.
ه) سامان‌دهی شیعیان با شیوه های مختلف تربیتی، عملی، مناظره های سیاسی و. . .
ویژگی ها و سجایای امام موسی کاظم (ع)
حضرت موسی بن جعفر (ع) به جرم حقگویی، ایمان، تقوا و علاقه مردم زندانی شدند. آن حضرت را به جرم فضیلت و اینکه از هارون الرشید در همه صفات و سجایا و فضایل معنوی برتر بودند به زندان انداختند. شیخ مفید درباره آن حضرت می‌گوید: " او عابدترین، فقیه‌ترین، بخشنده‌ترین و بزرگ منش‌ترین مردم زمان خود بود، زیاد تضرع و ابتهال به درگاه خداوند متعال داشت. این جمله را زیاد تکرار می‌کرد: "اللهم انی أسألک الراحة عند الموت و العفو عند الحساب" (خداوندا در آن زمان که مرگ به سراغم آید راحت و در آن هنگام که در برابر حساب اعمال حاضرم کنی عفو را به من ارزانی دار.)
امام (ع) بسیار به سراغ فقرا می رفتند. شب ها در ظرفی آرد و خرما می ریختند و به فقرای مدینه می رساندند، در حالی که آنها نمی دانستند از ناحیه چه کسی است. هیچ کس مثل ایشان حافظ قرآن نبودند، با آواز خوش و حزین قرآن می خواندند، طوری که شنوندگان از شنیدنش به گریه می افتادند. مردم مدینه به حضرت لقب "زین المجتهدین" داده بودند و آن روز که از رفتن امام به عراق آگاه شدند، شور و ولوله و غوغایی عجیب بر پا کردند. آن روزها فقرای مدینه دانستند چه کسی شب ها و روزها برای دلجویی به خانه آنها می آمده است.
سرانجام حضرت در 25 رجب سال 183 هجری قمری در سن 55 سالگی، به وسیله زهری که در زندان" سندی بن شاهک" به دستور هارون الرشید به آن حضرت خورانده شد به شهادت رسیدند و در مکانی به نام مقابر قریش در بغداد (در سرزمین عراق) که هم اکنون به «کاظمین» معروف است دفن شدند.
به یمن تبرک به چند حدیث از ایشان اشاره می کنیم:
ـ تمام علوم جامعه را در چهار مورد شناسایی کرده ام: اوّلین آنها این که پروردگار و آفریدگار خود را بشناسی و نسبت به او شناخت پیدا کنی.
دوّم، این که بفهمی از برای وجود تو و نیز برای بقای حیات تو چه کارها و تلاش هایی صورت گرفته است.
سوّم، بدانی که برای چه آفریده شده ای و منظور چه بوده است.
چهارم، معرفت پیدا کنی به آن چیزهایی که سبب می شود از دین و اعتقادات خود منحرف شوی یعنی راه خوشبختی و بدبختی خود را بشناسی و در جامعه چشم و گوش بسته حرکت نکنی.
ـ بد شخصی است آن که دارای دو چهره و دو زبان است که در پیش رو چیزی گوید و پشت سر چیز دیگر.
ـ مَثَل دنیا همانند مار است که پوست ظاهر آن نرم و لطیف و خوشرنگ، ولی در درون آن سمّ کشنده ای است که مردان عاقل و هشیار از آن گریزانند و بچّه صفتان و بوالهوسان به آن عشق می ورزند.
ـ نرمش و ملایمت داشته باش که ملایمت میمون و مبارک است و کج خلقی تأسف‌بار و نامبارک. نرمش، خوش خویی و نیکوکاری خانه ها را آباد می کند و بر روزی انسان می افزاید.
منابع:
کافی: ج 1، ص 50، ح 11، اعیان الشیعة: ج 2، ص 9، نزهة النّاظر: ص 121، ح 1
تحف العقول: ص 213، بحارالا نوار: ج 1، ص 154، ضمن ح 30، و ج 75، ص 312، ضمن ح 1
تحف العقول: ص 291، بحارالا نوار: ج 1، ص 150، ضمن ح 30
وسائل الشّیعة: ج 15، ص 350، ح 1، مستدرک: ج 11، ص 381، ح 1
برشی از کتاب سیره چهارده معصوم(ع)
