با شهاب‌الدین اشراقی از محله سیدان تا حرم حضرت معصومه(س)

به گزارش خبرنگار جماران، بیست و یکم شهریور سال 60 شیخ شهاب الدین اشراقی، داماد امام خمینی (س) پس از یک دوره بیماری، دعوت حق را لبیک گفت. چهل و سومین سالروز درگذشت او ما را بر آن داشت تا مروری کوتاه داشته باشیم به آنچه که در زندگی وی گذشت:

حاج شیخ شهاب‌الدین اشراقی در شامگاه سیزدهم رجب سال ١٣٤٤هجری قمری (٨ بهمن ١٣٠٤ هجری شمسی) در محله «سیدان» قم، در خانواده‌ ای متمکن و اهل علم و فضلیت به دنیا آمد. پیشینیان ایشان غالباً در زمره علما و صاحبان اندیشه بودند و هر یک وزنه‌ ای در علوم دینی شیعه محسوب می شدند.

برجسته‌ترین نیای پدری ایشان، حضرت آیت‌ الله العظمی حاج میرزا محمد ارباب از شاگردان برجسته میرزای شیرازی و از موسسین اصلی حوزه علمیه قم به حساب می آمدند؛ وی در گرماگرم رویارویی مشروطه و مشروعه، همگام با دیگر علمای قم، جانب مشروعه را گرفت و به یاری شیخ فضل‌الله نوری برخاست و اعلامیه‌ های متعدد صادر کرد.

مرحوم شهاب‌الدین اشراقی از جانب مادر نیز به گروهی از علما و بزرگان حوزه وصل می‌ شد، جد مادری وی آیت‌ الله حاج آقا احمد طباطبایی قمی بود. وی برادر بزرگ آیت‌ الله العظمی حاج آقا حسین طباطبایی و دومین پسر حاج سید محمد قمی بود.

آیت الله شهاب‌الدین اشراقی در دی‌ماه 1329 خانم صدیقه خمینی دختر ارشد امام خمینی(س) را خواستگاری کرد. در بهمن همان سال جشن عقد برگزار و چهارده ماه بعد یعنی بعد از عید نوروز سال 1331 زندگی مشترک آن دو رسماً آغاز شد.

حاصل این ازدواج هفت فرزند به نام های: نفیسه، زهرا، نعیمه، علی، عاطفه، محمدتقی و مرتضی است.

مرحوم اشراقی بعد از اتمام دوره دبیرستان وارد حوزه علمیه قم شد. ایشان در این دوره، ادبیات و منطق و فن تفسیر را از پدرش آموخت، فلسفه را نزد علامه طباطبایی، شرح لمعه را نزد مرحوم آیت الله حاج شیخ جعفر صبوری قمی و بخشی از سطوح را نیز از مرحوم آیت الله سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی فراگرفت. سپس خارج فقه و اصول را در محضر آیات عظام حائری، بروجردی، امام خمینی آموخت.

او با شروع نهضت امام خمینی به جمع یاران امام پیوست و با تبعید امام و شهید آیت الله سید مصطفی خمینی به ترکیه و سپس نجف، مسئولیت دفتر امام در قم و رسیدگی به امور طلاب و نیز حمایت های مادی و معنوی از خانواده های زندانیان سیاسی بر عهده ایشان قرار گرفت و با توجه به نفوذش در حوزه علمیه قم، ساواک تصمیم به دستگیری و تبعید ایشان از قم گرفت و در سال ١٣٤٤، به مدت پنج سال به همدان تبعید شد. با پایان دوران پنج ساله ی تبعیدشان و بازگشت به قم به مبارزه با رژیم پهلوی ادامه داد و پس از تبعید مرحوم آیت الله پسندیده مجدداً مسولیت دفتر  امام خمینی(س) در قم به ایشان سپرده شد.

با گرم شدن تنور مبارزات مردمی او نقش مهم‌تری را به عنوان داماد رهبر نهضت اسلامی به عهده گرفت. وی در حقیقت یکی از حلقه‌های وصل نجف و ایران به شمار می‌رفت و خصوصاً پس از به دست گرفتن دوباره اداره دفتر امام در قم، وظیفه سنگین‌تر حمایت از خانواده زندانیان سیاسی را نیز انجام می داد.

با هجرت امام به نوفل لوشاتو، مرحوم  اشراقی نیز به جمع مبارزان با رژیم پهلوی پیوست و عازم نوفل لوشاتو شد و تا بازگشت امام به ایران در کنار ایشان به عنوان امین و وکیل باقی ماند. 

مرحوم آیت الله اشراقی در برهه حساس بعد از انقلاب اسلامی به نمایندگی و دستور امام برای بررسی معضلات و مشکلات و حوادث پیش آمده، مسئولیت های خطیری بر عهده گرفت که از آن جمله می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

1- نماینده ویژه امام برای بررسی غائله کردستان

2- نماینده ویژه امام برای بررسی غائله بندر ترکمن

3- نماینده ویژه امام در وزارت نفت

4- نماینده ویژه امام برای بررسی مسائل پیش آمده در دادگستری

5- نماینده ویژه امام برای بررسی غائله حزب خلق مسلمان

6- نماینده امام در خصوص پاکسازی آرم  و نماد شاهنشاهی در کشور

7- نماینده امام در خصوص رسیدگی به وضعیت جنگ‌زدگان، معاودین عراقی و دیگر مسائل مربوط به حیطه کار هلال احمر در سراسر کشور

8- نماینده امام در خصوص رسیدگی به وضعیت بازماندگان کودتای نوژه

9- عضو هیأت سه نفره حل اختلاف قوا

آثار علمی 

شیخ شهاب الدین اشراقی در کنار فعالیت‌ های سیاسی ـ اجتماعی، از فعالیت‌ های علمی نیز دریغ نمی‌کرد. حاصل زحمات وی تألیف چندین کتاب فقهی و تفسیری و کلامی بود که هر یک ابعادی از اندیشه وی را نمایان می‌ کند.

1- کتاب «سخن حق» (در پنج مجلد ) که با شیوه ای نوین و منحصر به فرد در تفسیر قرآن کریم نگاشته شده است.

2- کتاب «چهره های درخشان» که شرحی مبسوط در رابطه با آیه تطهیر است.

3- کتاب «پاسداران وحی» که نقدی بر کتاب «شهید جاوید» مرحوم صالحی نجف آبادی است.

4- کتاب «حقیقت جهاد در مکتب اسلام» که درباره مبحث جهاد است.

5- شرح و تعلیقة بر کتب عروة الوثقی و الوسیلة النجاة 

این آثار به وسیله فرزندش حجت الاسلام و المسلمین مرتضی اشراقی پس از بازنگری و تحقیقات علمی چاپ و در اختیار عموم قرار گرفته است.

رحلت

 حاج شیخ شهاب الدین اشراقی یک بار در بهمن ماه سال ١٣٥٨، براثر حمله قلبی بستری شده بود. سکته دوم ایشان در ماموریتی که از طرف امام برای رسیدگی به خانواده بازماندگان کودتای نوژه به ایشان محول شده بود در مرداد ماه سال ١٣٦٠ در شهر همدان رخ داد و او پس از یک دوره بیماری در ٢١ شهریور ماه سال ١٣٦٠ جان به جان آفرین تسلیم  کرد و در حرم مطهر کریمه اهل بیت حضرت فاطمه معصومه (س) به خاک سپرده شد.